SIDEBAR
Klasyczna postać noweli ukształtowała się we Włoszech w epoce renesansu – przede wszystkim pod piórem Giovanniego Boccaccia, autora Dekameronu. Co ciekawe, już te najstarsze nowele poruszały problematykę mieszczańską, zajmowały się problemami obyczajowymi i przeważała w nich motywacja psychologiczna. Przez wieki pozostając w mniejszym lub większym zapomnieniu, nowożytną karierę gatunek ten robi w europejskiej literaturze realistycznej i naturalistycznej. W Polsce natomiast pojawia się na dobre dopiero w okresie pozytywizmu – ale za to od razu jako jeden z najważniejszych
Sytuacja poezji po powstaniu styczniowym była na terenie Polski bardzo trudna. Dlaczego? Dożywający swych lat poeci romantyczni: Wincenty Pol, Kornel Ujejski, Teofil Lenartowicz – zajmowali się poezją w bardzo ograniczonym stopniu lub… powielali swą wcześniejszą twórczość. Młodzi poeci nie mogli liczyć na wpływ nowych doktryn literackich, ponieważ nie przewidziano w nich miejsca dla poezji! Liczyły się tylko te gatunki i dziedziny sztuki, które mogły współdziałać z innymi elementami programu społecznego.
Europa, pierwsza połowa XIX wieku. W Polsce kwitnie romantyzm, a w Europie już gaśnie. Rodzi się nowy, potężny kierunek, który wkrótce ogarnie cały kontynent, a w Polsce przyjmie postać pozytywizmu. To realizm. Za jego początek uznaje się mniej więcej połowę wieku – rok 1850. Wprawdzie wielkie dzieła realistów, na przykład Balzaka, pojawiły się już wcześniej, ale na przykład artykuł programowy malarza Gustave’a Courbeta pt. Realizm, o realizmie w malarstwie, opublikowano w roku 1855. Rozkwit literatury realistycznej przypada
Dziewiętnastowieczny realizm wpłynął przede wszystkim na gatunki fabularne. Wzorcowym spełnieniem założeń kierunku stała się powieść. Realizm stworzył klasyczny kanon tego gatunku. Inne popularne wówczas gatunki to opowiadanie, nowela, obrazek, felieton. Realiści wprowadzili do literatury narratora wszechwiedzącego, różne tematy i rozmaite odmiany języka; zachowania bohaterów uzasadniali zarówno czynnikami społecznymi, jak i psychologicznymi; preferowali kompozycję zamkniętą. Utwór realistyczny w tym drugim znaczeniu to taki, w którym: czas i miejsce akcji są prawdopodobne, typowe dla
Dziś trudno uwierzyć, że aż do romantyzmu powieści nie uważano za gatunek artystyczny. Dlaczego tak było? Otóż od początku istnienia tego gatunku dostrzegano jego szczególną zdolność do przekazywania wiedzy o człowieku. Już powieści osiemnastowieczne podejmowały tematy dotąd pomijane przez literaturę – opisywały współczesność z całą jej różnorodnością i z perspektywy rozmaitych, także niskich warstw społecznych. Miała więc powieść służyć celom poznawczym, a tej funkcji – którą odziedziczyła po swoich poprzednikach: pamiętnikach, opisach podróży, publicystyce
Dziewiętnastowiecznemu realizmowi zawdzięczamy słynne postacie, które są już właściwie symbolami, własnością kultury ogólnoludzkiej. Świetnie uosabiają pewne typy, na przykład karierowicza, który pnie się do sukcesu bez skrupułów. Typ wciąż żywy, niestety, zasady postępowania też podobne, tylko realia się zmieniły. Czy jednak ważne jest, że donos wysłano e-mailem, a nie w zalakowanej kopercie? Inny typ: jednostka wyalienowana, inteligentny zbrodniarz. Uważa, że sam może sobie ustalać prawo, bo jest wybitny, bo pogardza społeczeństwem. Następny:
Akcja wydanego w roku 1834 Ojca Goriot rozgrywa się w Paryżu w latach 1819–1820. Głównymi bohaterami powieści są mieszkańcy podupadłego pensjonatu pani Vauquer, którzy jednak na ogół większą część czasu spędzają poza tym miejscem. W powieści można wyróżnić trzy główne wątki, skupione wokół trzech głównych bohaterów. Pierwszy z nich to historia Eugeniusza Rastignaca, ubogiego, lecz przebojowego studenta, który przybył do Paryża, by zrobić karierę. Początkowo prostolinijny, ambitny i rzetelny, szybko traci zapał do podążania
