Posts From Zbyszek
Nauczyciele i przyjaciele – nie mam nauczycieli ani przyjaciół Przekonaliście się już, że odmiana w języku polskim nie jest sprawą łatwą. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdyż niektóre rzeczowniki wymykają się typowym wzorom odmiany i właśnie w ich użyciu najłatwiej jest popełnić błędy. Na przykład: rzeczowniki przyjaciel czy nieprzyjaciel mają taką samą budowę i końcówkę, ale w liczbie mnogiej zmieniają temat. Dopełniacz nauczycieli, przyjaciół Celownik nauczycielom, przyjaciołom Biernik nauczycieli, przyjaciół Narzędnik nauczycielami, przyjaciółmi Miejscownik nauczycielach przyjaciołach
Liczebniki to wyrazy oznaczające ilość lub kolejność osób, zwierząt czy rzeczy, np. pierwszy maja, dwa samochody, trzeci dom, dwadzieścia złotych, pięćdziesiąt osiem tysięcy sto trzydzieści siedem sadzonek. Liczebniki – podział Główne, np. dwa, osiem, tysiąc osiemset dwadzieścia jeden. Porządkowe, które oznaczają kolejność, np. dwudziestyósmy,trzydziesty piąty, czwarty. Zbiorowe, które oznaczają ilość elementów w danym zbiorze; np. dwoje, troje, pięcioro. Ułamkowe, np. ćwierć, półtora, trzy czwarte. Liczebników zbiorowych używamy: w połączeniu
Obcokrajowcy, którzy uczą się polskiego, twierdzą, że to arcytrudny język. Znalezienie właściwej formy wyrazu porównują do gry na loterii – albo trafią, albo nie. W jakiś sposób biedni cudzoziemcy muszą zapamiętać, że „ciąć” i „tnę”, „kocioł” i „kotła”, „dech” i „tchu” to dwie formy tego samego wyrazu! Czy jest w tym jakaś logika? Wiadomości, bez których ani rusz Wszystkie części mowy dzielimy na odmienne i nieodmienne. Części mowy odmienne podlegają:
1. Mając na uwadze właściwy rodzaj gramatyczny wyrazu obcego, wstawcie poprawną formę wyrazów w nawiasach: A. Wczoraj (odbyć się)……………… coroczne derby Krakowa. B. U zatrzymanego stwierdzono 2,2 (promil) ………. alkoholu. 2. Z podanych dwóch form wyrazów obcych tylko jedna jest poprawna. Która? A. kanister czy karnister? B. pięć deko czy pięć deka? C. sto gramów czy sto gram? D. badmington czy badminton? E. kooprodukcja czy koprodukcja? F. oryginalny czy orginalny?
Chciałam kupić stół. Duży, okrągły, przy którym bez trudu mogłoby usiąść parę osób. Wybrałam odpowiedni sklep. Pani w eleganckim kostiumie, z komórką w ręku, zaproponowała mi „mały tour po sklepie”. Szybko okazało się, że chciała po prostu pokazać, co znajduje się w sklepie i w czym mogę wybierać. Jest jednak jeszcze coś. Z językowego punktu widzenia wyraz ten został użyty w niepoprawnej formie. „Tour” to rodzaj nijaki (to tour –
Każdy nowy wyraz zapożyczony z innego języka, zanim wejdzie do zasobu słownictwa ogólnego i stanie się dla wszystkich zrozumiały i zaakceptowany, musi przejść dług i niełatwą drogę. Początkowo jego używanie może nastręczać wszystkim wiele problemów. Ale wyrazy obce w naszym języku istnieją, czy tego chcemy, czy nie. Należy więc nauczyć się poprawnie nimi posługiwać, by nie narazić się na niezrozumienie lub po prostu śmieszność. Wobec istnienia zapożyczeń w naszym języku możemy wyróżnić
Zapożyczenia towarzyszą nam od początku kształtowania się języka polskiego. Wiele wyrazów, które brzmią tak swojsko, że nie sposób zarzucić im obcego pochodzenia, w rzeczywistości są wyrazami obcymi. Zostały zapożyczone bardzo dawno temu, przystosowane do gramatycznych reguł naszego języka tak zgrabnie, że… zapomniano już, że nie są rdzennie polskie. Zwłaszcza że obrosły polskimi przyrostkami i przedrostkami. Uwagi ogólne Skąd wiadomo, że wyraz obcy jest obcy? Badaniem pochodzenia wyrazów zajmują się historycy języka i językoznawcy.
