MOTYWY LITERACKIE
Jak prezentować literaturę dawną? Czego w niej szukać? Chodzi głównie o wskazanie wartości uniwersalnych dorobku dawnych epok oraz ich obecności w myśli i twórczości późniejszej i współczesnej, bo są wciąż obecne. Tematy z zakresu tego motywu zawierają pytania: O wypowiedź ówczesnych twórców w sprawie: • filozofii, sposobu na życie • wzorców osobowych • narodu, patriotyzmu • reformowania ojczyzny • wychowania młodzieży • natury, wsi, radości • obrazu Polaka – szlachcica O wartości uniwersalne, dziś jeszcze
Motyw literacki – polskość i europejskość W każdej epoce pojawiły się utwory, które świadczą o europejskości polskiej kultury, a obok takie, które są istotą polskości. Są też dzieła zarazem polskie i europejskie. Trzeba je usystematyzować i zapamiętać. Co to znaczy europejskość sztuki, kina, literatury? Często przeciwstawia się ją amerykanizacji i uważa za wartość. Nikt jednak dokładnie nie wie, co to jest kino europejskie, literatura europejska. Przeważnie obejmujemy tym terminem literaturę i kino niekomercyjne, autorskie, tworzone bardziej z potrzeby
Motyw literacki – kobieta Materiał według ujęć Kobieta anioł – czyli męskie marzenie Jest złotowłosa i przepiękna. Występuje w jasnej sukience. Jest oczywiście znakomicie wychowana, na ogół z dobrej rodziny. Ma w sobie coś z księżniczki, ale także coś z prostej dzieweczki. Nie mówi wiele, ale za to świetnie wygląda. Trzeba się o nią starać, zabiegać, troszczyć. Sama sobie w życiu nie poradzi. Troszkę trudno ją poznać czytelnikowi, bo charakteryzowana jest przede wszystkim określeniami cech zewnętrznych. Wiadomo jednak,
Prawda to pojęcie wieloznaczne – w historii kultury jej rozumienie nigdy nie było jednorodne. Często – jak w Biblii – jest jedną z największych wartości, dobrem samym w sobie. Innym razem może wręcz być przyczyną zła, doprowadzić do tragedii – Dzika kaczka. Wiąże się bezpośrednio z zagadnieniami moralnymi i etycznymi – zatem występuje wszędzie tam, gdzie poruszana jest problematyka wartości i ludzkich postaw. Ważne ujęcia problemu: pokazywanie prawdy o świecie ważnym zadaniem literatury; prawda jako jedna z najcenniejszych wartości
Motyw literacki – wojna Wojna w literaturze antyku Zgodnie z wierzeniami starożytnych Greków to wojna zdecydowała o panowaniu nad światem. Zeus pokonał w walce swego ojca Kronosa dzięki pomocy tytanów (dlatego wojnę tę określa się jako tytanomachię). Niedługo później jednak przeciwko bogom zbuntowali się giganci (tzw. gigantomachia). Nie pokonali Zeusa tylko dlatego, że pomógł mu Herakles, sprowadzony przez Atenę. Było to niezwykle ważne zwycięstwo, dzięki któremu bogowie olimpijscy uzyskali ostateczną władzę nad światem. Greckim
Materiał – przegląd chronologiczny Antyk Obrzędy ku czci Dionizosa miały dwojaki charakter: podniosły, uroczysty (tzw. Dionizje Wielkie) i lekki, żartobliwy, rubaszny (Dionizje Małe). Właśnie to drugie święto, polegające na całkowitym zatraceniu się w szalonej, upojnej zabawie, dało początek komedii jako jednemu z głównych gatunków literackich. Za najważniejszego starożytnego autora komedii uważa się Arystofanesa, który w swoich utworach kpił z polityków piastujących wysokie urzędy (Rycerze), wyśmiewał innych dramatopisarzy, swoich literackich konkurentów (Żaby) oraz popularnych wówczas filozofów,
Choć mówi się zwykle o dwóch ważnych emigracjach, romantycznej i XX-wiecznej, Polacy opuszczali ojczyznę już wcześniej. W czasach kontrreformacji z Rzeczpospolitej, uchodzącej wcześniej za kraj nadzwyczaj tolerancyjny, musieli uciekać wyznawcy nieprawomyślnej wiary. Temat banicji arian podjął m.in. barokowy poeta Zbigniew Morsztyn w Pieśni w ucisku. Emigracja Polaków wynikała jednak przede wszystkim z przyczyn politycznych. Tak było m.in. po konfederacji barskiej (1768 – 1772) oraz po przegranej wojnie polsko-rosyjskiej, kiedy to wielu rodaków wyjeżdżało za granicę, głównie do