Jednostka i społeczeństwo Relacje między wyróżniającą się jednostką a jej otoczeniem to temat często podejmowany przez realistów. Jednostkom wybitnym na kartach literatury realistycznej nie wiodło się najlepiej… Emma Bovary – wraz ze wzrostem potrzeb emocjonalnych dokonuje coraz częściej czynów, które spotykają się z potępieniem społecznym. Staje się obiektem plotek, jest wytykana palcami. Nawet samobójstwa dokonuje z lęku przed reakcją otoczenia na wieść o potwornych długach, które zaciągnęła, by zaspokoić swoje ekstrawaganckie
Ważne skojarzenie Niezwykle silne wydają się wpływy Koheleta na myślenie twórców barokowych. Motyw vanitas należy do podstawowych tematów epoki. Spójrzmy na Krótkość żywota Daniela Naborowskiego – Godzina za godziną niepojęcie chodzi: Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi. i potem: Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, punkt – żywot ludzki płynie. lub na Odmianę Hieronima Morsztyna: Wszytko idzie za czasem Jam żyw, a śmierć za pasem. Jeden w łódź, drugi z łodzi, Ten
I. Bardzo ważne są gatunki takie jak: epos rycerski (epika), żywoty świętych (hagiografia), kroniki (historiografia). Każda z tych dziedzin oferuje dobrze znane wzorce osobowe: rycerza, ascety, władcy. Tym samym buduje krąg średniowiecznych tematów: etosu rycerskiego (miłość, honor, odwaga, waleczność, wierność słowu), wiary w Boga (teocentryzmu) i hierarchii wartości, wreszcie modelu sprawowania władzy. II. Wiara, walka, miłość – oto tematy średniowieczne. III. A najpopularniejsze postacie? Rycerz Roland, król Karol Wielki, król Artur i rycerze okrągłego
Jak zbudowana jest przypowieść? Przypowieść jest to utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na nie same, lecz jako przykłady prawideł ludzkiej egzystencji. Oznacza to, że prosta, uboga fabuła jest tylko ilustracją, obrazkiem, który ukazuje głębsze, uniwersalne treści. jest to utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na nie same, lecz jako przykłady prawideł ludzkiej egzystencji. Oznacza to, że prosta,
Barok to nazwa o szczególnym rodowodzie, pochodzi bowiem od nazwy klejnotu – perły ogromnie rzadkiej jakości, o dziwnych, oryginalnych kształtach, perły, którą w portugalskim języku nazwano barocco (dziwny). Epoka trwała w Europie od końca XVI wieku – przez cały wiek XVII do początków wieku XVIII. Oczywiście kształtowało się to rozmaicie w różnych państwach. Polska na przykład jak zwykle spóźniona wobec Zachodu, przeżywała barok w następujących fazach: koniec lat 80. XVI wieku – lata 20. XVII wieku
Wiek XVII był epoką wielkich twórców i wielkich dzieł. Różnie wyglądało to w różnych krajach, ze względu na uwarunkowania polityczne rodzaj władzy, nasilenie kontrreformacji, tradycje i tym podobne sprawy. Najważniejsze wydają się wydarzenia następujące. Kolebka baroku – Włochy Tu zrodzi się marinizm (inaczej konceptyzm) – wkrótce bardzo popularny w całej Europie. Określi i rozpowszechni typ poezji na wzór Marina – włoskiego poety. Także we Włoszech powstanie ważny epos barokowy – Jerozolima wyzwolona Torquato Tasso. Giambattista
Przygotuj wypowiedź na temat: ekranizacja powieści czy lektura książki? Odwołuj się do ekranizacji dzieł Henryka Sienkiewicza. Czyli do Quo vadis, Ogniem i mieczem, Krzyżaków, Potopu, a nawet, jeśli ktoś pamięta – do Pana Wołodyjowskiego z Magdaleną Zawadzką i Tadeuszem Łomnickim w roli głównej.. Jak widać dzieła Sienkiewicza są lubiane przez polskich reżyserów. Pragnęli się z nimi zmierzyć najlepsi: Jerzy Hofman, Jerzy Kawalerowicz, Krzysztof Ford. Ich filmy ściągnęły do kin tłumy.
