Cwiczenia w pisaniu
Jerzy Andrzejewski, Bramy raju Na czas powszechnej spowiedzi zaprzestano wszelkich pieśni, miał się właśnie ku końcowi trzeci dzień powszechnej spowiedzi i wciąż szli ogromnymi lasami kraju Vendôme, szli bez pieśni i bez dzwonienia w dzwonki, w ciasno stłoczonej gromadzie, tylko monotonny szelest paru tysięcy nóg było słychać, czasem skrzypienie wozów, które zamykały pochód dzieci wioząc te, które zasłabły z wyczerpania lub miały nogi zbyt dotkliwie poranione, aby móc iść pieszo, droga wśród starej puszczy zdawała
Przeczytaj liryk Adama Mickiewicza Polały się łzy… Polały się łzy me czyste, rzęsiste, Na me dzieciństwo sielskie, anielskie, Na moją młodość górną i durną, Na mój wiek męski, wiek klęski; Polały się łzy me czyste, rzęsiste. Dokończ zdania: 1. Wiersz jest… 2. W wierszu… 3. Słowa wiersza wyrażają… Możesz posłużyć się sformułowaniami: opis poetycki, wyznanie poetyckie, bezpośrednie wyznanie myśl autora, przesłanie autorskie, refleksja Przykład: Wiersz jest bezpośrednim wyznaniem autora spowodowanym zadumą nad
Tadeusz Borowski, U nas w Auschwitzu… A tu patrz: najpierw jedna wiejska stodoła pomalowana na biało i – duszą w niej ludzi. Potem cztery większe budynki – dwadzieścia tysięcy jak nic. Bez czarów, bez trucizn, bez hipnozy. Paru ludzi kierujących ruchem, żeby tłoku nie było, i ludzie płyną jak woda z kranu za odkręceniem kurka. Dzieje się to wśród anemicznych drzew zadymionego lasku. Zwykłe ciężarowe samochody podwożą ludzi, wracają jak na taśmie i znów podwożą. Co możesz
Władysław Broniewski Ballady i romanse „Słuchaj, dzieweczko! Ona nie słucha… To dzień biały, to miasteczko…” Nie ma miasteczka, nie ma żywego ducha, Po gruzach biega naga, ruda Ryfka, Trzynastoletnie dziecko. To pierwsza strofa znanego wiersza Władysława Broniewskiego Ballady i romanse. Do jakiego utworu odwołuje się poeta? Jak nazwiesz takie odwołanie? Odpowiedź Władysław Broniewski przywołuje, oczywiście, balladę Romantyczność Adama Mickiewicza. Poeta posługuje się tu parafrazą literacką. Komentarz Parafraza literacka jest przeróbką, modyfikacją jakiegoś utworu.
Bolesław Prus, Lalka (fragment) Podano sandacza, którego Wokulski zaatakował nożem i widelcem. Panna Florentyna o mało nie zemdlała, panna Izabela spojrzała na sąsiada z pobłażliwą litością, a pan Tomasz… zaczął także jeść sandacza nożem i widelcem. „Jacyście wy głupi” – pomyślał Wokulski czując, że budzi się w nim coś, niby pogarda dla tego towarzystwa. Na domiar odezwała się panna Izabela, zresztą bez cienia złośliwości: – Musi mnie papa kiedy nauczyć, jak się jada ryby nożem. Wokulskiemu
Odpowiedź Choć filozofia nie jest nauką „praktyczną” i bezpośrednio nie służy postępowi technicznemu czy innym praktycznym dziedzinom, to jednak jest lepsza od nich, ponieważ odnosi się do duchowej sfery człowieka i próbuje odpowiedzieć na podstawowe pytania związane z jego egzystencją. Komentarz To pytanie o interpretację cytatu, więc masz pełne prawo do swojej własnej interpretacji. Pamiętaj jednak, że każda interpretacja, zarówno krótkiego zdania, jak i obszernego utworu, musi być oparta na przesłankach wynikających z tekstu.
Zadanie 30 Wisława Szymborska Recenzja z nie napisanego wiersza W pierwszych słowach utworu Autorka stwierdza, że Ziemia jest mała, Niebo natomiast duże do przesady, A gwiazd, cytuję, „więcej w nim niż trzeba”. (…) Autorkę gnębi myśl o życiu trawionym tak lekko, Jakby go było w zapasie bez dna. O wojnach, które – jej przekornym zdaniem – Przegrywane są zawsze po obydwu stronach. O „państwowieniu się” (sic!) ludzi nad ludźmi. Przez utwór prześwituje intencja moralna.
