EPOKI LITERACKIE
Jaki był świat, w którym żył najsławniejszy dramaturg wszech czasów? Czy William Szekspir był wykształcony? Czy miał konkurencję? Czy zdradzał żonę? Jaka była naprawdę, przedstawiana na obrazach jako rudowłosa piękność, królowa Elżbieta I? Czy ówczesny świat wyglądał tak, jak w filmach Elizabeth i Zakochany Szekspir? Henryk VIII – czarna legenda Znamy go także z powodu licznych żon. Miał ich sześć! Pierwszą, Katarzynę Aragońską, zaniedbywał, bo nie dała mu męskiego potomka (tylko córkę Marię) i porzucił
Białogłowy Ideał średniowiecznej urody kobiecej to szczupła blondynka, o białej jak mleko cerze, wysoko sklepionym, wypukłym czole, jasnych oczach i długich, trefionych włosach. Tak jak dziś, i wtedy kobiety miały swoje sposoby na zbliżenie się do ideału. Znały recepty na maści i kremy wygładzające cerę, których podstawowym składnikiem był tłuszcz wieprzowy, oliwa z oliwek i mleczko migdałowe. W wyniku głodówek ich oblicza stawały się, zgodnie z obowiązującym kanonem piękna, mizerne i blade, a efektem ściskania i bandażowania „nadmiaru” ciała była wiotka
Wszelkie utwory napisane po polsku w średniowieczu – to zabytki języka polskiego. Pozwalają zrekonstruować w pewnej mierze język średniowiecznych Polaków, a także prześledzić rozwój polszczyzny. Należy odróżnić zabytki języka od zabytków literatury polskiej. Te ostatnie bowiem badamy nie tylko ze względu na język, lecz także z uwagi na treść, kompozycję, przesłanie. To zabytki języka, ale nie tylko. Zabytki języka polskiego • Polskie wyrazy pospolite lub nazwy własne, które pojawiają się w tekstach łacińskich. •
Średniowiecze to nie tylko jedna z wielu epok. To czas, kiedy narodziło się polskie państwo i polski język. Początki naszej kultury sięgają jednak jeszcze czasów starożytnych, więc o nich w naszej podróży do źródeł także musimy wspomnieć. Wspólnota indoeuropejska Jakieś trzy tysiące lat przed naszą erą na stepowych w większości terenach od Indii aż po Europę Środkową mieszkały plemiona, które posługiwały się jednym językiem – nazywanym dziś praindoeuropejskim. Spójrzcie na mapę, jak wielki to obszar!
Jak udawać Greka? Ubiór grecki składał się zawsze z materiału w kształcie prostokąta. Najpopularniejszym strojem, noszonym zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety, był chiton – zszyty po bokach lniany worek, z otworami na szyję i ramiona. Spinano go na ramionach ozdobnymi agrafami, tak zwanymi fibulami. Aby był nieco krótszy, przepasywano się, zwykle dość szerokim pasem, tak że powyżej talii tworzył się wałek z fałd. Reprezentacyjny chiton, zakładany na uroczyste okazje, sięgał do stóp, noszony na co
Dorobek twórcy Bajki 1779 – Wstęp do bajek, Ptaszki w klatce, Szczur i kot, Malarze, Filozof, Jagnię i wilcy, Lew i zwierzęta, Dewotka Satyry 1779 – Do króla, Pijaństwo, Żona modna,Świat zepsuty Poematy heroikomiczne Myszeida – 1775, Monachomachia – 1778, Antymonachomachia – 1780 Powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki – 1776, Pan Podstoli – 1778 Hymn 1774 – Hymn do miłości ojczyzny . POWIEŚĆ Pierwsza polska powieść: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Szlacheckie wychowanie „Urodziłem
