RENESANS
Wybierz np. Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego Argumenty za wyborem: możliwość przywołania wielu utworów spójna, jednolita wizja Boga, świata i człowieka Argumenty przeciw: niejednolita wizja Boga, świata i własnej egzystencji (ewolucja poglądów) możliwość przywołania tylko jednego zbioru wierszy: Rytmy abo wiersze polskie BÓG w Pieśniach (w tym słynny hymn: Czego chcesz od nas, Panie…) i w tłumaczeniu Psalmów Dawidowych Kochanowski wielbi Boga – Stwórcę świata, dobroczyńcę człowieka. w Trenach –
Publicystyka jest działem piśmiennictwa najmniej trwałym i uniwersalnym. Jak każdy typ literatury silnie sprzęgniętej z rytmem dziejących się wypadków przemija wraz z czasem, by ustąpić pola następnym palącym kwestiom. Jest formą wypowiedzi na tematy najbardziej aktualne, ma ambicję poprawiania rzeczywistości, a przynajmniej korygowania jej elementarnych błędów. Próbuje oddziaływać na opinię publiczną, kształtować jej poglądy, dlatego posługuje się metodą perswazji. Wiąże się więc nieodłącznie z impresywną funkcją języka. Komentuje, przedstawia fakty
Ważne informacje: Utwór jest parafrazą ody Do Mecenasa Horacego – tematem jest więc rola i nieśmiertelność poety. Pieśń XXIV zamyka zbiór – można się zatem spodziewać, że będzie swego rodzaju podsumowaniem snutych w całym cyklu rozważań. Cechy kompozycyjne: Utwór składa się z 6 zwrotek, a każda z nich z 4 trzynastozgłoskowych wersów (średniówka po 7. sylabie; 7+6). Rymy parzyste. Utwór przybiera postać mowy zwróconej do słuchaczy: teza (zwrotki 1. i 2.) – poeta nie umrze, tak
Cechy twórczości Renesansowy klasycyzm. Praktykuje gatunki antyku. Nawiązuje do Horacego w formie i treści. Liczne nawiązania do mitologii. Dba o kunsztowną budowę utworów. Buduje dzieła harmonijne. Operuje metaforą, epitetami, licznymi środkami stylistycznymi. Nurty, pojęcia stoicyzm humanizm epikureizm horacjanizm – idea złotego środka patriotyzm Możliwe tematy Renesansowa filozofia w wybranych pieśniach. Obraz Boga w wierszach Kochanowskiego. Koncepcja poety i poezji. Piękno natury i wsi. Jak poeta postrzega powinności obywatelskie? Portret ojca
1. Relacja człowiek – Bóg Człowiek bez Boga jest niczym i nie osiągnie żadnych wartości. Bóg – pokój, piękno, prawo, szczęście, Wiekuista Mądrość. Człowiek – proch, cień, istota „rozdwojona w sobie”. Nie ma już tej ufności i bliskości pomiędzy człowiekiem a Bogiem, jaką spotkaliśmy w twórczości Jana Kochanowskiego. 2. Życie ludzkie – walka Walka z szatanem, Walka z pokusami, ciała i świata. To, co u Jana z Czarnolasu było uporządkowaną harmonią, w poezji Sępa-Szarzyńskiego staje się terenem walki. 3. Wartości prawdziwe
Jan Kochanowski (1530–1584) Nazywany Janem z Czarnolasu (gdzie mieszkał wraz z rodziną), ojcem poezji polskiej. Choć przed nim zdarzały się utwory pisane po polsku, dziś z podziwem patrzymy na bogactwo języka i środków poetyckich używanych przez Kochanowskiego, który na długi czas ustanowił wzorce poetyckie naśladowane przez innych artystów. Skojarz gatunki fraszki Ponad 300 krótkich utworów, które Kochanowski tworzył przez całe życie. Często dzieli się je na utwory z tzw. okresu dworskiego – gdy poeta
Od czego zacząć? Człowiek nosi w sobie potrzebę zdobycia głębokiej wiedzy o sobie samym, o otaczającym go świecie. Nurtują go też pytania o to, czy istnieje jakaś inna, wyższa, lepsza rzeczywistość. Jeżeli tę rzeczywistość nazywa Bogiem (jak czynili m.in. twórcy renesansowi), to pyta, jak wygląda oblicze Stwórcy: czy jest On Bogiem zemsty czy miłości, pojednania czy kary. Jaki jest stworzony przez Niego świat: czy jest to miejsce przyjazne i przytulne, czy nieprzyjemne i wrogie. I wreszcie on
