LICEUM
Związki te są bardzo silne – można zaryzykować twierdzenie, że antyk opanował i określił renesans, stał się źródłem tej epoki, znaczniejszym może niż Biblia. Renesansowi twórcy byli olśnieni starożytną kulturą jako całością. Najświatlejsze umysły epoki zaczęły studiować historię starożytnych, ich dorobek literacki, filozoficzny, wreszcie ich języki. Efekt był taki, że przejęto np. wiele starożytnych gatunków literackich: odrodziły się pieśń, epigramat w postaci fraszki, tragedia, elegia, dialog. Ludzie renesansu przejęli punkt
Czy Tadeusz Soplica? Jako bohater – reprezentant całego szlacheckiego stanu – tak, bo przecież to szlachta polska jest głównym zbiorowym bohaterem eposu. Ale tym samym Tadeusz Soplica nie jest indywidualnością – przecież nosi cechy całej grupy społecznej. Nie jest też najbardziej interesujący: owszem, patriota, rozsądny, uczciwy, poczciwy, ale… Właśnie. Może więc Jacek Soplica: jako bohater romantyczny, dla odmiany największa indywidualność spośród bohaterów? Ten jest interesujący, ale – jego dzieje są
Aleksander Fredro to symbol polskiego komediopisarstwa i symbol Polski szlacheckiej – dziewiętnastowiecznej ojczyzny, krainy dworków, brzóz i wierzb płaczących… Zarazem jest to kolejna postać polskiego romantyzmu. Chwileczkę – powie ktoś – romantyzm i komedia? Śmiech, humor, komiczna kreacja świata i romantyzm – coś „zgrzyta” w tym zestawieniu. Romantyzm to przecież walka o wolność, spisek, nieszczęśliwa miłość i tragizm samotnego bohatera. A komedie Fredry… są po prostu inne. Hrabia Aleksander Fredro to indywidualność. Dowcipny, błyskotliwy, o ciętym języku – polemizował
Miłość romantyczna to uczucie tragiczne. W wielu lekturach romantycznych oglądamy ją wciąż taką samą: zakochany, młody, wrażliwy romantyk wyznaje swój afekt wybrance. Ona nie jest mu nieprzychylna. Poza uczuciem łączą ich podobne poglądy i zainteresowania, podobne spojrzenie na świat i poezję. Wszystko zatem byłoby dobrze, gdyby nie nieubłagana ręka opatrzności. Najczęściej konwenanse świata, wola rodziców, nikły stan majątkowy romantyka stają na przeszkodzie szczęściu. Rozstanie jest tragiczne w skutkach – obłęd i cierpienie odrzuconego kochanka prowadzi
Pozytywiści wobec romantyzmu Młode pokolenie końca lat 60. XIX wieku, które widziało na własne oczy klęskę powstania styczniowego, powiedziało ideologii romantycznej nie. Młodzi byli już zniecierpliwieni irracjonalnymi koncepcjami, zrywami, które kończyły się śmiercią młodzieży, konfiskatą dóbr, zsyłkami lub emigracją. Zaczęli głosić przyziemne, praktyczne ideały. Do romantyzmu i postawy uduchowionego romantyka, wieszcza odnosili się niechętnie, stosując nieraz ośmieszenie, pogardę lub kpinę. Ale – nie uwolnili się do końca od wartości propagowanych przez
Treść Akcja opowiadania Sklepy cynamonowe (jak zawsze u Schulza) toczy się w prowincjonalnym miasteczku bez nazwy, w sennej atmosferze żydowskiej rodziny, w której wychował się autor. Opowiadanie jest wspomnieniem z dzieciństwa. Autor wspomina obraz ojca „zaprzedanego już tamtej stronie”. Jest tu opis wieczornego spaceru – rodzinnej wyprawy do teatru, w którym okazuje się, że ojciec zapomniał portfela. Matka wysyła po portfel chłopca i czytelnik staje się świadkiem wędrówki przez labirynty miasta. Przestrzenie, które przemierza bohater, ulegają odkształceniu
Tematy literatury współczesnej Wojna zdominowała literaturę XX wieku. Podejmowano tematy związane z II wojną zaraz po jej zakończeniu, i dużo później – np. Miron Białoszewski napisał Pamiętnik z powstania warszawskiego dopiero w roku 1970, a Początek Andrzeja Szczypiorskiego powstał w roku 1984. II wojna światowa była apokalipsą naszego stulecia – nic zatem dziwnego, że tak silne piętno odcisnęła na literaturze. Pisarze w twórczości swojej zapragnęli dać świadectwo tym strasznym czasom, pokazać, do czego zdolny jest człowiek, utrwalić