Włochy Wciąż centrum kultury europejskiej, źródło emanujące nowymi pomysłami, wzorami, koncepcjami. Tutaj – tak jak pierwszy rozkwitł, tak i najwcześniej zgasł renesans, a narodziły się idee baroku. Dwa ogromnie ważne dla epoki nazwiska włoskich twórców to: Giambattista Marino i Torquato Tasso. Najważniejsi twórcy to: Giambattista Marino – zawdzięczamy mu termin marinizm i nowatorską postać poezji (zwłaszcza miłosnej). To Marino zapoczątkował poezję kunsztowną, ustrojoną w moc środków stylistycznych, nastawioną na zaszokowanie odbiorcy, na swoistą rozrywkę i grę
Co się dzieje? Ludzie bezdomni to dzieje społecznika – doktora Judyma, który jest człowiekiem szlachetnym i wrażliwym na biedę i nędzę społeczną. Sam pochodzi z nizin i pragnie poświęcić swoje życie leczeniu warstw niższych. Poświęca dla tej idei całą prywatność, także możliwość założenia domu, rodziny i małżeństwa z kobietą, którą kocha. Powieść Żeromskiego ukazuje też ówczesne społeczeństwo polskie, bolączki społeczne, strefy takie jak miasto i wieś, różne warstwy społeczne. Domy inteligentów, a więc także lekarzy, były najczęściej zamożne.
Co znaczy „biblia”? „Biblia” znaczy po grecku: księgi. To liczba mnoga od słowa „biblion” – księga, zwój papirusu. Z czasem utrwaliła się jako nazwa własna, ale funkcjonuje też tytuł tradycyjny: Pismo Święte. Język Biblii Księgi Starego Testamentu zostały napisane w językach hebrajskim i aramejskim oraz greckim. Księgi Nowego Testamentu – w języku greckim, z wyjątkiem Ewangelii według świętego Mateusza, która powstała w języku aramejskim. Jak czytać Biblię? Jak rozumieć na przykład zapis: Wj 20, 2? Pierwsze
List – najbardziej tradycyjna forma porozumiewania się na odległość. Wypowiedź pisemna skierowana do określonego adresata, najczęściej o charakterze prywatnym. Cel listu: powiadomienie o czymś adresata, nakłonienie do czegoś adresata (zaproszenie, prośba o coś), ujawnienie emocji nadawcy, wyrażenie jego opinii na jakiś temat. Typy listów Listy dzielimy na: prywatne (do kolegów, rodziców, dziadków) oficjalne (pisane do urzędu, sądu itd.) motywacyjne (adresowane do pracodawców) Pierwszy typ pozwala na największą swobodę – listy prywatne przypominają codzienne
Nieco młodszy od Mickiewicza, ważny poeta epoki romantyzmu! Także nazywany wieszczem narodowym. Juliusz Słowacki (1809-1849) Od dziecka przyzwyczajony był do naukowej atmosfery i wykształconego towarzystwa. Niestety, beztroskie dzieciństwo przerwała śmierć ojca – Juliusz miał wtedy pięć lat. Rodzice (również ojczym Słowackiego) obracali się w kręgach naukowych i uniwersyteckich, dbali o edukację i rozwój dzieci. Z wykształcenia Słowacki był… prawnikiem – studiował prawo na Uniwersytecie Wileńskim, robił aplikację w warszawskiej Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. W czasie powstania listopadowego napisał
Życiorys jest to zwięzłe opowiadanie o najważniejszych faktach w naszym życiu. Nie ma co ukrywać, to forma trochę archaiczna, wyparta przez CV. Czasem jednak życiorys jest wymagany przez pracodawcę. Lepiej więc wiedzieć, jak pisać życiorys, zamiast wpadać w panikę. CV to najważniejsze fakty z naszego życia naukowo-zawodowego ujęte w punktach. Życiorys piszemy zaś trochę tak, jak wypracowanie i tak jak w szkolnym wypracowaniu poszczególne części pracy oddzielamy akapitami. Jak to napisać? Podobnie jak przy wielu innych pismach
