Wypracowania z literatury XX wieku
Przedwiośnie Stefana Żeromskiego a film Filipa Bajona – Twoje refleksje po obejrzeniu filmu. Adaptacja każdego dzieła literackiego wywołuje zawsze gorące dyskusje krytyków, widzów i reżyserów. Wiąże się z ogromną odpowiedzialnością, którą bierze się na swe barki. Czy Filip Bajon, reżyser i scenarzysta Przedwiośnia, dobrze wywiązał się ze swej roli? Ocenić to mogą, moim zdaniem, tylko ci, którzy znali książkę Żeromskiego, zanim obejrzeli film Bajona, ponieważ mogli skonfrontować to, co zobaczyli na ekranie, z obrazami powstałymi
Historia – jak o niej pisać? Przykładowe tematy Człowiek wobec historii – rozwiń problem w oparciu o przykłady z literatury XX wieku. Dramat człowieka uwikłanego w historię, w literaturze romantyzmu i pozytywizmu. Gdy wieje wiatr historii Ludziom jak pięknym kwiatom Rosną skrzydła, natomiast Trzęsą się portki – pętakom. (Gałczyński) Przedstaw postawy młodych wobec wyzwań historii na przykładzie utworów literackich. „Los jednostki w świecie niezmiennych przymusów biologii i los całych społeczeństw
Sklepy cynamonowe Schulza jako arcydzieło Czy wśród najwybitniejszych utworów tysiąclecia znajdą się dzieła twórców polskich? Oczywiście! Na wyróżnienie zasługuje wiele – np. zwraca uwagę odkrywcza refleksja historiozoficzna zawarta w Szewcach Witkiewicza, dramatyczne ambiwalencje (rozdarcie między tym, co wewnętrzne, autentyczne a wartościami narzucanymi przez świat) w Ferdydurke Gombrowicza. Dla mnie jednak prawdziwym arcydziełem jest proza Brunona Schulza: Sklepy cynamonowe i Sanatorium Pod Klepsydrą. Oto razem z pisarzem zagłębiamy się w świat jego wspomnień. Największą wartością obu utworów
Czekając na Godota Becketta jako arcydzieło Dziełem na miarę tysiąclecia jest prekursorski dramat teatru minimalnego – Czekając na Godota Samuela Becketta. Ten nowatorski, eksperymentalny nurt poszukiwań teatralnych dążył do tak daleko posuniętego uproszczenia formy, że nie tylko ograniczał środki sceniczne (dekoracje, liczbę aktorów), lecz rezygnował nawet z… akcji rozumianej jako rozbudowany ciąg powiązanych w przyczyny i skutki wydarzeń. Te tak ascetyczne, wręcz ubogie dramaty od lat przykuwają uwagę czytelników (i widzów) bogactwem
Dżuma Camusa jako arcydzieło Książka, którą chcę zaprezentować, należy do stworzonego przez Kafkę gatunku, ale powstała o wiele później, bo w latach czterdziestych XX wieku. Oceniam ją tak wysoko nie ze względu na kształt, chociaż i on jest bardzo ciekawy, ale dlatego, że jest doskonałą lekcją człowieczeństwa. To Dżuma Alberta Camusa. Znajdujemy się w Algierii, w Oranie. Miasto opanowała epidemia śmiertelnej choroby. Narasta panika, w mgnieniu oka mnożą się ofiary – każdy może się stać tą
Zamek Kafki jako arcydzieło W tej chwili znajdujemy się w nieznanej nam z nazwy wsi, nad którą góruje tajemnicza wieża. Nietrudno się domyślić, z jakim utworem mamy do czynienia: to, oczywiście, Zamek Kafki! Na początku jego lektura nie jest porywająca. Fabuła przedstawia banalne wydarzenie: do wsi, z polecenia mieszkającego w zamku hrabiego, przybywa geometra. Jego postać niemal zupełnie pozbawiona jest indywidualnych rysów – nie ma nawet imienia i nazwiska, pisarz określa go jako K. Ma wykonać pomiary,
Arcydzieła tysiąclecia – jak o nich pisać? Przykłady tematów „…tuż przed końcem drugiego tysiąclecia, ciągle siebie zapytuję, ile z tego, co się zdarzyło, znalazło się w książkach”. Odpowiedz na to pytanie sformułowane przez Czesława Miłosza, wykorzystując znajomość literatury XX wieku. Jesteś człowiekiem przełomu wieków. W których dziełach literackich szukałbyś inspiracji do dobrego i mądrego życia w nowym stuleciu? Uzasadnij wybór, odwołując się do dwóch, trzech tekstów. Jakie wyobrażenie człowieczeństwa pragniesz przenieść w nowe stulecie? Odwołaj się