W XX wieku Stany Zjednoczone stały się potężnym mocarstwem. Dotknięte kryzysem lat dwudziestych, były też ojczyzną nowych, wielkich twórców prozy: William Faulkner – pisarz amerykańskiego Południa, głoszący tezę, iż nie można odrzucić przeszłości; staje się ona piętnem w życiu człowieka. A przeszłość jego postaci bywa ponura, kryminalna, uwikłana w moralne dylematy. Główne powieści: Wściekłość i wrzask, Absalomie, Absalomie, Azyl Ernest Hemingway – bardzo poczytny, operujący behawioryzmem pisarz noblista, opisywał miłość i heroizm, twardych bohaterów o szlachetnym
Dlaczego to ważny tekst? To utwór parenetyczny, czyli pouczający, kreujący wzór godny naśladowania. Rej konstruuje ważny model życia – wzór ziemianina. Poucza jak wychowywać młodzież szlachecką, jak żyć i gospodarować już w wieku dojrzałym – jak być poczciwym człowiekiem – czyli wzorowym szlachcicem. Wyjaśniając swoim odbiorcom, czym jest szlachectwo, twierdzi, że nie jest to tylko wyróżnienie i powód do chwały, lecz przede wszystkim obowiązek, który nakłada na człowieka herb, i powinność wobec ojczyzny. Rej
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki – Ignacy Krasicki Gatunek – pierwsza polska powieść nowożytna. Powieść o dojrzewaniu – podejmuje temat edukacji, ale i dojrzewania do poglądów, postawy życiowej. Element utopii – w wersji Krasickiego – Nipu. Satyra na społeczeństwo polskie i sposób wychowania młodzieży. Postulat życia w zgodzie z naturą. Napisana jest w pierwszej osobie. To jakby autobiografia niejakiego Doświadczyńskiego – szlachcica, który opowiada o swojej młodości, nauce, wojażach po Europie, wreszcie powrocie do kraju. Chowano go raczej z dala od
Zbigniew Herbert Pan Cogito o cnocie Nic dziwnego że nie jest oblubienicą prawdziwych mężczyzn generałów atletów władzy despotów (…) mój Boże żeby ona była trochę młodsza trochę ładniejsza (…) ale od niej wionie zapach naftaliny sznuruje usta powtarza wielkie – Nie nieznośna w swoim uporze śmieszna jak strach na wróble jak sen anarchisty jak żywoty świętych Przedstaw sytuację komunikacyjną w wierszu Zbigniewa Herberta Pan Cogito o cnocie. Odpowiedź: Jest to liryka bezpośrednia, podmiot
Danse macabre oznacza taniec śmierci. Jest to bardzo popularny w średniowieczu motyw, który pokazuje, iż śmierć jest wszechobecna, wszechwładna i dotyczy każdego człowieka – bez względu na jego stanowisko, pochodzenie czy majątek. Przedstawia śmierć, która zaprasza do tańca przedstawicieli różnych stanów. Motyw ten może być ukazany za pomocą rysunku lub słowa – np. dialog śmierci ze zwykłym człowiekiem. W polskiej literaturze przykładem jest Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Śmierć ukazywana była różnie –
Periodyzacja polskiego baroku: wczesny barok – od lat osiemdziesiątych XVI po dwudzieste XVII w.; pełny barok – od lat dwudziestych do siedemdziesiątych XVII w.; późny barok – od siedemdziesiątych XVII po trzydzieste XVIII w. Możemy umieścić poezję w dworskim nurcie literatury baroku, a za jej przedstawicieli uznać Jana Andrzeja Morsztyna i Daniela Naborowskiego. Jest to rzeczywiście skrótowe potraktowanie problemu, gdyż już o tych dwóch poetach można powiedzieć, że Morsztyn tworzy poezję salonową, zmysłową, sławiącą flirt czy