Neologizm to inaczej nowotwór językowy; nowy wyraz, wyrażenie bądź zwrot, dotąd nie używany w naszym języku. Aby był poprawny, musi być utworzony według zasad słowotwórstwa w danym języku. Neologizmy dzielimy przede wszystkim na: Neologizmy obiegowe – nazywają nowe przedmioty, zjawiska i sytuacje; przekazują nam informacje o nowych elementach rzeczywistości. Neologizmy artystyczne – tworzą je pisarze, poeci, by lepiej wyrazić swe odczucia, wrażenia i przeżycia. Są one przejawem ich inwencji twórczej i nieskrępowanej wyobraźni. Na początek zajmujemy
Pan Jourdain, bohater komedii Moliera Mieszczanin szlachcicem, pragnie wyznać miłość Markizie. Chciałby powiedzieć: „Piękna Markizo, twoje piękne oczy sprawiły, że umieram dla ciebie z miłości”. Jednak zwraca się do nauczyciela z prośbą o pomoc: „Chcę, żeby były tylko te słowa, ale jakoś modnie powykręcane, przyprawione, jak się należy. Prosiłbym pana, abyś mi podał, tak na próbę, rozmaite sposoby, jakiemi można by go wyrazić.” Każdy komunikat językowy musi pełnić jakąś funkcję, np. Zawiadamia. –
Co jest tematem bajek? Na pierwszy rzut oka ich treść może wydawać się błaha. Jednak po ich przeanalizowaniu odnajdujemy w nich wartościowe treści. Przykłady bajek Ignacego Krasickiego: W bajce Szczur i kot ten pierwszy przekonuje swoje rodzeństwo, jaki to jest wyjątkowy. Mnie to kadzą – twierdzi. Ale kiedy zakrztusił się dymem z kadzidła i zjadł go kot, zaczynamy się zastanawiać, o co tutaj chodzi. Gdy przemyślimy zachowanie szczura, powinniśmy się przekonać, że nie popłaca pycha
Wyrazy dawne możesz jeszcze usłyszeć z ust osób starszych lub odnaleźć je w książkach. Wiele z nich istnieje jeszcze w naszym języku, choć prawie nikt ich nie używa, ponieważ brzmią już obco. Archaizm to wyraz lub forma tego wyrazu, która wyszła już z powszechnego użycia. Język jest tworem żywym. Ciągle się rozwija, zmienia, przekształca. Język, którym posługiwał się Rej, Kochanowski, Krasicki, Mickiewicz czy nawet Prus – odbiega od dzisiejszych norm.
Wyrazy ogólne i szczegółowe Czy zastanawiałeś się kiedyś, ile wyrazów istnieje w języku polskim? A ilu z nich używasz w swoich wypowiedziach na co dzień? Nie trzeba znać dokładnych liczb, by wiedzieć, że w mowie potocznej korzystamy zaledwie z części bogactwa naszego języka. Z czego to wynika? z lenistwa – to nie usprawiedliwia, z niewiedzy – można wybaczyć, ale trzeba próbować to zmieniać, z dążenia do ekonomiczności wypowiedzi (czyli chęci, by powiedzieć wszystko możliwie najkrócej) – jest to
Kto jest głównym bohaterem Siłaczki? Bohaterów jest dwoje. Pierwsze miejsce przynależy Stasi Bozowskiej – nie tylko ze względu na to, że jest bohaterką pozytywną, ale głównie dlatego, że to ją zamieścił w tytule i nazwał „siłaczką” Stefan Żeromski. To zresztą nazwa pełna szacunku dla tej szlachetnej postaci. Obarecki nie jest już ani pozytywny, ani szlachetny. Ale to jego losy śledzimy, to on wspomina przeszłość swoją i Joasi, to jego decyzje oceniamy. Zauważmy, że