Motyw literacki – dziecko Materiał – według bohaterów dziecięcych Bohaterowie idealni Pierwszy piękny literacki portret dziecka w polskiej literaturze, zapewne wyidealizowany, kreśli zbolały ojciec, Jan Kochanowski, w Trenach. Urszulka, zmarła przedwcześnie malutka córeczka poety, zostaje w nich przedstawiona jako dziewczynka radosna, dobra, czuła, serdeczna i utalentowana: Tyś za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała, Wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała. Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować. (Tren
Misja i zadania literatury Arystotelesowska zasada mimesis i jej związek z teorią powieści lustra Arystoteles nakazał w Poetyce, by sztuka naśladowała naturę. Wiele wieków później Stendhal sformułował definicję powieści będącej „zwierciadłem, które obnosi się po gościńcu”. Trudno nie dopatrzyć się podobieństwa między tymi dwoma poglądami. Cóż bowiem może kryć się pod metaforą lustra, jeśli nie literatura odbijająca rzeczywistość z fotograficzną dokładnością? Jej zadanie ma więc polegać na naśladowaniu świata realnego z uwzględnieniem każdego
Motyw Bóg to jeden z tych, które mają bogaty bagaż literackich wypowiedzi. Zarówno w polskich, jak i obcych lekturach znajdujemy mnóstwo ujęć, nawiązań, interpretacji. Najlepiej wyodrębnić i zapamiętać następujące portrety literackie: Bóg – sprawiedliwy, ale surowy sędzia (Biblia, Stary Testament) Bóg – miłujący ojciec (Biblia, Nowy Testament) Demiurg – stwórca świata (antyk, m.in. Platon) Daimonion – wewnętrzny głos dobra (antyk) Bóg w centrum – wizja średniowieczna Bóg – Artysta – Mistrz (u Kochanowskiego) Wrogi Bóg romantyków
Autobiografizm Materiał – według gatunków Gatunki autobiograficzne Istnieją gatunki literackie niejako „przypisane” do twórczości typowo autobiograficznej. Są to: pamiętnik, autobiografia, wspomnienie i dziennik. W pamiętniku autor – narrator opowiada o zdarzeniach, których był świadkiem lub uczestnikiem, o ludziach, których znał, o miejscach, w których przebywał, o swoim środowisku i epoce w czasie przeszłym, ujmując je jako wspomnienia. W pamiętniku autor raczej nie skupia się na sobie i swoich wewnętrznych przeżyciach, lecz usiłuje zarysować czytelnikowi ogólny obraz epoki, środowiska, w którym żył,
Motyw literacki – bezdomność Można mówić o różnych znaczeniach bezdomności – dosłownie – jako o braku miejsca do mieszkania. Znaczenia przenośne są bardzo bogate – mówi się o bezdomności ideowej, narodowej, tożsamościowej, religijnej czy egzystencjalnej! Wszystkie te rozumienia łączy wspólna cecha – brak punktu zaczepienia, bezpiecznego schronienia, miejsca czy sfery, w której można czuć się pewnie. Do jakich tematów? Bohaterowie bezdomni w literaturze. Zaprezentuj sylwetki na podstawie wybranych przykładów. Bezdomność i jej różne aspekty w literaturze.Omów, opierając
Motyw literacki – rodzina Dom i rodzina wydają się nierozerwalnie związane. A w dodatku motyw łączy się z zagadnieniami takimi jak dzieciństwo, relacja rodzice – dzieci, obraz dworu polskiego czy wizja małych ojczyzn w literaturze. Wszystkie te motywy znajdziecie opracowane oddzielnie. W tym rozdziale chronologiczny przegląd ujęcia motywu „dom”. Materiał – według następstwa epok Antyk – wzorce i antywzorce Pierwszymi rodzicami całej ludzkości, zgodnie ze Starym Testamentem, mieli być Adam i Ewa. Dla wszystkich starotestamentowych postaci rodzina
