Posts From Zbyszek
Młodość i dojrzewanie Czas młodości to jednocześnie czas kształtowania się człowieka. Prawdopodobnie nie ma ważniejszego pod tym względem okresu w życiu. To wtedy człowiek zyskuje swoją ostateczną osobowość, nabywa najważniejsze dla siebie wzorce. Wtedy kształtuje się jego świadomość i moralność. Wtedy też ostatecznie wkracza na swoją drogę życiową. Jasne więc jest, że ów czas ludzkiego kształtowania się jest obiektem żywego zainteresowania twórców. Przemiany, które sprawiają, że w końcu powstaje „dorosły człowiek”, stały się tematem
W starożytności współistniały ze sobą dwie wizje twórcy: rzemieślnika, który stosuje konkretne zasady i „przepisy” na dobrą sztukę i literaturę, oraz artysty szaleńca, który, natchniony Bożą łaską, tworzy arcydzieła. W średniowieczu artyści pozostawali zwykle anonimowi, tworzyli nie dla sławy, lecz na chwałę Bożą. Ważne były nie nazwiska autorów, lecz same dzieła. Renesans wzmacnia rolę artysty. Pojawia się pojęcie poety doctusa – artysty wszechstronnego, gruntownie wykształconego humanisty, obytego w świecie. Warto przywołać Kochanowskiego (np.
Starożytność – literatura to źródło norm Może nieco zdezaktualizowane, ale trzeba o tym pamiętać. Według starożytnych poetyk („podręczników” pisarskich ustalających normy estetyczne) podstawowym zadaniem literatury jest wyrażanie piękna, ale także – przynoszenie sławy poecie. Służą temu technika mimesis – naśladowania natury, i zasada decorum – dostosowania stylu pisania do tematu utworu. O sprawach poważnych zatem należało pisać wzniośle, o lżejszych zaś – bardziej potocznie. W konsekwencji miarą umiejętności pisarza stała się zdolność
Antyk, okres przed zapisem tekstu Trudno mówić o literaturze tego okresu. Chodzi o poezję epicką przekazywaną ustnie, której dwa znane nam arcydzieła spisane zostały jako Iliada i Odyseja. Poezja ta to najprawdopodobniej jeden z podstawowych środków przekazywania świadomości kulturowej. Śpiewane przez aojdów (wędrownych poetów recytatorów) poematy mają charakter mityczny: są środkiem przekazywania i odradzania mitu – podstawowego elementu ówczesnego sposobu myślenia religijnego i społecznego. Jeżeli mówi się, że w kulturach mitologicznych mit dzieje się wciąż na nowo, to
Sprawa narodowa Temat ojczyzny w literaturze tej epoki być może wcale nie jest najważniejszy, ale na pewno jest ważny – dzięki dwóm potęgom: Wyspiańskiemu i Żeromskiemu. Autorzy ci zajmują inne obszary literackiej mapy. Żeromski pisze prozę zrywów niepodległościowych; spod jego pióra wyjdzie jednak także dramat Róża. Wyspiański tworzy wielkie dramaty narodowe: Wesele – rzecz o współczesnym mu społeczeństwie polskim wobec sprawy wyzwolenia, Noc listopadową, Warszawiankę – o powstaniu. Często cytowanym utworem patriotycznym jest wiersz
Aniela Dulska Reprezentantka mieszczańskiej kołtunerii (Moralność pani Dulskiej). Symbol kobiety ograniczonej, fałszywej, obdarzonej specyficzną, niemoralną „moralnością” na pokaz. Niestety, typ przeciętny, reprezentatywny i uniwersalny. Myli się ten, kto sądzi, że osoba taka pojawiła się raz, sto lat temu, i akurat Zapolska zarejestrowała to niezwykłe indywiduum w swojej tragifarsie. Na jej portret składa się wiele drobnych szkiców: zachowanie wobec rodziny i sąsiadów, obraz mieszkania, niemy protest męża, Felicjana Dulskiego. To wszystko daje
Chłopi Władysława Stanisława Reymonta Oto dziewiętnastowieczna wieś: bez traktora, telewizora, ba!, nawet bez murowanych budynków. Zewnętrznie wieś się zmieniła, lecz mentalność jej mieszkańców pozostała podobna. Nadal o pozycji człowieka przesądza tu ilość posiadanej ziemi, liczy się siła, obowiązują twarde prawa życia w gromadzie. Chłopi poruszają co najmniej kilkanaście wątków. Uwagę czytelników najbardziej przyciągają losy pięknej Jagusi, wydanej za starego, bardzo bogatego Macieja Borynę, i jej kolejne romanse. Oprócz nich jednak ukazany tu został
