Jan Jakub Rousseau (1712-1778) Co sądzisz o cywilizacji i postępie nauk? O rozwoju kultury? Być może myślisz jak Wolter, który oceniał dorobek ludzkiej cywilizacji bardzo wysoko. Myśl oświeceniowa — w większości — była zresztą myślą optymistyczną, głosiła wiarę w postęp, hołdowała ludzkiemu umysłowi. To wiemy. Ale — nie cała myśl oświeceniowa, nie wszyscy wielcy owych czasów byli tak święcie przekonani o dobru nauki i cywilizacji. Na pytanie: „Czy odrodzenie nauk
David Hume (1711-1776) „Prawda aż do końca” Zapytano raz Hume’a czy jest możliwe, aby istniało jakieś życie przyszłe? „Jest możliwe, że położony na ogniu węgiel nie będzie się palił – zakpił ironicznie filozof – to najbardziej nierozsądny pomysł…” Idąc za myślą Hume’ a – niezwykłego filozofa oświecenia angielskiego, tego „antychrysta”, „wielkiego bezbożnika” — zbliżasz się ku groźnym sferom zakwestionowania wartości teologii, metafizyki, religii. Nie — Hume nie jest ateistą, jest
„Żyjemy na najlepszym z możliwych światów” Oto i efekt – nasz najlepszy ze światów Wolter strasznie wyśmiał Leibniza. Znana powiastka Kandyd zaprzecza całej teorii, a pod postawą Doktora Panglossa rozpoznajemy samego Leibniza. Jego optymistyczne nauki – stają się śmieszne w obliczu nie-szczęść głównego bohatera. Poza tym – wciąż przecież istnieje problem zła na tym doskonałym padole. Problemy ze złem Jak to jest? Czy Bóg – istota doskonała i dobra nie
John Locke (1632-1704) „Umysł człowieka w chwili jego narodzenia jest czystą, nie zapisaną tablicą (tabula rasa)” Tabula rasa – znaczy: czysta tablica. Taki ma być umysł człowieka w chwili jego narodzin. Otwarte, puste pole, bez żadnych wrodzonych idei czy zasad. Życie – dzień po dniu – będzie tę tablicę zapisywać swoimi znakami. A znaki owe mogą pochodzić tylko z jednego źródła – z doświadczenia. Tak właśnie twierdził angielski filozof, także
“Człowiek jest tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą” Najbardziej niepokojąca jest myśl o nieskończoności kosmosu. Kim jesteśmy w tym wirującym wszechświecie, w którym nawet Ziemia jest drobinką? Myślałeś kiedykolwiek o tym, patrząc w rozgwieżdżone niebo? I co wtedy, jaki dreszcz przebiegł wówczas przez Twoje plecy? Duma czy przerażenie? Ludzie raczej odsuwają od siebie myśl o własnej maleńkości, być może dlatego, że rzetelne uświadomienie sobie swej kruchości przywiodłoby niechybnie
„Cogito – ergo sum” Doświadczenie naszych umysłów bywa złudne. Czyż nie? Czy nie przeżywamy w snach ułudy, która tak naprawdę nie istnieje? Wyobraźnia stwarza barwy i przestrzenie, które giną, gdy otwieramy oczy. A może nasza realna rzeczywistość jest czymś na kształt sennej mrzonki? Otworzymy kiedyś oczy, sen minie – lub nie. Lecz – czy w takim razie – można wykluczyć obecność złośliwego demona, w którego niegdyś wierzyli filozofowie? Stwora, który
Freski wymalowane na wysokości oczu wiernych przedstawiają w dwudziestu ośmiu obrazach życie świętego Franciszka. Powstałe w latach 1296-1307 zdobią wnętrze górnego kościoła w Asyżu. Historycy sztuki do dziś spierają się, kto kierował pracami przy dekoracji kościoła. Przy malowaniu fresków zatrudnionych było wielu pomocników, wszystkie wielkie cykle były bowiem dziełem zbiorowym, ale głównym twórcą był prawdopodobnie Giotto! Widać bowiem wyraźnie, że kompozycja scen oraz większość głównych postaci jest dziełem jednej i
EKSPRESJONIZM Ekspresja to uzewnętrznienie tego, co dzieje się z nami wewnątrz, pokazanie naszych odczuć i uczuć: bólu, cierpienia, bezsilności, tęsknoty, ale i radości, entuzjazmu, miłości. Jedni swe uczucia wyrażają mniej ekspresyjnie, inni mocniej – czasem płaczemy z bólu, innym razem krzyczymy, a zdarza się, że wyrywamy włosy z głowy lub walimy głową w ścianę. Najważniejsza jest dusza – ekspresjonizm ma być jej mową, sposobem wyrażania uczuć w sztuce – jak najmocniejszym, najpełniejszym wydobyciem ich z wnętrza i pokazaniem na zewnątrz.