Tematyka żydowska jest istotnym motywem w literaturze polskiej, bo Polacy i Żydzi mają wspólną, często bolesną, historię. Jeszcze przed II wojną światową co siódmy obywatel Polski był Żydem. I było tak od średniowiecza. Wynika z tego chyba jasno, że również mniej więcej jedna siódma całej historii polskiej kultury ma związek z Żydami. A to bardzo dużo. Do jakich tematów może się przydać znajomość problematyki żydowskiej? Wielokulturowość polskiego społeczeństwa, problem asymilacji
Materiał według zagadnień Dwie definicje Platońska koncepcja teatru mundi Platon zakłada, że świat został stworzony przez Demiurga, który każdemu człowiekowi wyznaczył określoną rolę, wyreżyserował jego życie. Dlatego też ludzie przypominają marionetki w teatrze świata poruszane wolą istoty wyższej i pozbawione wpływu na własny los.Z koncepcją tą ściśle związane jest Fatum, antyczne bóstwo przeznaczenia i nieodwołalnej konieczności. To jego wyroki zaciążą nad Edypem bezskutecznie próbującym uniknąć przepowiedni pytyjskiej oraz nad jego
Buntowanie się przeciwko zastanemu porządkowi świata jest przywilejem młodych od zawsze. Mówi się, że kłótliwość to nasza cecha narodowa. Literatura opisuje spory polskich szlachciców, którzy z byle powodu sięgali po szabelkę… Ujęć tego tematu może być bardzo wiele. Warto zwrócić uwagę na kłótnie o kształt literatury pomiędzy przedstawicielami pokoleń literackich. Materiał według zagadnień Spór społeczny Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego
Motyw literacki – nadzieja Materiał według zagadnień Z Biblii i mitologii Nadzieja Hioba Bogobojnego Hioba Bóg ciężko doświadczył, bo odebrał mu cały dorobek życia, pozbawił dzieci, a jego samego poraził trądem. Jednak Hiob znosił wszystko z pokorą, bo wierzył, że Bóg ma jakiś cel w tym, iż tak bardzo go doświadcza. Miał nadzieję, że jego cierpienie nie jest bezsensowne i Bóg wyjawi mu tę tajemnicę. Nadzieja Hioba wypływała z wiary i pozwoliła mu przetrwać ciężkie chwile,
Motyw literacki – UTOPIA Kreowanie nowych światów jest zaprzeczeniem mimetyczności. Antyczna zasada mimesis mówiła o naśladowaniu natury. W utworach respektujących tę zasadę świat jest odbiciem tego, który istnieje realnie. Artystom nie wystarcza jednak odtwarzanie. Jest w nich wielka potrzeba pokonywania ograniczeń, tworzenia czegoś nowego. Stąd literatura kreacyjna – dzieła tego typu nie są zapisem otaczającego świata, ale raczej wyobraźni pisarza. A ta jest przecież nieograniczona… Twórcy budują więc nowe światy zaludnione przez postacie inne
Materiał według zagadnień Lektury o nietolerancji religijnej Kazania sejmowe Piotra Skargi – najsłynniejszy polski kaznodzieja uważał panoszące się w polskim narodzie innowierstwo za główną przyczynę upadku Rzeczypospolitej. Jego płomienne mowy są całkowitym zaprzeczeniem idei tolerancji; przeciwnie – Skarga domaga się rozliczenia z „odszczepieńcami” i tym samym wyleczenia ojczyzny z tej najgorszej z „plag”. Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska – autor w niezwykle barwny sposób opisuje swoje losy, ale też nierzadko… sam siebie kompromituje. Pasek jest typowym Polakiem Sarmatą,
Czy samotność jest cechą współczesności? Nie – nie tylko. Świadczy o tym przegląd literatury od Biblii po wiek XX. Ale w istocie – temat to uniwersalny i problem nieprzemijający. Materiał – przegląd chronologiczny Biblia i antyk Samotność legła u początków stworzenia – samotny czuł się Bóg, toteż postanowił powołać do życia pierwszego człowieka, samotny był również Adam, dlatego Stwórca zesłał mu towarzyszkę życia – Ewę. W Biblii zresztą zwraca się często uwagę na to,
