Posts From Zbyszek
W średniowiecznych zamkach… …mieszkali rycerze. Wysokie wieże nie służyły do zamykania nieposłusznych księżniczek, ale do odpierania ataków wroga, bo zamki były warowne (tzn. przeznaczone nie tylko do mieszkania, ale i do obrony). Zimno tam było i ciemno, bo małe okienka i grube kamienne mury ułatwiały obronę. Zamki oświetlano pochodniami, na podłogach zamiast dywanów leżały skóry zwierząt. Rycerz musiał być: Silny (zbroja sporo ważyła, podobnie miecz i kopia, dziś rzadko kto zdołałby podnieść rycerską broń).
Powtórka z części zdania! Części zdania jest pięć! podmiot orzeczenie dopełnienie przydawka okolicznik Orzeczenie Do czego służy ta część zdania? Wyraża czynność lub stan podmiotu. Jak szukać orzeczenia w zdaniu? Pytaj tak jak o czasownik: co robi? w jakim jest stanie? co się z nim dzieje? Przykłady orzeczeń: Ula odrobiła lekcje. Obraz wisi na ścianie. Wyróżnisz: Orzeczenie czasownikowe, czyli takie, które wyrażone jest czasownikiem w różnych czasach trybu oznajmującego, rozkazującego lub przypuszczającego, np. Zosia prasuje. Mama gotowała.
Czym są części mowy? To wszystkie wyrazy naszego języka w pewien sposób poklasyfikowane. Niektóre z nich oznaczają nazwy przedmiotów, zjawisk, inne nazywają ich cechy, a jeszcze inne określają czynności, działania lub stany. Czym jest fleksja? Fleksja to nauka o częściach mowy i ich odmianie. Zawiera reguły ustalające, np. na jakie pytanie odpowiada rzeczownik, jak odmienia się przymiotnik czy czasownik. Części mowy! Jest ich dziesięć: rzeczownik czasownik przymiotnik zaimek liczebnik przysłówek przyimek wykrzyknik partykuła spójnik
Takie zadania mogą pojawić się na egzaminie! Wyraz meblościanka to przykład: A. zrostu, B. złożenia, C. zestawienia, D. wyrazu pochodnego od wyrazu mebel z formantem -ścianka. Odpowiedź: B. Dlaczego? Wyraz jest zbudowany z dwóch tematów wyrazowych mebl-o-ścianka. „o” jest elementem, który „składa” dwa wyrazy. Za pomocą odpowiednich formantów przedrostkowych utwórz przymiotniki pochodne o podanych znaczeniach. A. ciasny – (trochę ciasny) B. nowoczesny – (bardzo nowoczesny) C. ciekawy – (bardzo ciekawy) D. pobudliwy – (zbyt
Pytanie z egzaminu Test: Dom (Tekst źródłowy, cytujemy fragmenty) W czasie wojny Domeczek walczył zażarcie o życie. Wykurowany z ciężkich ran 1939 roku, w powstaniu murem swoim dał podstawę barykadzie na Dziennikarskiej, był jej częścią. (…) Przed samym powstaniem cały dom został wyporządkowany od strychu do piwnic. Rękopisy starannie ułożono w skrzynkach, listy w teczkach, książki na półkach, bieliznę w szafach. Domeczek jaśniał czystością niby „Bóg zapłać” za to przeżyte przedwojenne rodzinne życie, za tę ochronę w ciężkie
Zapamiętaj definicję alegorii! Alegoria (z gr. allegoríe – alegoria, od allegoreín – mówić w przenośni, obrazowo) to przenośnia obejmująca cały utwór. Skojarz alegoryczne gatunki! Alegoria nie jest pojęciem odnoszącym się jedynie do poezji. Alegoryczny sens może mieć też opowiadanie lub przypowieść. Najczęściej z alegorią kojarzy się jednak bajka. Alegoria a symbol! Jak odróżnić symbol od alegorii? Alegoria jest jednoznaczna, a symbol wieloznaczny. Np. kolce róży kojarzą się nam z bólem, cierpieniem, miłością – w zależności od
Metafora (wyraz pochodzi od greckiego słowa oznaczającego przeniesienie) składa się z co najmniej dwóch wyrazów i zmienia znaczenia słów wchodzących w jej skład. Własne znaczenia tych słów ulegają zmianie i tworzą wspólnie nową, metaforyczną jakość. Np. ogień miłości, nie oznacza płomienia, pożaru, lecz intensywność, gwałtowność i żarliwość uczuć. Chodzi więc o przeniesienie znaczeń. Przenośnia powstaje na zasadzie odległego niekiedy, ale jednak podobieństwa pomiędzy zjawiskami, np. tak jak ogień trawi to, co jest palone, tak i miłość –