Egipcjanie wierzyli w życie pozagrobowe. Mało tego – uważali, że nieważne jest życie doczesne. Dopiero po śmierci człowiek zaczyna prawdziwe, lepsze życie. Dlatego bardzo małą wagę przywiązywali do życia codziennego, a dużo myśleli o zapewnieniu sobie jak najlepszej przyszłości – po życiu. Nawet pałace ludzi bogatych i władców nie były urządzane ze zbyt wielką dbałością. Budowano je z nietrwałej suszonej cegły mułowej. Co innego piramidy! Jako mieszkania mające służyć zmarłym w wieczności musiały być trwałe i reprezentatywne.
Styl romański Wcześniejszy: zaczyna się w XI, zmierzcha w XII w. Cechy: ciężkie, masywne mury, prosta konstrukcja, małe okienka, okrągłe wieże. Materiał: cios kamienny. Wrażenie: przysadziste, mocne, monumentalne. Co budowano: katedry, kościoły, opactwa, zamki. Czemu tak? By spełniały (prócz celów mieszkalnych czy sakralnych) cele obronne, były zarazem niezdobytymi warowniami. Uwaga! Zabytek sztuki romańskiej: Drzwi Gnieźnieńskie! Styl gotycki Późniejszy: zaczął się w XII, zakwitł w XIII, utrwalił w XIV i XV w. Cechy: strzeliste, smukłe, wertykalne, ostrołukowe budowle.
Nazwa „gotyk” wzięła się od germańskiego plemienia Gotów, chociaż nie mieli oni nic wspólnego z tym stylem. W XVI wieku uznano bowiem sztukę i architekturę średniowiecza za dziwaczną i brzydką – godną barbarzyńców. Dopiero romantycy na nowo zaczęli zachwycać się strzelistymi budowlami wieków średnich. Gotyk szybko podbił całą Europę. Od XII do XIV wieku na placach budowy w Paryżu, Chartres, Wrocławiu, Wiedniu, Pradze i Mediolanie uwijały się tysiące robotników.
Jak wyglądał łuk triumfalny? Kiedy i po co budowano łuki triumfalne? Wymień najsłynniejsze łuki triumfalne. Łuk triumfalny to zdobiona, monumentalna brama z co najmniej jednym dużym wejściem i ewentualnie dwoma mniejszymi otworami wejściowymi, a zarazem przejściowymi, gdyż przez ten łuk nigdzie się nie wchodziło, tylko przechodziło w uroczystym pochodzie. Łuk zwieńczony był ogromnym zdobionym blokiem, tzw. attyką, na której umieszczano nazwiska zwycięzców i napisy upamiętniające miejsca bitew. Łuki triumfalne budowano głównie w czasach republiki rzymskiej.
Sporządź metryczki dwóch dzieł malarskich: Autoportretu Albrechta Dürera i Autoportretu Stanisława Ignacego Witkiewicza według podanych punktów (epoka, w której powstało dzieło; strój postaci; tło obrazu; poza postaci; szczegóły dzieła). Albrecht Dürer, Autoportret Epoka – XV wiek, niemiecki renesans. Ubranie – drogocenny, modny strój, na którym widać najmniejszą nawet zakładkę. Tło – niewiele go na obrazie, bo postać Dürera wszystko zdominowała. Po prawej stronie widać okno, a za nim krajobraz. Możemy się domyślać, że
Jednym z najpiękniejszym zabytków architektury romańskiej w Polsce jest kolegiata w Tumie pod Łęczycą Jej budowa trwała 25 lat, ukończono ją w 1161 roku. Ponad niskimi nawami bocznymi znajdują się empory, czyli wewnętrzne ganki na wysokości piętra. Modlący się na emporze dobrze widzieli nie tylko ołtarz, ale i pozostałych wiernych zgromadzonych w nawie głównej. Ówczesna architektura opierała się na najprostszych bryłach: walcach, stożkach, ostrosłupach i prostopadłościanach. Zgodnie z zasadami epoki ołtarz główny jest umiejscowiony na wschodnim krańcu budowli.
