Matura pisemna
Wszystko, co powinieneś wiedzieć o cytowaniu W przypadku testów sprawdzających rozumienie czytanego tekstu sprawa jest jasna: trzeba odpowiadać własnymi słowami, chyba że polecenie wyraźnie każe coś zacytować. A co w przypadku wypracowania? Przytaczać fragmenty analizowanego tekstu czy tylko wyciągać wnioski? Odpowiedź jest prosta: lepiej przytaczać. Należy to jednak robić mądrze. Liczne zalety cytowania Kształt obecnych zadań maturalnych z pewnością ułatwia pracę piszącemu. Jeśli do polecenia mamy dołączone fragmenty tekstu czy tekstów, to wystarczy odrobina inteligencji,
Kompozycja wypracowania na maturze nie różni się zasadniczo od konstrukcji jakiejkolwiek innej pracy. Tu także wymaga się, aby była uporządkowana (co najłatwiej osiągnąć przez trójdzielność: wstęp, rozwinięcie, zakończenie), przejrzysta, logiczna i spójna. Nie zmienia się także podstawowa funkcja wstępu – jego zadaniem jest wprowadzenie w istotę tematu, zapowiedzenie treści, które zostaną dalej rozwinięte. BŁĘDY! Oto mały katalog tych najczęściej spotykanych błędów kompozycyjnych: Wstęp niezwiązany z poleceniem Często pojawiają się prace zaczynające
Na maturze oprócz wierszy pojawiają się również fragmenty prozy, które trzeba zanalizować i zinterpretować. Warto zatem zapoznać się ze sposobem przeprowadzania takich zabiegów. Proponujemy fragment z Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza, który pojawił się na maturze w 1999 r. w trzech województwach – pomorskim, kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim. Tekst dosyć prosty do analizy i interpretacji, ale odwołujący się do stale pojawiających się na maturze motywów ojczyzny, wizerunku Polaków i Polski. Ważne! Jak w każdej interpretacji potrzebny jest kontekst kulturowy. Odwołuj
Najważniejsze lektury do matury Antygona Sofoklesa Co o niej pamiętać? Jest to jeden z najbardziej znanych i jednocześnie najważniejszych dramatów antycznych. Jego treść i poruszane problemy były wówczas aktualne i szeroko dyskutowane. Starożytnych Greków naprawdę nurtowało zagadnienie, które prawo jest ważniejsze, którym kierować się w pierwszym rzędzie. Czy ważniejsze jest prawo boskie, religijne, zwyczajowe czy świeckie, ustanawiane przez władców? Na to pytanie Sofokles nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi. Być może, nie da się na nie odpowiedzieć, skoro
Interpretacja i analiza wiersza Pięć ważnych porad! Interpretuj i analizuj równolegle. Nie rozdzielaj tych czynności, bo mają się one uzupełniać nawzajem. Twój cel to znaleźć sens – potem odpowiedzieć, jak poeta sprzedał to światu. Nie pomijaj drobiazgów, takich jak tytuł, motto, dedykacja. Zemszczą się! Nie pomijaj tego, co wiesz o autorze, nurcie i epoce. Odwdzięczą się! Nie pomijaj siebie – to, co Ty czujesz, jest ważne! Sprawdź tylko, czy możesz to udowodnić, odwołując
Znajomość tych pojęć na pewno przyda się przy interpretacji. Aluzja literacka – nawiązanie w utworze literackim do innego dzieła, postaci, zjawiska lub motywu literackiego, będące świadomym zamierzeniem autora. Anakolut – wypowiedź celowo niepoprawna, np. zdanie urwane lub zlepek kilku zdań zbudowanych czy zestawionych wbrew regułom logiki i składni. Anakreontyk – nazwa pochodzi od poety greckiego Anakreonta, krótki wiersz o radosnym nastroju, wysławiający urodę życia, miłości i biesiady. Animalizm – zespół cech przynależnych zwierzętom, zwierzęcość,