Synonimy (wyrazy bliskoznaczne) – wyrazy, które mają takie samo lub bardzo podobne znaczenie, np.: obracać się – kręcić się pałac – zamek wcale – ani trochę wyraz – słowo zainstalować – zamontować dlatego że – ponieważ apetyczny – smaczny Synonimy dzielimy na bliższe i dalsze. Bliższe – znaczą to samo lub prawie to samo. Dalsze – znaczenia mają podobne, ale nie identyczne. Synonimy różnią się wartością stylistyczną: młodszy brat – szczyl
Zależnie od tego, kto jest nadawcą, a także od celu wypowiedzi, różny może być jej charakter. Bo przecież zupełnie inaczej zwraca się polityk do swoich wyborców, a zupełnie inaczej opowiadasz o swoich przygodach kolegom z klasy. Naucz się rozpoznawać style. Zapamiętaj! Stylizacja językowa – celowe ukształtowanie utworu w taki sposób, aby przypominał on określony wzorzec literacki. Mówiąc wprost, to naśladowanie stylu innego autora, innej epoki. Takie naśladowanie, które czytelnik, czyli odbiorca tekstu, bez problemu rozszyfruje
Mowa niezależna – to przytoczenie myśli bohatera w pierwszej osobie. Monolog jest zdecydowanie wyodrębniony z toku narracji. Zdanie brzmi dokładnie tak, jak zostało wypowiedziane przez nadawcę. Czasowniki mają formę 1 os. Zaimki występują w niezmienionej formie. Mowa zależna – to przytoczenie myśli postaci przez narratora i podporządkowanie ich swojemu opowiadaniu. Przytoczona wypowiedź ma formę zdania podrzędnego. Wypowiedź jest składniowo zależna od słów wprowadzających: powiedział, pomyślał itp. Czasowniki mają formę 3 os. Narrator referuje myśli
Środki stylistyczne to używane w literaturze sposoby kształtowania języka literackiego, które odróżniają go od języka codziennej komunikacji. Mają też na celu wywołać u czytelnika określone emocje, pobudzić jego wyobraźnię. Są wyrazem dbałości o świeżość, niezwykłość oraz sugestywność wysłowienia. Chwyty te mogą dotyczyć różnych warstw utworu, np.: słownictwa, składni zdania, warstwy brzmieniowej, wyrażanych znaczeń. Oto najważniejsze środki stylistyczne Metafora poetycka różni się od potocznej tym, że jest stworzona przez poetę, który chce przedstawić
Jak za pomocą słów pokazać, że jesteś zły albo smutny, zniechęcony albo zadowolony? Czy to w ogóle możliwe, by w ten sposób wyrażać emocje? Zapamiętaj! Zdrobnieniami określamy wyrazy nacechowane emocjonalnie, budzące w odbiorcy pozytywne skojarzenia, np. kotek, kiciuś, koteczek. Zgrubienia to wyrazy z reguły nacechowane emocjonalnie ujemnie, np. kocur, kocisko. Zgrubienia mogą przyjmować odmienne funkcje emocjonalne, np. śliczny kocur – ten związek przymiotnika z rzeczownikiem zyskuje nacechowanie pozytywne. Znak wykrzyknienia Znak wykrzyknienia (wykrzyknik) wskazuje
Jak najczęściej brzmi polecenie tematu maturalnego? Przedstaw obraz zawarty we fragmencie, etapy ukazane w wierszu albo portrety, które trzeba porównać… oczywiście wpisane w dane teksty. Większość twierdzeń, za które dostaniesz punkty, można po prostu z tych tekstów wyczytać. Czego szukamy? Na poziomie podstawowym trzymamy się treści zawartej w utworze. Oto polecenia: Obraz utraconej ojczyzny we fragmencie Epilogu Pana Tadeusza. Etapy życia bohatera lirycznego, ukazane w Curriculum vitae Leopolda Staffa. Spotkania wrogów w Iliadzie i w Panu Tadeuszu (oba