Dramat młodopolski Dramat naturalistyczny Gabriela Zapolska – Żabusia, Ich czworo, Skiz, Panna Maliczewska, Moralność pani Dulskiej; Włodzimierz Perzyński – Lekkomyślna siostra, Aszantka, Szczęście Frania; Tadeusz Rittner – W małym domku; Jan August Kisielewski – W sieci, Karykatury. Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej Gabriela Zapolska przedstawia mieszczańską rodzinę zatopioną w filisterskim kołtuństwie. Jest to swoista satyra na fałsz, obłudę i zakłamanie mieszczaństwa, rozgrywająca się w konwencji tragifarsy. Mieszczuch i niewola fałszywego konwenansu są także tematem często grywanych sztuk: W sieci i Karykatury Jana
Historyzm i eklektyzm Architekturze XIX wieku brak własnego stylu. Formy wypracowane w poprzednich epokach traktowane są wówczas jako kostium nakładany na konstrukcję budynku. Liczy się przede wszystkim przepych. Budowle uginają się od rzeźb, ozdób i historyzujących detali w najróżniejszych zestawieniach. Ten sposób twórczości określają terminy historyzm i eklektyzm. Historyzm stara się naśladować konkretny styl przeszłości. Może przybrać formę neogotyku, neorenesansu, neobaroku, stylu neobizantyjskiego. Eklektyzm również czerpie z dorobku przeszłości, ale stara się tworzyć nowe wartości estetyczne,
Proza Nana Emila Zoli Nana – powieść wydana przez teoretyka i czołowego przedstawiciela francuskiego naturalizmu w roku 1880 – jest dziewiątą z cyklu Rougon-Macquartowie. Podtytuł cyklu brzmi: Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa. I rzeczywiście, ten utwór to coś więcej niż obraz błyskotliwej kariery i upadku słynnej paryskiej kurtyzany. To historia ekspansji rodów biednych i zdemoralizowanych, ich odwetu za wielowiekową pogardę sfer wyższych. To także historia upadku starych i niegdyś szanowanych rodzin szlacheckich, które miasto moloch,
Symbolizm to prąd literacki ukształtowany we Francji i Belgii w ostatnim piętnastoleciu XIX wieku. Jego nazwa pochodzi od ogłoszonego w roku 1886 manifestu Jeana Moréasa Le Symbolisme. Początkowo nazwą tą obejmowano grupę ówczesnych debiutantów, lecz wkrótce jej zakres się rozszerzył i zaczęto ją stosowaæ wobec poetów działających wcześniej: Charles’a Baudelaire’a, Paula Verlaine’a, Stéphane’a Mallarmégo. Potem zaś symbolistami nazywa się także kontynuatorów tych tendencji, zarówno w literaturze francuskiej, jak i w literaturach innych krajów. Dwa źródła Mówiąc
Epoka modernizmu, ma niezwykłe znaczenie dla kształtu całej dwudziestowiecznej kultury. Jeżeli już musimy ująć ją w szkolne ramy czasowe, to w Europie jako jej początek najlepiej wskazać lata sześćdziesiąte XIX wieku, kiedy to we Francji działa Charles Baudelaire (jego Kwiaty zła wydane zostały w roku 1857), a jako koniec – początek wieku XX, ewentualnie wybuch I wojny światowej. W Polsce natomiast zamkniemy ją w ramy między rokiem 1890 a 1905 i rewolucją w zaborze rosyjskim, jak chcą jedni, lub rokiem
W szukaniu pracy ważna jest przede wszystkim wytrwałość, niezależnie od metody poszukiwań. Warto regularnie przeglądać ogłoszenia o pracę na portalach profesjonalnych, serwisach z ofertami, na stronach agencji pracy czy urzędu pracy i w prasie. Aplikować na nie można online lub osobiście. Szukanie pracy przez internet i stacjonarnie – co lepsze? Pracy w Opolu można szukać przez internet bez wychodzenia z domu, ale czy daje to tak samo dobre efekty jak