Jak analizować prozę – tok postępowania Określamy – co to jest? Czy odczytaliśmy: opis sceny (fabuła, dialog), opis przestrzeni, monolog (wyznanie. mowa, refleksje), list, opis przedmiotu lub postaci, sam dialog, dyskusję wielu głosów? To bardzo ważne ustalenie na początek – porządkuje, sugeruje nastrój (monotonię, dynamikę), określa też świat przedstawiony i nieuchronnie prowadzi do pytania: Określamy – kto mówi? Inaczej mówiąc: trzeba określić typ narracji i pozycję narratora. Narrator – to
Dlaczego zestawiono te właśnie utwory? Dlaczego w poleceniu łączy się właśnie te, a nie inne? Z pewnością nie decyduje o tym ślepy przypadek! Teksty muszą mieć ze sobą coś wspólnego i często nietrudno to coś zauważyć: podobny problem, motyw, tytuł, kompozycja… Zdarza się, że polecenie od razu każe skupić uwagę na konkretnym zagadnieniu, tak jak w poniższych przykładach: Zinterpretuj wiersze Wisławy Szymborskiej „Może to wszystko” i Jana Twardowskiego „Wiersz z banałem w środku” jako refleksyjne spojrzenie
Tego się naucz! Przede wszystkim zastanów się, czy znasz definicje pojęć: klasycyzm, klasyk, klasycysta (czym różni się klasyk od klasycysty?), neoklasycysta. I czy umiesz je odpowiednio zastosować? To ważne, gdyż za znajomość tych terminów otrzymasz kilka cennych punktów. Kolejne zagadnienie to reinterpretacja mitów; znaczenia pojęcia reinterpretacja można się co prawda domyślać, lecz dla pewności warto sprawdzić jego znaczenie. Na pewno dostałbyś punkty także za wytłumaczenie pochodzenia nazwiska słynnego cyklu Herberta –
Antyk Epos (epopeja) – najważniejszy gatunek epicki, dopiero po wiekach zastąpiony przez powieść. To obszerny utwór, zwykle wierszowany. Jego tematem są dzieje jakiejś zbiorowości pokazane na tle ważnych wydarzeń historycznych – opowiada o nich trzecioosobowy narrator. Inną cechą eposu jest rozlewność: liczne opisy zwalniające tempo akcji, także opisy scen batalistycznych. Zaczyna się od inwokacji – rozbudowanej apostrofy kierowanej do bóstwa (muzy). Ważny jest również patetyczny styl (porównania homeryckie, stałe epitety, heksametr
Czas na powtórkę pojęć związanych z pracą z utworem poetyckim. Adresat – osoba, do której podmiot liryczny kieruje swoją wypowiedź, do niej skierowany jest wiersz. Może być postacią prawdziwą (w przypadku wierszy dedykowanych komuś), może być fikcyjną. Alegoria – szczególny rodzaj przenośni, obraz, motyw, który ma trwałe znaczenie przenośne, zrozumiałe dla odbiorców. Przykład: statek w czasie burzy – alegoria ojczyzny w niebezpieczeństwie. Aluzja literacka – nawiązanie w wierszu do innego
Nowa formuła egzaminu maturalnego z języka polskiego to wyzwanie dla wszystkich: i dla uczniów, i dla nauczycieli. Chociaż zapowiadana od trzech lat, dla zwykłego zjadacza chleba jej realny kształt zaczął się jawić dopiero po opublikowaniu Informatora maturalnego (www.cke.edu.pl) na początku roku szkolnego 2013/2014. W dodatku zaczął się nie tylko jawić, ale i straszyć! Jakby tego nie było dosyć, na początku roku szkolnego 2014/2015 opublikowane zostały przykładowe pytania i wzorcowe realizacje
Egzamin maturalny zbliża się wielkimi krokami. Najwyższy więc czas, aby sprawdzić swoje szczęśliwe… gwiazdy. Oczywiście chodzi o lektury oznaczone w podstawie programowej gwiazdką (*), a których znajomość całości obowiązuje na egzaminie. Jan Kochanowski- wybrane fraszki, pieśni, treny Ignacy Krasicki- wybrane bajki, satyry Adam Mickiewicz- Dziady cz. II Adam Mickiewicz – Dziady cz. III Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz Aleksander Fredro- Zemsta Henryk Sienkiewicz- wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Potop, Krzyżacy)