Odpowiedź Wariant 1. – rozpoczynam od ogólnych refleksji na temat miłości. Wariant 2. – zaczynam od odwołania się do słynnej mowy Oscara Wilde’a O miłości, co nie śmie wymówić swojego imienia (lub Hymnu do miłości św. Pawła z Tarsu). Wariant 3. – we wstępie podaję własny lub zaobserwowany przykład niecodziennej realizacji tego uczucia. Komentarz To bardzo przydatne ćwiczenie – kształci styl i pomysłowość. Możliwości jest zawsze kilka. Spróbuj dopisać jeszcze trzy. Spróbuj dokończyć
Zadanie 42 Andrzej Bursa Poeta Poeta cierpi za miliony od 10 do 13.20 Od 11.10 uwiera go pęcherz wychodzi rozpina rozporek zapina rozporek Wraca chrząka i apiat cierpi za miliony W jaki sposób opisany jest u Bursy zawód poety? Odpowiedź: Bursa opisuje zawód poety jak zwykłą pracę w biurze, pracę „na godziny”. Jego poeta nie przeżywa uniesień twórczych, nie jest głosem narodu ani piewcą nadzwyczajnych zdarzeń. To zwykły człowiek, ciężko pracujący na życie,
Zadanie 20 Sformułuj dwa argumenty za obecnością dzieł Adama Mickiewicza w kanonie lektur szkolnych lub przeciw ich obecności. Odpowiedź: Przeciw: Dzieła Mickiewicza nie przemawiają do współczesnej młodzieży, są za trudne dla przeciętnego licealisty i nie poruszają tematów, które znajdują się w centrum zainteresowania młodzieży. Jest dużo ciekawych książek, o których licealiści chętnie porozmawialiby na lekcjach polskiego, dlaczego więc mają ten cenny czas poświęcać na czytanie i rozmawianie o utworach, które ich nudzą. Za: Mickiewicz to naprawdę
Zadanie 31 Stanisław Grochowiak Mobile O, zejdź mi w sonet – jest sztywny i złoty, Jakby to Calder ciął wiatr i listki; Rękę przesuniesz, a zmieni się wszystki, Nowe utworzy dla Ciebie ogrody. (…) Kroczysz przez sonet – przez kroje blaszane, A one zawsze zwrócone w twą stronę Piją energię z twych lekkich oddechów… Bo to są wizje zaledwie nazwane, Bo są to formy nieledwie znaczone; Tyle umieją – co zginąć w pośpiechu… Sprawdź w encyklopedii, kto
Zadanie 9 Czego dotyczy refleksja wyrażona w następujących dwóch wersach pochodzących z pierwszej strofy liryku Stanisława Balińskiego pt. „Staw”? Moje lustro, gdy wiążę w nim krawat codziennie, Jest co dzień o noc starsze, smutniejsze o dzień. a) Podmiot liryczny wyraża tęsknotę za utraconym rajem dzieciństwa. b) Dwa zacytowane wersy wyrażają smutek wynikający z refleksji nad przemijaniem. c) Podmiot liryczny pragnie poznać inną rzeczywistość, „przejść na drugą stronę lustra”. d) Podmiot liryczny wyraża niechęć do szarej, monotonnej, nieciekawej codzienności. Odpowiedź b)
Zadanie 43 Maria Dąbrowska, Dzikie ziele Marynka wyszła ze stacji i stanęła oko w oko ze Słupeckim. – Niech bendzie pochwalony! – Na wieki. Podeszła blisko. Powiedział, że u nich jest dzisiaj granie przed kuchnią i czyby nie przyszła. Rzekł to po cichu, jakby w sekrecie. – Co ni mom przyńść – odparła bez wahania, gdyż iść na tańce była to rzecz zwyczajna. – No to dali – przyzywał nagląco. – Marynka, chto ta po nocy
Czesław Miłosz Dar Dzień taki szczęśliwy. Mgła opadła wcześnie, pracowałem w ogrodzie. (1) Kolibry przystawały nad kwiatem kaprifolium. Nie było na ziemi rzeczy, którą chciałbym mieć. Nie znałem nikogo, komu warto byłoby zazdrościć. (2) Co przydarzyło się złego, zapomniałem. Nie wstydziłem się myśleć, że byłem, kim jestem. Nie czułem w ciele żadnego bólu. Prostując się, widziałem niebieskie morze i żagle. (3) (1) Tu ujawnia się podmiot liryczny w 1. osobie, w czasie przeszłym mówi o swoim