Współcześni nazywali go księciem poetów. W świadomości potomnych funkcjonuje przede wszystkim jako świetny bajkopisarz, dowcipny i kąśliwy satyryk, twórca obdarzony wyjątkowym poczuciem humoru. O pisarstwie Krasickiego mówimy zazwyczaj: zabawne, komiczne, uszczypliwe. Pamiętajmy jednak, że szyderczy śmiech bywa często maską, skrywającą prawdziwe oblicze prześmiewcy. Wie on, że śmiech ma funkcję uzdrawiającą. Oczyszcza ze złych emocji, uwydatniając przy okazji istotne prawdy. W twórczości Krasickiego, utrzymanej przeważnie w tonacji buffo, ulegają ścisłemu zespoleniu dwa różne
Nad Niemnem to jedna z najbardziej znanych – i najdłuższych! – powieści Elizy Orzeszkowej. Z korespondencji autorki dowiadujemy się, że pracę nad nią rozpoczęła w roku 1886. Powieść drukowana była w odcinkach w Tygodniku Ilustrowanym od stycznia do grudnia następnego roku. Tytuł utworu może wydawać się nam banalny. Jak jednak zatytułować powieść rzekę, która przedstawia tak wiele istotnych spraw: problem powstania styczniowego i stosunku do niego, konflikt dwór – wieś,
Pozytywizm to jeden z głównych nurtów filozofii XIX i XX wieku, nawiązujący do niektórych wątków oświeceniowych systemów filozoficznych. Tylko w Polsce nazywa się tak epokę literacką. W połowie XIX wieku terminy „filozofia pozytywna”, „pozytywizm” stały się popularne za sprawą dzieła francuskiego filozofa i socjologa Augusta Comte’a – sześciotomowego Kursu filozofii pozytywnej. Autor wskazywał w nim na konieczność zreformowania życia społecznego tak, aby zapanowały w nim ład, harmonia i aby służyło postępowi. Wierzył, że w osiągnięciu szczęścia pomoże ludzkości
Emil Zola Twórca i teoretyk naturalizmu, w praktyce pisarskiej wielki eksperymentator. Pisanie powieści porównywał do doświadczenia naukowego. Poddawał gruntownej analizie procesy społeczne i psychologiczne, badał zależności między ludźmi, starał się odkryć przyczyny przeróżnych zjawisk społecznych i indywidualnych. Miał dość trudne życie, borykał się z wieloma kłopotami, także materialnymi, w młodości zaznał nawet głodu. Fabuły swoich tekstów często budował na podstawie osobistych doświadczeń. Jest autorem dwudziestotomowego cyklu Rougon-Macquartowie. Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa (1870–1893), w
Barok w Polsce Renesans zwano wiekiem złotym. Barok to wiek srebrny. Polska nadal jest potężnym mocarstwem w Europie, ale powoli traci swą rangę. Wszystko przez sarmatyzm – symbol wolności i zarazem polskie przekleństwo. Rzeczpospolita wieku XVII Czas potęgi Barok, choć wiek to srebrny, nie złoty, jak jego poprzednik, był w historii Polski bardzo ważny. Rzeczpospolita szlachecka XVII w. obejmuje około miliona kilometrów kwadratowych! Terytorialnie – drugie po Rosji państwo w Europie. To
Twórcy epoki renesansu Włochy Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w. Tu działa: Dante, Boccaccio, Petrarka, Machiavelli, Lodowico Ariosto. Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja. Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie. Francja Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu z rozkazu Katarzyny Medycejskiej.