Podstawowe wiadomości Skąd się wzięła tragedia? To najstarszy gatunek dramatyczny. Powstał w starożytnej Grecji. Wywodzi się z dytyrambu, czyli rytualnej pieśni śpiewanej ku czci boga Dionizosa. Istotą tragedii jest akcja zbudowana wokół nieuchronnego i niemożliwego do rozwiązania konfliktu tragicznego między działaniami i zamiarami bohatera a innymi bohaterami (lub np. bogami). Skąd wiemy, że Romeo i Julia to tragedia? Ponieważ sam Szekspir swój utwór określił jako tragedię. Nie jest to jednak tragedia taka jak antyczna (np. Antygona),
Jan Kochanowski jako autor „Trenów”: zbolały ojciec, perfekcyjny artysta czy rozczarowany filozof? Wszystkie trzy role spełnia Jan Kochanowski jako autor cyklu Trenów. Może to trochę oburzać. Bo jak to – artysta i filozof? Chodzi przecież o Urszulkę, zmarłą ukochaną córkę poety, spadkobierczynię talentu… O nią chodzi, jej chciał poświęcić swoje wiersze, wyrazić swój ból, więc chcemy widzieć w Kochanowskim przede wszystkim zbolałego ojca. I tak jest, ale to za mało. Mówi się nawet, że Treny mają
Pieśni – filozofia życia Jana Kochanowskiego Zbiór Pieśni Jana Kochanowskiego ukazał się w 1586 roku już po śmierci poety. Składał się on z dwóch, liczących każda po dwadzieścia pięć pieśni ksiąg oraz dołączonej do nich Pieśni świętojańskiej o Sobótce. Utwory Kochanowskiego wydane zostały (w opracowaniu poety) w drukarni Łazarzowej, czyli Januszewskiej. Można pozwolić sobie na stwierdzenie, że w Pieśniach zawarł Kochanowski swój program poetycki i filozoficzny. Utwory zawarte w tomie
Żywot człowieka poczciwego Mikołaja Reja, który propaguje model życia harmonijnego, uporządkowanego, w zgodzie z naturą. Znajdziemy w jego koncepcji elementy epikureizmu i stoicyzmu. Antyczny umiar oraz korzystanie z dóbr natury to też ideały renesansowe. Pieśni i fraszki Jana Kochanowskiego. Pieśni refleksyjne, w których chwali dzieło stworzenia Boskiego (podobnie jak w Psalmach), urodę świata, swojego domostwa – jest to renesansowa afirmacja życia, miłości, także poezji. Cnota i rozum to wartości, którym hołduje. Przywołuje hasła epikurejskie (korzystaj z chwili, chwytaj dzień!)
TEMATY renesansowej literatury O ojczyźnie mówili: Mikołaj Rej Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej Piotr Skarga, Kazania sejmowe. O filozofii istnienia, konstrukcji wszechświata i człowieku: Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego – wizja życia zgodnego z naturą. Jan Kochanowski – wszechświat: harmonijna, pełna ładu, reguł przyrody, misterna struktura. Jan Kochanowski – Treny – załamanie renesansowej wizji ładu wszechświata i powrót do niej. O wzorcach postępowania (pareneza): Mikołaj Rej
Hamlet – bohater „rozdwojony w sobie” Był bliski polskim romantykom. Symbolizował ich rozterki i wątpliwości, dlatego odnajdywali w nim część samych siebie. Nie da się zaprzeczyć, że dominującą cechą osobowości Hamleta było swoiste rozdarcie pomiędzy fantazją a rzeczywistością, między pragnieniem czynu a niemożnością jego realizacji. Trudno jednoznacznie ocenić Hamleta. Pobierał nauki w protestanckiej Wittenbergii. Jego osobowość, postawę, światopogląd ukształtowała w dużej mierze kultura renesansu. Nauczyła go wiary w „kryształowe pojęcia”,
Akt I Wyjaśnia, jak doszło do zbrodni. W scenie 1, na wrzosowisku widzimy trzy czarownice (Siostry Losu). Zamierzają ukarać kobietę, która zawiniła wobec jednej z nich. Jest nią lady Makbet, a kara ma dosięgnąć nie tylko ją, lecz spaść na jej rodzinę. Okolice Forres. Bitwa między wojskami króla Szkocji Dunkana a zbuntowaną szlachtą. Walka jest wyrównana, dopiero brawurowy atak Makbeta przechyla szalę zwycięstwa na stronę prawowitego króla. Gdy po zakończonej bitwie Makbet i jego