Franz Kafka, Proces – Powinien był pan zostać w swoim pokoju! Czy Franciszek panu tego nie powiedział? – Ale czego pan chce ode mnie, u licha? – rzekł K., wodząc oczami od nowego nieznajomego do tego, którego nazwano Franciszkiem, a który został w drzwiach. Przez otwarte okno znowu widać było w przeciwległej kamienicy starą kobietę, która z prawdziwie starczą ciekawością podeszła do okna, aby w dalszym ciągu wszystkiemu się przypatrywać. – Ależ chcę widzieć panią Grubach –
List Hanusi Kochany Jerzy mój! Pisę tu stela ten list do tobie, a pisęcy płacę. Świat mię calućki nic nie uwesela, kie w lesie pasę, hnet krowy potracę, bo syćko myślę, kielo nas ozdziela kraju i cy cię tyz jesce zobacę? Kiebyś ty wiedział, jakoś mię zasmucił, mój złociusienki, to byś się haw wrócil Odpowiedź: Jest to tzw. liryka maski (roli). W tytule poeta zdradza, czyją maskę wkłada podmiot liryczny wiersza. Komentarz: Liryka
Zadanie 44 Tadeusz Różewicz Bana Siedzieliśmy w drwalce na torfie. Z dachu leciała srebrna deszczówka. Wbita w pień świeciła niebieskim ostrzem siekiera. Pachniało smołą i mokrym drzewem. Wyciągnąłem z kieszeni paczuszkę, rozwinąłem szorstki szary papier. Na papierze leżał banan. Banan ten kosztował trzydzieści groszy i nie odznaczał się specjalną urodą. Był blady, trochę przywiędły i zgnieciony. Złociste, wspaniałe banany, z którymi leżał za szybą wystawy, były dwa razy droższe od niego.
Zadanie 22 Wisława Szymborska Radość pisania Dokąd biegnie ta napisana sarna przez napisany las? Czy z napisanej wody pić, która jej pyszczek odbije jak kalka? Dlaczego łeb podnosi, czy coś słyszy? Na pożyczonych z prawdy czterech nóżkach wsparta spod moich palców uchem strzyże. Cisza – ten wyraz też szeleści po papierze i rozgarnia spowodowane słowem „las” gałęzie. (…) Na zawsze, jeśli każę, nic się tu nie stanie. Bez mojej woli nawet liść
Przykład: Uważam, że to stwierdzenie jest jedną z najgłębszych mądrości życiowych. W pełni się z nim zgadzam. Własne cierpienie pozwala dostrzec cierpienie innych ludzi, ich kłopoty i troski. Pomaga też samemu dorosnąć, dostrzec, że świat nie składa się tylko z dziecięcych radości, ale też z odpowiedzialności. Ponadto przeżycie bólu pozwala lepiej docenić uczucie szczęścia. Komentarz: To ćwiczenie daje Ci możliwość przedstawienia własnego stanowiska w danej sprawie. Najlepiej odpowiedz w zgodzie z tym, co sam uważasz. Staraj się mówić swoimi
Zadanie 34 Napisz notatkę: Jak rozumiesz określenie „dulszczyzna”? W jaki sposób to słowo trafiło do języka polskiego? Odpowiedź: Wyraz „dulszczyzna” pochodzi od nazwiska tytułowej bohaterki dramatu Gabrieli Zapolskiej Moralność pani Dulskiej. „Dulszczyzna” to określenie specyficznego, właściwego drobnomieszczaństwu sposobu bycia, charakteryzującego się obłudą moralną, pretensjonalnością i pozerstwem. Komentarz: Pytanie po części sprawdza Twoją wiedzę z zakresu historii literatury (i to jest ta łatwiejsza część), a po części sprawdza Twoją umiejętność wyjaśniania i tworzenia notatek. Zauważ, że