Jak pisać o zdobywcach? Kim są zdobywcy? Wyraz ten kojarzy się z ludźmi podbijającymi nowe ziemie i zdobywającymi skarby, ale czy tylko. Spróbujmy sprecyzować, kim jeszcze mogą być zdobywcy. Po pierwsze: wodzami i władcami podbijającymi wciąż nowe tereny, zdobywającymi nowe prowincje w starożytności czy kolonie (w epoce odkryć geograficznych). Ludźmi, którzy odzyskują swe dawne ziemie, lub napastnikami podbijającymi inne kraje. Wodzami rewolucji albo przywódcami religijnymi. Ludźmi szerzącymi swoją wiarę, także mieczem. Po drugie: ludźmi,
Jak pisać o poszukiwaniach i wyborach? Czego ludzie poszukują? Zasad Życie bez zasad to podążanie drogą bez drogowskazów, błądzenie. O kimś, kto często zmienia zdanie, mówi się, że nie ma zasad. Taki człowiek nie dotrzymuje słowa, jest nieobliczalny, nie można na niego liczyć. Kiedy człowiek ma swoje zasady, łatwiej mu porozumieć się z innymi (tak jak gra w brydża czy szachy możliwa jest tylko wtedy, gdy gracze znają zasady tych gier), wie, czego
Jak pisać o prawdzie i kłamstwie? Czym jest prawda? Uwaga, to wcale nie jest takie łatwe! Po pierwsze Prawda to podstawa poznania świata. Coś jest prawdziwe, czyli jest zgodne z rzeczywistością. Opowiadamy zgodnie z prawdą, czyli opowiadamy dokładnie tak, jak było. Po drugie Wydarzenia prawdziwe, takie, które miały miejsce, nazywamy faktami. Można je udowodnić, potwierdzić zeznaniami świadków. Pamiętaj! Fakty są zawsze autentyczne. Dlatego nie mów „fakt autentyczny”. To błąd językowy, zwany tautologią
Jak pisać o wsi? Wieś „spokojna i wesoła” Wizję uroczej sielanki, harmonijnego życia w zgodzie z naturą rysuje Jan Kochanowski w Pieśni świętojańskiej o sobótce. Ta słynna pieśń ku chwale wiejskiego żywota ukazują uroki życia ziemianina oraz obrazuje obyczaj świętojański odprawiany w wigilię św. Jana. Uroda Czarnolasu i pejzażu wiejskiego pojawia się wielokrotnie w pieśni Serce roście i fraszkach Na dom w Czarnolesie, Na lipę. Autor głosi, że zdecydowanie lepiej być gospodarzem niż podróżnikiem, żołnierzem czy dworzaninem, ponieważ: ziemianin
Praca może być dla człowieka zbawieniem i sensem życia – a może być katorgą. Gdy zgadza się z pasją, jest wynikiem wolnego wyboru – jest wielką wartością. Już Kohelet (Biblia) zauważył, praca nie może służyć jedynie nadmiernemu gromadzeniu dóbr materialnych, ale powinna również dawać radość i satysfakcję. Gdy jest wynikiem niewoli – staje się zbrodnią. O tym traktuje literatura od zarania dziejów. Praca Będąca karą • Biblia Adam i Ewa – za grzech pierworodny zostali wygnani
Motyw ojczyzny w literaturze Funkcjonuje, odkąd utrwaliły się zręby polskiej państwowości – czyli od średniowiecza. Oczywiście słowa Galla Anonima opiewające polskie bohaterstwo w walce pod Głogowem są wciąż jeszcze hołdem dla królewskiego rodu, ale to już początek. Wiek XVI wzmocni postawy patriotyczne i poczucie tożsamości narodowej, co od razu znajdzie odzwierciedlenie w literaturze. Doba staropolska – do utraty niepodległości Patriotyzm tych wieków to głównie krytyka wad narodowych czy ustrojowych, propozycje reform, nawoływanie do postaw
Tolerancja – co to jest? Tolerancja to umiejętność zaakceptowania odmienności. Tolerować to: widzieć odrębność innych ludzi i akceptować ją; być otwartym na czyjeś poglądy; rozumieć racje drugiej strony; nie żywić wrogości do kogoś tylko dlatego, że jest inny niż my. Tolerancja to umiejętność zaakceptowania odmienności Odmienność może przybierać różne formy. Inny kolor skóry, inna narodowość, przynależność do innej subkultury, inne pochodzenie społeczne, inny stan portfela, inna religia, inny stan zdrowia (ludzie