Co należy wiedzieć o dramacie Szekspirowskim? Narusza przede wszystkim klasyczną zasadę trzech jedności: miejsca, czasu i akcji: utwory Szekspira rozgrywają się w kilku przestrzeniach, akcja trwa nawet kilkanaście lat, obok wątku głównego zawiera również wiele motywów pobocznych. Łamie zasadę decorum, czyli odpowiedniości stylów, która tragedii przypisywała styl wysoki, pełen powagi i patosu, a komedii styl niski, bardziej rubaszny, nacechowany elementami komizmu. Dramaty Szekspira nie są tak koturnowe i teatralne jak tragedie antyczne. Autor stosuje również
Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem – Rej jako obserwator – prześmiewca – szermierz nowych idei. W Krótkiej rozprawie… Mikołaj Rej ujawnił talent do wnikliwej obserwacji świata, wychwytywania jego sprzeczności i kwitowania ich rubasznym humorem. Utworowi nadał kształt udramatyzowanej sceny, w której występują przedstawiciele trzech stanów społecznych ówczesnej Rzeczypospolitej: szlachty, duchowieństwa i chłopstwa. „Powiadacze”, jak nazywa ich autor, wiodą ze sobą polemiczny dialog, odsłaniający napięcia klasowe, krytykujący
Odpowiedź na to pytanie odnaleźć można w samych Trenach. Wprawdzie, nazywając córeczkę słowiańską Safoną (Safona to sławna grecka poetka, żyjąca na przełomie VII i VI wieku p.n.e.), wyraźnie sugeruje Kochanowski jej niezwykły talent poetycki, ale nie możemy traktować jako rzeczywistości słów Urszulki, którymi żegna ona swoją matkę: Już ja tobie, moja matko, służyć nie będę Ani za twym wdzięcznym stołem miejsca zasiędę; Przyjdzie mi klucze położyć, samej precz jechać, Domu rodziców swych
Postacie Odprawy posłów greckich Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego to sztuka pozostająca wzorem literatury zaangażowanej. Utwór o wymowie politycznej adresowany do zwierzchników państwa, na których spoczywa odpowiedzialność za jego losy, napomina do dbania nie tylko o własne interesy, ale powierzone im interesy ogółu. I dlatego nie traci na aktualności! Charakterystyka bohaterów Antenor – człowiek honorowy, prawy, nieprzekupny, wierzący, żyje zgodnie z nakazami boskimi. Jego mądrość, modelowa postawa moralna, odwaga cywilna oraz patriotyzm składają
Rabelais – Garagantua i Pantagruel Jego powieść określana bywa jako „epopeja satyryczna”. Ukazał w niej autor barwne dzieje prostodusznych olbrzymów, Gargantui i jego syna Pantagruela, władców Turenii, oraz ich przyjaciela Panurga. W tym dziele wyśmiał wady współczesnego mu społeczeństwa i wady systemu, np. chciwość kleru, przestarzałe szkolnictwo, fanatyzm religijny (i katolików, i protestantów!), nietolerancję religijną. Była to satyra na feudalne przeżytki. To dzieło jest również parodią romansu francuskiego oraz zabawnym przetworzeniem Odysei Homera – Pantagruel trafia
Wyjaśnij pojęcia karnawalizacji i świata na opak na przykładzie Gargantui i Pantagruela Franciszka Rabelais’go. Co to jest karnawalizacja? Karnawalizacja to termin wprowadzony przez słynnego teoretyka literatury, Michaiła Bachtina. Pojawił się on w pracy poświęconej Dostojewskiemu, jednak pogłębienie tego terminu i jego bogata charakterystyka znalazła się w dziele Twórczość Franciszka Rabelis’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu. Według Bachtina karnawalizacja to główny przejaw ludowej kultury śmiechu, wyrastający ze zwyczajów i tradycji karnawału. Karnawał odgrywał bowiem wielką rolę