Porównaj wizje, obrazy, toposy zawarte w przytoczonych tekstach. Takie polecenie pojawia się często i jest bardzo prawdopodobne na maturze pisemnej z polskiego. Nieco inne wymagania stawia przed maturzystą polecenie „porównaj” na poziomie podstawowym niż na rozszerzonym. Na podstawowym każą nam porównać treści, wizje, obrazy – na rozszerzonym już kwestie kompozycyjne – sytuację liryczną, ukształtowanie podmiotu lirycznego czy sposób metaforyki. Tak się składa, że w szkolnej praktyce częściej ćwiczy się to drugie niż to pierwsze
Duszny lipiec 1865 roku. Petersburg. W ubogiej dzielnicy pełnej kuchennych wyziewów, zrujnowanych nałogiem alkoholików i przemykających pod murami domów prostytutek zamordowano bogatą lichwiarkę, Alonę Iwanownę. Zginęła też jej siostra, Jelzawieta, która przypadkowo znalazła się w miejscu przestępstwa. Zdarzeniem od razu zainteresowała się brukowa prasa, a policja próbuje ustalić zabójcę. Ale my mamy nad nią przewagę, bo Dostojewski od razu zdradza czytelnikowi osobę sprawcy! Jest nim dwudziestotrzyletni były student prawa, Rodion Romanowicz Raskolnikow. Jego sytuacja
Teoretycy literatury dzielą się na tych, którzy uważają, że w odczytaniu dzieła literackiego niezbędna jest znajomość biografii pisarza i na tych, którzy traktują literaturę „bezkontekstowo”, uważając, że broni się sama. W przypadku Kafki, to pierwsze podejście wydaje się być jedynym właściwym. Franz Kafka Życie i twórczość Kafki (ur.1883) były w ogromnej mierze zdominowane przez rodziców, głównie przez despotycznego ojca, który nie był w stanie zrozumieć odmienności syna. Poświęcanie każdej nocy
Pokój. Zielone światło gazowej lampy. Na półkolistej ścianie pomieszczenia dziesięcioro drzwi i dwa okna. To dom zbudowany na wyspie, a „woda pod oknami, aż do horyzontu” odcina jego mieszkańców od reszty świata. Bohaterowie pospolici i uniwersalni Ten osobliwy apartament zamieszkuje dwoje staruszków. Dziewięćdziesięciopięcioletni Stary i jego żona Semiramida (lat 94) żyją wspomnieniami. Ich wspólna przeszłość to niezaspokojone oczekiwania i niewykorzystane szanse. Wygórowane wyobrażenia o własnych możliwościach wywołują tęsknotę za lepszym życiem. Stara kilkakrotnie powtarza mężowi, że
Stany Zjednoczone Ameryki, rok 1922. Epoka jazzu, okres wielkiej prosperity gospodarczej i oszałamiających karier, gwałtownie rosnących fortun i rozbudzonych nadziei całego społeczeństwa. „Amerykański sen” zdaje się być o krok od spełnienia. Co w powieści przyciąga i intryguje? Tajemnicze miliony Gatsby’ego zdobyte w niewiadomy sposób. Okazały rolls-royce przywożący gości na przyjęcia. Zagadkowa przeszłość bohatera. Wielka namiętność niewygasła mimo upływu lat. Barwne sceny z życia amerykańskiej socjety. Egzystencja na krawędzi ryzyka. Pan Sowie Oczy. Nick Carraway i panna Jordan Baker
Gdy popełniona zostanie zbrodnia, której sprawca jest znany, wymiar sprawiedliwości dąży do zebrania dowodów i wymierzenia kary. A jeśli zbrodniarzem jest państwo, a sąd nie stoi na straży sprawiedliwości? Wtedy broni ofiar i szuka prawdy – literatura. Książka – zagrożeniem dla państwa… Losy najważniejszej powieści Sołżenicyna, pisanego przez ponad 20 lat Archipelagu GUŁag, są równie dramatyczne jak losy jej autora. Już samo zbieranie materiałów było niebezpieczne, zwłaszcza że znajdowały się w
Czy da się „przerobić” człowieka, przenieść go z jednej sfery społecznej do innej? Czy można z prostej dziewczyny sprzedającej kwiaty uczynić damę, która mogłaby się pokazać na królewskim dworze? Skąd pomysł? Myśl przewodnia i sam tytuł sztuki wiążą się z greckim mitem o Pigmalionie, legendarnym królu Cypru, który był rzeźbiarzem. Pewnego dnia król stworzył posąg niezwykle pięknej kobiety. Był on tak czarujący, że rzeźbiarz zakochał się w swoim dziele bez pamięci. Bogini miłości, Afrodyta, ulitowała się