W zadaniach językowych, oprócz tekstu dołączonego do zadania, w poleceniu może być uwaga o odwołaniu się do innych tekstów kultury lub własnych doświadczeń. „Inny tekst kultury” to np. utwór literacki, reklama, kabaret, tekst internetowy, instrukcja, zapowiedź wydawnicza, zwiastun filmowy, tekst piosenki, itp Najczęściej podawany jest konkretny tytuł, autor, ale nie zawsze. Czym są „własne doświadczenia”? Tak naprawdę, to wszystkie sytuacje, w których uczestniczymy jako użytkownicy mowy. Śmiało więc można
Kolejną część Akademii Maturalnej chciałabym poświęcić w dalszym ciągu zadaniom językowym na ustnej maturze. Wydaje się, że w porównaniu z zagadnieniami literackimi zagadnienia te nieczęsto gościły na zajęciach w szkole średniej. Ale bez paniki- to kwestia poćwiczenia przed maturą i powtórzenia kilku zagadnień! O tym, jak budować wypowiedz monologową, gdy do zadania językowego dołączony jest tekst popularnonaukowy lub publicystyczny, w którym omawiane jest dane zagadnienie, zjawisko – pisałam w części
ZADANIA JĘZYKOWE NA MATURZE O ile na tzw. starej maturze można było wybrać lub też nie wybierać tematu z zakresu kształcenia językowego, o tyle na tzw. nowej maturze wpływu na to zasadniczo nie mamy. Z tej przyczyny, że temat… losujemy. Nie ma więc co liczyć na to, że może się uda i nie wylosujemy. Po prostu należy się przygotować również do omawiania zagadnień z tzw. kształcenia językowego! A tak dokładniej?
Analiza i interpretacja wiersza Analiza dotyczy kompozycji utworu. tropów stylistycznych i innych zabiegów, których dokonał poeta. w analizie trzeba będzie ustalić wszelkie sprawy konstrukcyjne jak: podmiot liryczny, typ utworu, rodzaj liryki itd. Interpretacja to jakby „wykrycie” i odczytanie sensu utworu, jego przesłania, tematu, problematyki, które „odczytujemy” – wreszcie wzruszeń lub doznała estetycznych. Specjalnie napisałam .,odczytujemy”. bo po raz tysięczny drugi powtórzę: nie piszcie nieszczęsnego: „co poeta chciał przez to powiedzieć”,
Na początek spróbuj swoich sił na krótkich fragmentach utworów poetyckich, by w ogóle zobaczyć, jak czujesz taki temat, jak Ci się pisze, co z tego wynika. Plan pracy: 1. Ogarnąć całość utworu – określić czym jest Tu trzeba określić typ liryki – patrzymy na wiersz jak na daną formę kompozycyjną – do treści zajrzymy za chwilę. Taki wiersz – to mały świat, gdy ujrzymy oczyma wyobraźni jego kształt – łatwiej
Sprawdź, testując poniższe przykłady. Najpierw przeczytaj krótkie fragmenty utworów. I komentarze do nich. Jeśli widzisz i rozumiesz te uwagi – OK, to znaczy, że orientujesz się nieco w poezji i poradzisz sobie z wierszem w temacie. Przykłady – krótkie ćwiczenie w analizowaniu Stanisław Grochowiak – Lekcja anatomii Panowie człowiek ten Ozdobny barwą rzeczy Dostojny niby owoc odjęty delikatnie Uprzejmie Poda wam Świecenie swego wnętrza Wyraźnie widzimy tę scenę. Doskonale kojarzy się z płótnem Rembrandta Lekcja anatomii
WYPOWIEDŹ MONOLOGOWA – KROK PO KROKU Kluczem do sukcesu egzaminacyjnego jest, o czym wspominam właściwie przy każdej sposobności, zastosowanie pewnych schematów, procedur postępowania. One pozwalają na opanowanie gonitwy myśli, lub też wprost przeciwnie- pustki w głowie, gdy mamy 15 minut na przygotowanie wypowiedzi! We wcześniejszym artykule (Akademia maturalna cz. 4) zaproponowałam pewien schemat kompozycyjny. Zapisanie go na kartce, a potem uzupełnianie konkretnymi treściami związanymi z tematem, analizowanym fragmentem i przywołanym