Arkadia to mityczna kraina szczęścia i sielskiej prostoty. Antyczni poeci przedstawiali ją jako miejsce spokojne, bezpieczne, gdzie ludzie żyją w harmonii z przyrodą i całymi dniami układają pieśni. W Polsce też powstała Arkadia – znajdź o niej jakieś wiadomości. Nazwę Arkadia Helena Radziwiłłowa nadała sentymentalnemu parkowi krajobrazowemu, który założyła niedaleko swojej rezydencji w Nieborowie w 1778 r. Arkadia została tak zaprojektowana, żeby wszystko sprawiało wrażenie przyrody nietkniętej ludzką ręką. Ogród składał się z malowniczych skupisk drzew, rozległych pól i stawu.
Arrasy Misternie wyszywane ozdobne tkaniny dużych rozmiarów. Nazwa pochodzi od francuskiego miasta Arras, gdzie w XIV-XVI w. produkowano te tkaniny. Arrasy wawelskie pochodzą z Brukseli. Kasetony Charakterystyczne dla odrodzenia części drewnianego stropu, złożone z krzyżujących się belek tworzących pod sufitem ozdobne kwadratowe pola (rozetki). Fryz Poziomy pas płaskorzeźb lub malowideł ściennych o rozmaitych motywach dekoracyjnych umieszczony pod sufitem świątyń lub sal pałacowych w celu wizualnego podziału i zdobienia. Krużganek arkadowy Otwarty rzędem arkad
Po śmierci pierwszej żony Zygmunt Stary zaczął myśleć o miejscu wiecznego spoczynku godnym jego królewskiej osoby. „Był u nas Włoch z modelem kaplicy, którą ma nam wystawić i który bardzo nam się spodobał” – napisał władca w liście z 1517 roku. Dwa lata później przy południowej ścianie gotyckiej katedry wawelskiej w Krakowie rozpoczęto wznoszenie królewskiego mauzoleum. Budowa trwała 14 lat. Bartłomiej Berrecci zaprojektował architekturę kaplicy w guście nowej epoki – renesansu i wraz ze swoimi pomocnikami wykonał rzeźby i dekorację
Florencką katedrę Santa Maria del Fiore zaczęto wznosić pod koniec XIII wieku, a jeszcze na początku XV wieku kościół nie był ukończony. Mieszkańcy miasta nie wiedzieli bowiem, jak wznieść ogromną kopułę swojego kościoła. W końcu ogłoszono konkurs. Pomysły były różne, ale w większości zbyt kosztowne. Zwycięzcą konkursu został złotnik i rzeźbiarz w jednej osobie Filippo Brunelleschi. Zbudował drewniany model: dwie kopuły schowane jedna w drugiej. Kopuła katedry Santa Maria del Fiore Od tej chwili prace trwały
Doskonałym przykładem architektury gotyckiej jest katedra w Reims we Francji. Katedra Remis we Francji Budowano ją prawie 90 lat! Był to wiek XIII. Świątynia ma naprawdę imponujące rozmiary: 143 m długości i 38 m wysokości wnętrza. Ma najważniejsze elementy gotyckiej katedry: wszędzie ostre łuki, żebra na sklepieniu i kolorowe witraże w oknach. Gdyby nie łuki przyporowe na zewnątrz budowli, całe sklepienie runęłoby. Ściany były bowiem za słabe – większą ich część zajmowały ogromne okna.
Siedem cudów świata to siedem budowli i dzieł sztuki świata starożytnego. Zostały one uznane za niezwykłe, ponieważ ich wykonanie, piękno, rozmiary i wartość artystyczna zachwyciły starożytnych. Zaliczono do nich dwa posągi, dwa grobowce, świątynię, ogród i latarnię morską. Dlaczego wybrano siedem budowli? Starożytni uznawali liczbę siedem za niezwykłą, doskonałą i świętą. Wielokrotnie cyfra ta pojawia się w Biblii, np. tydzień ma siedem dni, bo według Księgi Rodzaju Bóg stwarzał świat sześć dni, a siódmego dnia odpoczywał.