GIMNAZJUM
Piękne, uduchowione postacie. Widzimy je na religijnych obrazach, wierzymy, że opiekują się nami. Święta, anielska cierpliwość Skąd to określenie? Mieć do kogoś anielską cierpliwość – tak czasem mówimy. Ktoś rozrabia, jest nieznośny i po prostu daje w kość, a ktoś inny znosi to z cierpliwością wręcz nieziemską. No po prostu anielską. Bo anioły to istoty łagodne, spokojne, stworzone po to, aby służyć Bogu, a i nam, ludziom, pomagać w życiu i kontakcie z Bogiem. Lucyfer też był aniołem
Gość w dom, Bóg w dom. Skąd to powiedzenie? Gość w dom, Bóg w dom to znane i stare przysłowie. Co oznacza? Obowiązek i tradycję serdecznego przyjęcia wszystkich gości. Tak aby czuli się w naszym domu wyjątkowo. Prawie jak Bóg. W jaki sposób powinna objawiać się nasza gościnność? Poprzez odpowiednie przygotowanie mieszkania (posprzątanie), posiłku dla gościa, serdeczne potraktowanie (poświęcamy czas i uwagę, rozmawiamy). Staropolska gościnność Pan Tadeusz Adama Mickiewicza – choć początek wieku XIX to
Na początku było Słowo Skąd to określenie? To cytat z Nowego Testamentu. Tymi właśnie słowami rozpoczyna się Ewangelia Świętego Jana. O słowie w literaturze Jak można pisać o słowie w literaturze, skoro wiadomo, że cała literatura to nic innego jak tylko słowa – będące odzwierciedleniem wyobraźni, poglądów artystów. Za pomocą słów w literaturze tworzone są nowe światy, opisywane miejsca, charakteryzowani bohaterowie, przedstawiane dynamiczne wydarzenia. Jednym słowem – wszystko. Pierwsze słowo Uważa się, że pierwszym
Krzyż pański. Skąd to określenie? Źródła możemy się doszukiwać w Nowym Testamencie. Mieć z kimś krzyż pański – męczyć się z kimś strasznie, cierpieć z czyjegoś powodu. O krzyżu w literaturze: Przede wszystkim w Nowym Testamencie, w Ewangeliach, które dokładnie opisują mękę i śmierć Jezusa Chrystusa na krzyżu. Dziady, cz. II Podczas dziadów (ludowy obrzęd o pogańskim rodowodzie, który obchodzony był na Litwie przez wiele lat po przyjęciu chrześcijaństwa) opisanych w dramacie Dziady Adama Mickiewicza, Guślarz chcąc zapanować nad zjawami
Starannie uwite, schowane przed niebezpieczeństwem daje szansę wychowania zdrowych i silnych piskląt. Tak jest w świecie ptaków. A u ludzi? Skąd to określenie? Z obserwacji przyrody. Ptaki fascynowały ludzi od wieków – nie tylko dlatego, że obdarzone skrzydłami wydają się bardziej swobodne i niezależne niż jakiekolwiek inne stworzenie. Ptaki są podziwiane także ze względu na swój niezwykły instynkt, który wielu z nich każe co roku po bardzo trudnej wędrówce z ciepłych krajów wracać do tego samego
Szerokiej drogi! Skąd to powiedzenie? Z życia codziennego. Tak życzymy kierowcom, mając nadzieję, że nic złego im się po drodze nie przytrafi. Droga ma być szeroka, aby nie doszło na niej do kolizji. Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu Tak uważano w czasach starożytnego imperium rzymskiego. Rozrastając się, imperium rzymskie potrzebowało dobrych szlaków komunikacyjnych. Na tyle solidnych, aby wędrować mogła po nich armia. I drogi takie zostały zbudowane – szerokie, z kamienia. Były tak
Co oznacza? Syzyfowa praca to praca ciężka, bezcelowa, nieprzynosząca zamierzonego efektu. Ale, oczywiście, nie chodzi tu tylko o wtaczanie kamienia. Tak jak mitologiczny Syzyf wielu ludzi zmaga się z czymś, co jest silniejsze od nich, czego nie da się pokonać. A jednak próbują. Bo to właśnie ten wysiłek, nadzieja, walka z własnymi słabościami jest najważniejsza. Skąd to określenie? Z mitologii greckiej. Mit o Syzyfie to jeden z tych, które pamiętać trzeba! Syzyf był słynącym ze sprytu