Co się dzieje? Możemy założyć sobie, że powieść jest „dwuwarstwowa” – jedną warstwę stanowi oś fabularna (to co przytrafiło się bohaterowi); drugą cała sfera dyskusji, refleksji, dialogów i przemyśleń, które gromadzą się wokół zdarzeń. Ogarnięcie treści ułatwia fakt, że budując fabułę, Konwicki przebiegle stosuje starą, klasyczną regułę trzech jedności: miejsca, akcji i czasu! W pewien sposób modyfikuje powyższe elementy powieści, ale w sumie mamy do czynienia ze zdarzeniami w określonym
Cierpienia młodego Wertera – Johann Wolfgang Goethe Powieść w listach Temat miłość romantyczna, nie akceptowana przez świat, prowadząca do samobójstwa; bunt i cierpienie wrażliwej jednostki jaką jest Werter; weltschmerz (ból świata, choroba wieku) trapiąca młodych epoki. Co jest ważne: Utwór ukazał się w 1774 roku. Wzbudził ogromne zainteresowanie, wręcz skandal, stał się Biblią romantyków – zapoczątkował nowa epokę. Goethe ukazał zupełnie nowy rodzaj miłości, nowy rodzaj bohatera – wrażliwego, czułego, cierpiącego na
Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza Temat Dyskusja na temat reform propagowanych przez Sejm Wielki i postaw Polaków. Rzecz dzieje się na szlacheckim dworze – u Podkomorzego spotykają się reprezentanci różnych poglądów politycznych na sprawy w kraju. Gospodarze są stronnikami reform. Goście – Starosta Gadulski i Starościna – wstecznikami. Na tym tle rozgrywa się wątek miłosny. Para to: Teresa – córka Starosty, ale wychowana przez Podkomorzych, i zakochany w niej Walery – syn Podkomorzych. Walery jest
Rozdzióbią nas kruki, wrony… Stefana Żeromskiego Opowiadanie Temat: Tragiczna śmierć powstańca Winrycha – w asyście stada wron, z przykrym epizodem – chłop z pobliskiej wsi grabi rzeczy bohatera, tym samym odziera go nie tylko z butów – ale z heroizmu. Pisarz podejmuje temat przyczyn upadku powstania styczniowego, postawy chłopów wobec powstania. Co jest ważne? Opowiadanie można określić jako jednocześnie naturalistyczne i symbolistyczne. Scena śmierci jest sceną symboliczną – obrazuje klęskę powstania, deheroizację
Przedwiośnie Stefana Żeromskiego Powieść Temat: Przedwiośnie jest powieścią polityczną – jest próbą ustosunkowania się pisarza do aktualnych spraw kraju, przedstawia groźbę istniejącej sytuacji, krytykuje, lecz szuka także dróg reformy. Powieść przedstawia dzieje młodego chłopaka – Cezarego Baryki. Jego życiorys (rewolucja w Baku, wojna polsko sowiecka, ziemiaństwo, Warszawa) jest ilustracją poszukiwania własnej drogi w życiu, ale i prawdy o Polsce. Co jest ważne? Pisarz konfrontuje w utworze trzy różne drogi naprawy Polski:
Dwa ważne dramaty Kartoteka Tadeusza Różewicza Awangardowy dramat – antytetatr Temat: Człowiek w powojennej rzeczywistości – jego miejsce w świecie, jego psychika i żuycie – to temat główny, ale ujęty nowatorsko. Rzeczywistość dramatu jest absurdalna – w centrum sceny, w leży Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, raz dorosłym mężczyzną, raz mówią do niego Kaziu, a za chwilę Dzidku itd. Leżącego Bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka, żona, inne postacie. Towarzyszy
Na świecie Dziedzictwo epoki II połowę XX wieku na świecie określiły: dziedzictwo II wojny światowej – temat dominujący w literaturze, filmie, sztuce; podział świata na dwie strefy – blok komunistyczny i zachód, a także rywalizacja dwóch mocarstw: ZSRR i USA; rozwój filmu, potem telewizji, w końcu wieku ekspansja nowego medium – internetu; rozwój wszelkich form komunikacji; telefonia transport – od upowszechnienia samochodu po super szybkie samoloty; ekspansja kosmosu ( I
Co jest ważne? Znajdujemy się u progu współczesnego świata. W tym stuleciu miało miejsce kilka kluczowych dla Europy zdarzeń – i w dziedzinie historii jak i myśli czy nauki. Wówczas ukształtował się współczesny sposób myślenia, powstały potęgi państwowe. Człowiek oświecenia uwierzył we własne siły. Chce zbudować świat szczęścia i rozumu tu i teraz, na ziemi, za życia wierzyć w cywilizację, chce używać rozumu, ale i korzystać z rozrywek. Główny nurt –