Kto nie zna historii o dwóch siostrach: Alinie i Balladynie? Alina była dobra i niewinna, Balladyna podstępna, żądna władzy i bardzo ambitna. Kirkor – władca pobliskiego zamku, który dzięki siłom fantastycznym zawitał do ich wiejskiej, biednej chaty – upodobał sobie obie, bo obie były piękne… Matka sióstr wymyśliła swoisty turniej – niech idą panny w las na maliny, a „która więcej malin zbierze, tę za żonę pan wybierze”. Historia miłosna przeobraża się w historię kryminalną: Alina szybciej
Ballada jest gatunkiem spokrewnionym z sielanką, wywodzi się z literatury ludowej – z podań, opowieści i wierzeń ludu. Ballada zawsze zawiera dramatyczną fabułę, opowiada o wydarzeniach niezwykłych, tajemniczych i o fantastycznych postaciach. Charakteryzują zatem ten gatunek: uczuciowość, tajemniczość, fantastyka. O przynależności ballady do rodzaju literackiego możemy powiedzieć, że jest to utwór epicko-liryczny. Owszem: wersowo-rymowy układ, obrazowanie poetyckie, nastrojowość, liryzm, czasem subiektywizm narracji sugerują przynależność tego gatunku do liryki. Lecz fabuła, postacie, tło akcji, opis – to elementy
Problem człowieka końca wieku W najbardziej wyrazisty sposób problemy człowieka kończącej się epoki przedstawił Kazimierz-Przerwa Tetmajer w wierszu Koniec wieku XIX. Słynny cytat: Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze z końca wieku?… Głowę zwiesił niemy. Wiersz wyraża rozpacz i bezradność. Składa się z pytań rzucanych w przestrzeń, pytań, które nie mają sensu, bo nie można znaleźć na nie odpowiedzi. Człowiek końca wieku zastanawia się nad rozmaitymi drogami życia. Podmiot zastanawia się, czy przybrać
Bohater romantyczny jako produkt swojej epoki Takie, a nie inne ukształtowanie postaci literackiej wynika z ideologii epoki. I tak: Pod wpływem bardzo ważnej cechy epoki – romantycznego indywidualizmu – w literaturze pojawia się specyficzny typ bohatera – człowiek wybitny, o bogatej psychice, przeżywający rozterki i gwałtowne emocje. Czasem egzaltowany, nadwrażliwy, przesadnie silnie reagujący na otaczający świat. Ten sam postulat indywidualizmu sprawia, że ważna jest przede wszystkim jednostka – dlatego bohater romantyczny stawia siebie
Skamander Poetycka grupa Skamander wywodzi się z grupy pikadorczyków – organizatorzy słynnych imprez „Pod Picadorem” w kilka miesięcy po rozwiązaniu ogłosili się poetycką grupą o nazwie Skamander i urządzili reklamowy wieczór przy ulicy Karowej. Skład grupy: Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński. Postulaty: Programowa zapowiedź bezprogramowości. Poeci Skamandra nie chcą określać wspólnego programu. Łączy ich przyjaźń i ogólne poglądy na temat poezji, poza tym obierają różne techniki twórcze. Prawo do swobody
Wojna – jako temat i inspiracja dla twórców lat powojennych II wojna światowa była wydarzeniem historycznym tak ważnym, że zdominowała przez wiele lat powojennych pisarzy i poetów, twórców filmu i dramatu. Wiele lat po wojnie, w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, powstawały jeszcze utwory sięgające do tych wydarzeń. Zresztą – II wojna to zbyt ogólne stwierdzenie: jako zjawisko złożone w konsekwencji dała wiele tematów do przemyśleń czy refleksji. Literaturę dotyczącą lat
Wartości Iliady Humanizm Ukazuje zło wojny, straszne skutki gniewu, cierpienie ludzi i śmierć. Homer, owszem, chciał zapisać dzieje wojny sprzed stuleci, ale wojna ta staje się tłem rozważań moralnych, ukazania konfliktów i uczuć ludzkich. Wiele scen cierpienia i śmierci ukazuje zło wojny! Przeciwnicy wojenni nie żywią do siebie nienawiści, w końcu wyrzekają się jej, czego dowodem jest decyzja Achillesa dotycząca zwłok Hektora. Homer zatem wskazuje, że gniew i nienawiść nie są wartościami godnymi człowieka. A przecież,