Wypowiedzenie Wypowiedzenie składa się z kilku wyrazów, które połączone są ze sobą treściowo i gramatycznie. Co to znaczy połączenie treściowe? To znaczy, że wyrazy w wypowiedzeniu ułożone są tak, by stanowiły logiczną całość. Wyrazy: mamy, kupię, wczoraj – nie tworzą wypowiedzenia, bo są ułożone bez sensu, po prostu nic nie znaczą. Co to znaczy połączenie gramatyczne? Oznacza to, że wyrazy w wypowiedzeniu użyte są w odpowiednich formach gramatycznych. W wypowiedzeniu: Mama lubi piec ciastem. – wyraz
Język polski „pożyczył” z innych języków wiele słów i całych zwrotów. Niektóre z nich są tak popularne, że rzadko kiedy zdajemy sobie sprawę, że tak naprawdę nie pochodzą z naszego języka. Dlaczego takie wyrazy trafiają do języka? To oczywiste – są wynikiem kontaktów Polaków z innymi narodowościami – zresztą tak samo jest we wszystkich językach. Kontakty handlowe, towarzyskie, podróże, wspólne obyczaje i kultura, a nawet wojny sprawiały, że w naszym języku pojawiały się nowe wyrazy. Znając historię Polski,
Świat ciągle się zmienia – pojawiają się nowe zjawiska i przedmioty, które trzeba nazwać. Czasami zapożyczamy nazwę z obcego języka, innym razem musimy utworzyć nowy wyraz. Co to takiego te neologizmy? Neologizmy to nowo utworzone wyrazy, które służą do nazywania nowych przedmiotów, zjawisk czy pojęć. Kiedy takie wyrazy przestają być neologizmami? Kiedy upowszechnią się, na stałe wejdą do języka. Rodzaje neologizmów Słowotwórcze – utworzone od wyrazów już istniejących za pomocą odpowiednich
Po co nam skróty i skrótowce? W tekstach pisanych bardzo często możesz spotkać skrócone pojedyncze wyrazy i wyrażenia. Dlaczego się pojawiają? Po prostu bardzo ułatwiają i skracają wypowiedzi – dzięki nim niektóre wyrazy można zapisać w postaci kilku liter – to duża oszczędność czasu i papieru! Ze skrótami spotykamy się wszędzie – na wizytówkach, szyldach, w artykułach: mgr Julia Grzywacz (magister), ul. Warszawska (ulica), itd. (i tak dalej), itp. (i tym podobne), 30 r. p.n.e.
Słowotwórstwo to nauka o tworzeniu słów. Rodzina wyrazów Słowa bardzo rzadko występują pojedynczo – zazwyczaj tworzą rodziny wyrazów. To tak jak u ludzi – większość słów ma liczną rodzinę wyrazów pokrewnych – rzadko które słowo jest „samotne”. Tak jak w rodzinie istnieje głowa rodziny, tak też w rodzinie wyrazów jest wyraz podstawowy, od którego pochodzą inne wyrazy. Popatrz: dom domek, domowy, domownik chleb chlebek, chlebak, chlebowy Zwróć uwagę! Wyrazów dom
Upodobnienia grup spółgłoskowych Czym są upodobnienia grup spółgłoskowych? Rzecz najistotniejsza przy temacie upodobnień: sprawa dotyczy dwóch spółgłosek sąsiadujących ze sobą, np. spółgłoski dźwięcznej i bezdźwięcznej. Upodobnienie to zmiana jednej z nich, dostosowanie się do drugiej w ten sposób, że w wymowie spółgłoski stają się do siebie podobne: albo obie są dźwięczne, albo obie są bezdźwięczne. Ich pisownia się nie zmienia, zmienia się tylko wymowa. Jak dochodzi do upodobnienia? Wyraz łódka wymawiamy: [łótka]. Dlaczego? Już