Lata 1890-1900 Już od roku 1880 można dostrzec krytykę programu pozytywistycznego i narastanie nowych, modernistycznych tendencji w sztuce. W prasie ukazują się ostre polemiki związane z założeniami ideowymi literatury i sztuki. Powstają pisma, które propagują nowe tendencje artystyczne, wśród nich wychodzące od roku 1887 warszawskie Życie, redagowane przez Zenona Przesmyckiego. W roku 1891 ukazuje się pierwszy tomik poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera, debiutują również mniej znani poeci: Franciszek Henryk Nowicki i Andrzej Niemojewski, toteż tę właśnie datę umownie przyjmuje
Wiek XIX Historia 1870 r.: wojna francusko-pruska, proklamowanie III Republiki w Paryżu. 1871 r.: Komuna Paryska, klęska Francji, Wilhelm I koronowany w Wersalu na cesarza Niemiec; likwidacja państwa kościelnego. 1872 r.: początek kulturkampfu w Niemczech. 1881 r.: car Aleksander II ginie od bomby rzuconej przez członka Narodnej Woli Aleksandra Hryniewieckiego; Aleksander III carem Rosji (do roku 1894). 1882 r.: Trójprzymierze pomiędzy Niemcami, Austro-Węgrami i Włochami. 1890 r.: dymisja Bismarcka. 1891 r.: encyklika papieża Leona XIII Rerum novarum. 1891-1899: budowa kolei transsyberyjskiej. 1894 r.:
Adam Asnyk Szukajcie prawdy jasnego płomienia! Szukajcie nowych, nie odkrytych dróg… Za każdym krokiem w tajniki stworzenia Coraz się dusza ludzka rozprzestrzenia, I większym staje się Bóg! Adam Asnyk, Do młodych Ten wiersz Asnyka uważany jest za programowy utwór „niepoetyckiej epoki”, za jaką uchodzi pozytywizm. Z klimatem owego czasu doskonale współgra nie tylko rozpoczynająca utwór, przytoczona apostrofa, ale również inne, utrzymane w tym samym tonie postulaty. Słowa trzeciej zwrotki: „Nieście więc wiedzy pochodnię
Dobra pani Elizy Orzeszkowej Tytułowa dobra pani to zamożna ziemianka, członkini stowarzyszenia dobroczynności Ewelina Krzycka, która ma dużą potrzebę czynienia miłosierdzia, ale wyłącznie z myślą o własnym zadowoleniu. Postanawia zaopiekować się osieroconą pięcioletnią Helenką. Zajmuje się nią jednak dopóty, dopóki nie znudzi się strojeniem dziecka w piękne sukienki. Uczy dziewczynkę francuskiego, rozpieszcza ją, obsypuje prezentami, wyjeżdżają nawet razem w podróż do Włoch. Po kilku latach jednak Helenka nudzi już swoją opiekunkę. Krzycka odnosi się
Pozytywizm i architektura? Kiedy w roku 1842 francuski filozof August Comte ukończył swój sześciotomowy Wykład filozofii pozytywnej, nikt nie mógł przypuszczać, że nada on nazwę potężnemu ruchowi kulturowemu drugiej połowy stulecia. W ujęciu Comte’a pozytywny oznaczał: pożyteczny, ścisły, pewny i konstruktywny. Nazwa ta szybko stała się popularna. Pozytywizm zaczął określać poglądy filozoficzne, społeczne, sposób działania, a u nas nawet nurt w literaturze. W światopoglądzie pozytywistów naczelną rolę odgrywał scjentyzm, którego nazwa wywodzi się od łacińskiego scientia:
Realizm w Europie, pozytywizm w Polsce Niezwykle ważne dla literatury i innych gałęzi sztuki pojęcie realizmu zaczęło swoją karierę na początku XIX wieku, a ściślej w jego latach dwudziestych, we Francji. Początkowo stanowiło główny postulat przedstawicieli prądu literackiego określanego takim właśnie mianem, by później nieco zmienić swe znaczenie. Swoje główne zadanie dziewiętnastowieczni realiści widzieli w ścisłym odwzorowywaniu rzeczywistości. Pisarz realista miał opisywać świat dokładnie takim, jaki jest, malarz realista – malować obrazy odwzorowujące przedstawiane przedmioty. Szczytowym
Do roku 1875 Przed rokiem 1863 odchodzą wielcy romantycy, Norwid pozostaje niezrozumiany, a twórczość tak zwanych epigonów romantyzmu nie ma już wiele wspólnego z największymi dziełami poprzedniej epoki. W Wielkopolsce pojawiają się idee pracy organicznej i bogata literatura organicznikowska. Definitywnym zerwaniem z epoką wieszczów będzie powstanie styczniowe – ostatni w XIX wieku romantyczny zryw Polaków. Klęska powstania, zakończonego licznymi represjami, pokazała wyraźnie, że bezpośrednia walka z zaborcami nie ma sensu. Idee pracy organicznej i pracy u podstaw formułowane są