Klasyfikacja Ze względu na budowę frazeologizmy dzielimy na: WYRAŻENIA – To stałe połączenia wyrazowe, których punktem centralnym jest rzeczownik. ZWROTY – To ustalone połączenia wyrazowe, których ośrodkiem jest czasownik. FRAZY – To związki, mające postać zdania (lub równoważnika). Do fraz należą przysłowia i sentencje. Idiom – związek frazeologiczny charakterystyczny dla danej kultury, nieprzetłumaczalny dosłownie. Sprawia więc szczególnie dużo kłopotów cudzoziemcom, którzy nie mogą zrozumieć, o co w nim chodzi, np. konia
Co łączy rozprawkę z rozprawą? To, co misia z niedźwiedziem, malucha z ciężarówką, domek z wieżowcem… Rozprawka jest po prostu mniejszą formą rozprawy naukowej. Też ma jakiś problem do rozwiązania i musi odpowiedzieć na bardzo ważne pytania. Jest jednak krótsza i łatwiejsza. No, ale coś wspólnego z rozprawą ma… I może wyglądać tak: 1. Uzasadnij, że przyjaźń i walka były treścią życia Alka, Rudego i Zośki. 2. Dobra komedia powinna bawić, uczyć i wychowywać. Czy „Zemsta” A. Fredry spełnia te
List – kartka papieru w kopercie, a na niej wyznania, wspomnienia albo zwyczajne informacje. Prawda, ale nie do końca. List wcale nie musi być napisany na papierze, nie trzeba go wkładać do koperty, a zawartość listu może być tak różna, jak różni bywają ludzie. Co zatem jest częścią wspólną wszystkich listów świata? Musi być nadawca (na przykład Ty) i odbiorca, któremu chcesz coś przekazać i do którego zwracasz się bezpośrednio. No i musi to być forma
Z czego powinna się składać charakterystyka? Jeżeli artysta namaluje kogoś, to powstaje obraz zwany portretem. Natomiast jeśli zamiast farb użyjemy słów, to ten portret nazwiemy charakterystyką. I tak jak portrety różnią się między sobą, tak i charakterystyki mogą przybierać różne formy, ale wszystkie mają jeden cel: zaprezentować człowieka. Z czego powinna się składać charakterystyka? Nie ma jednego wzorca, który obowiązuje w każdej sytuacji. W każdej charakterystyce kładziemy nacisk na co innego. Ale w każdej
Do czego jest nam potrzebny opis? Przede wszystkim do ukazania świata przedstawionego: opisujemy miejsce i czasy, w których toczy się akcja. To dzięki opisowi wiemy także, jak wyglądają postacie, co czują, gdzie przebywają, jakimi przedmiotami się otaczają. Opis jest jak obraz, tylko że zamiast farb używamy słów. Ale też odmalowujemy wszystkie drobiazgi, grę świateł i kolorów, kształty i wielkości. Opis może być bardzo rzeczowy, a jego podstawowym celem jest wtedy informowanie. I wtedy nie gra roli
Co to jest frazeologia? Pojęcie możemy wyjaśniać następująco: Definicja 1 To nauka (dział językoznawstwa), zajmująca się analizą i opisem związków frazeologicznych – stałych i bliskich stabilizacji. Definicja 2 To zbiór frazeologizmów, występujących w danym języku. Mamy np. frazeologię polską, francuską, angielską. Podręczniki przytaczają jeszcze inne określenia, ale nasza analiza wymaga zapamiętania powyższych definicji. Czym jest frazeologizm? To trwałe połączenie dwóch lub kilku wyrazów, które mają najczęściej przenośne znaczenie. Dodajmy, że frazeologizmy różnią się
Jak odróżnić głoskę od litery? Oficjalne definicje brzmią następująco: Głoska to najmniejszy dźwięk mowy ludzkiej, nie posiadający własnego znaczenia (poza wypadkami, kiedy jedna głoska stanowi wyraz, np. a, i, w, z). Litera to najmniejszy odpowiednik graficzny głoski. Zapamiętaj! Litera to nie to samo co głoska! . głoski ↓ ↓ ↓ samogłoski spółgłoski (a, e, i, o, u, y, ę, ą) (np. b,