Związki frazeologiczne To takie specjalne połączenia wyrazów, charakterystyczne dla danego języka. Takie połączenie stanowi całość znaczeniową. Jeśli ktoś powiedział, że grunt mu się pali pod nogami – wcale nie oznacza, że ktoś akurat trafił na pożar i na nim stoi! Wyrażenie to oznacza, że ktoś czuje się zagrożony, że czuje niebezpieczeństwo. W języku polskim jest mnóstwo takich połączeń wyrazów. Często pewnie słyszycie, że ktoś jest nudny jak flaki z olejem albo że
Podmiot Czym jest podmiot? Podmiot jest wykonawcą czynności. Podmiot nazywa osobę, rzecz, zwierzę czy zjawisko, czyli oznacza to, o czym w zdaniu orzekasz za pomocą orzeczenia. Wczoraj mama ugotowała pyszną zupę. Agnieszka poszła na lodowisko. Wycieczka udała się. Pies Kacpra zaginął. Burza przestraszyła moją siostrę. Jak zapytać o podmiot? O podmiot zapytaj: kto? co? Jaka część mowy może być podmiotem? Rzeczownik w mianowniku, np. Chłopcy poszli na boisko. Gosia czeka
Ile słów jest w języku polskim? Tysiące. Aby choć trochę nad nimi zapanować, trzeba je było jakoś posegregować. Te zbiory zostały nazwane częściami mowy. Zadanie 1. Wypisz z podanych zwrotów czasowniki: pisał jak kura pazurem zrobił z igły widły trząsł się ze strachu zeszła z obłoków na ziemię Z tym zadaniem nie będziesz więc miał najmniejszego problemu. Wystarczy zadać pytanie: co robi?, co się z nim dzieje? Czasowniki to: pisał, zrobił, trząsł się, zeszła. Zapamiętaj! Czasowniki
Zdarzyło mi się kiedyś, podczas oczekiwania na autobus, który miał pojawić się dopiero za trzydzieści minut, myśleć o przyszłych wakacjach. Mimo że była to dopiero połowa marca, wiedziałem już, jak chcę spędzić nadchodzące wakacje. Siedziałem sobie wygodnie na przystanku, od czasu do czasu spoglądając na zegarek. 30–25–18 minut… Jak ten czas się dłużył! Mimo to potrafiłem rozkoszować się doskonałą pogodą; słuchałem swojej ulubionej muzyki na odtwarzaczu MP3. Było po prostu jak
Życie w XXI wieku – ciekawsze i lepsze niż w wiekach poprzednich? Na pewno? Uzasadnij swoją opinię. Pochopnie odpowiadając na to pytanie, napisałabym, że życie w naszych czasach jest o wiele lepsze. Ale po głębszym zastanowieniu dochodzę do innego wniosku. Wydaje nam się, że życie w XXI w. jest o wiele bardziej interesujące. Mamy bowiem komputery, MP4, internet i wiele innych udogodnień, o których naszym przodkom nawet się nie śniło. Ale czy to oznacza, że ludzie
Podróże bohaterów literackich i filmowych – co zmieniły w ich życiu? Podróże… Kto z nas ich nie lubi? Nie dosyć, że są przyjemne, to jeszcze kształcą. W literaturze i filmie często pojawia się motyw podróży. Czy coś one dają bohaterom, czy są tylko zmianą miejsca pobytu? Oczywiście, że dają. I to bardzo wiele. Pierwszy podróżujący bohater, który przychodzi mi do głowy, to Staś Tarkowski z książki W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza. Miał kilkanaście lat, gdy został porwany
Mowa oskarżycielska przeciwko Antygonie. Wysoki Sądzie! Szanowna Ławo Przysięgłych! Zebraliśmy się tutaj, by wymierzyć sprawiedliwość córce Edypa – Antygonie. Dziewczynę tę strażnik pojmał, gdy trupa grzebała, przyprószywszy zwłoki cienką warstwą ziemi. I odprawiwszy konieczny obrządek, grób gładziła. Gdy skrapiała ciało mieszaniną wina, mleka i oliwy, podeszli strażnicy. Ujrzawszy, co czyni, pojmali dziewkę i doprowadzili przed oblicze władcy. Pan nasz, dobry i sprawiedliwy, rozmawiał z poddaną. Córa Edypa nie okazała nawet należnej mu czci. Spokojnie przyznała