Cierpienie często staje się tematem literatury, tak jak często obecne jest w naszym życiu. Pisarze niczym dokumentaliści zapisują dramatyczne ludzkie doświadczenia, których choćby w minionym wieku nie brakowało. Tak jak miłość, radość, szczęście, tak i cierpienie jest jednym z wielu doznań ludzkich. Cierpimy, ponieważ mamy uczucia, nie jesteśmy obojętni. Utrata ukochanej osoby, nieszczęśliwe wydarzenie czy po prostu brak powodzenia w życiu to powód do cierpienia. Cierpienie w literaturze Losy tych postaci w naszego kręgu
Interpretacja porównawcza Epitafium Rzymowi Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Epitafium Czesława Miłosza. Konteksty Biblijna Księga Koheleta – z niej pochodzi często spotykany w kulturze XVII wieku motyw vanitas (podkreślenie marności rzeczy ziemskich; wszystko ma swój czas i podlega przemijaniu). Inne utwory mówiące o przemijaniu: Pieśń XXIII („Nie zawżdy, piękna Zofija…”) i fraszka O żywocie ludzkim Kochanowskiego, wiersze Naborowskiego (Krótkość żywota), Sonet I i Sonet II Sępa-Szarzyńskiego, Światowa rozkosz Hieronima Morsztyna. Epitafium dla Rzymu Jarosława Marka Rymkiewicza – jeszcze jeden wiersz
Interpretacja wiersza Ostatni z mego pokolenia… Leopolda Staffa. W swojej pracy musisz ukazać drogę poetycką Leopolda Staffa, zaobserwować to, w jaki sposób „przystosowywał się” do epok, w których żył. A żył bardzo długo – Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, Polska powojenna… Aby wykazać przemiany w jego twórczości, musisz podeprzeć się znajomością choćby kilku jego utworów. Możesz bazować tylko na poznanych na lekcjach polskiego. Może też przydać się znajomość innych utworów. Konspekt realizacji Jak zacząć Po pierwsze, wytłumacz, co
Analiza i interpretacja wiersza Wisławy Szymborskiej Utopia. Konteksty Literackie utopie: Państwo słońca Campanelli, Nowa Atlantyda Bacona, kraina Eldorado z Kandyda Woltera, wyspa Nipu z Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków Krasickiego. Biblia – motyw Edenu. Jeśli wspomnianą w wierszu topiel skojarzysz z morzem grzechów, przyda się także Psalm 69: Wybaw mnie, Boże, bo woda mi sięga po szyję. Ugrzązłem w mule topieli I nie mam nigdzie oparcia. Inne utwory Szymborskiej dotykające podobnych problemów, np. Sto pociech, Rozmowa z kamieniem, Zdumienie,
Interpretacja porównawcza Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią i Wywiadu Mirona Białoszewskiego. Konteksty Średniowieczne wyobrażenia śmierci Refleksja nad śmiercią towarzyszyła piśmiennictwu chrześcijańskiemu już od jego początków. Chrześcijańscy autorzy schyłku starożytności i średniowieczni twórcy bardzo chętnie podejmowali ten temat i rozwijali go w traktatach, np. O śmiertelności św. Cypriana, Księga o dobru śmierci św. Ambrożego, O śmierci św. Augustyna. W dziełach autorów średniowiecznych bardzo ważne zagadnienia to: istota śmierci, konieczność dobrego przygotowania się do niej (czyli umiejętnego pokierowania życiem doczesnym),
Interpretacja wiersza pt. Toast Jana Lechonia. Konspekt realizacji Jak zacząć Od ogólnych informacji na temat utworu: „przynależności grupowej” jego autora, budowy, tematyki oraz próby ukazania utworu na tle epoki. Można także zacząć od interpretacji tytułu – odpowiedzieć na pytanie, jakiego typu uroczystościom towarzyszy wznoszenie toastu, na czym polega niezwykłość toastu wznoszonego w tym utworze. Może to być także pierwszy akapit rozwinięcia. Strategie rozwinięcia Możesz analizować po kolei każdą strofę. To bardzo bezpieczny sposób,
