Krasicki biografia
Ignacy Krasicki – najwybitniejszy pisarz polskiego oświecenia, mistrz bajki i satyry, poeta, ksiądz i biskup warmiński; pseudonim X.B.W. (czyli Xsiążę Biskup Warmiński); nazywany przez współczesnych księciem poetów; posiadał wspaniały umysł i umiejętność zjednywania sobie ludzi; wzór dobrych manier, błyskotliwy rozmówca, mistrz ciętego dowcipu; spokrewniony z najświetniejszymi rodami Rzeczypospolitej.
- Urodził się w 1735 roku w Dubiecku nad Sanem w zubożałej rodzinie szlacheckiej posiadającej tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Był najstarszym synem Jana Krasickiego (kasztelana chełmskiego) i Anny ze Starzechowskich. Miał dwie starsze siostry i czterech braci. Wraz z dwoma braćmi od początku „był przeznaczony” przez rodziców do stanu duchownego „dla grosza i chwały Bożej”, ponieważ w ówczesnej Rzeczypospolitej była to jedna z dróg do kariery i pieniędzy. Po śmierci ojca dostał się pod opiekę Franciszka Salezego Potockiego – najpotężniejszego i najbogatszego pana na Rusi.
- W latach 1743-50 uczył się w kolegium jezuickim we Lwowie, w latach 1751-1754 – w jezuickim seminarium misjonarzy przy kościele Świętego Krzyża w Warszawie. W roku 1759 przyjął święcenia kapłańskie. Wyjechał na studia teologiczne do Rzymu. Odebrał znakomite wykształcenie filozoficzne, literackie i teologiczne. Zwiedził Francję. Po powrocie do kraju związał się ze stronnictwem saskim.
- Po śmierci Augusta III Sasa w 1763 roku został sekretarzem prymasa Łubieńskiego. W roku 1764 znalazł się w kręgu najbliższych współpracowników Stanisława Augusta Poniatowskiego, otrzymując tytuł kapelana Jego Królewskiej Mości. Redagował powstały w 1765 roku z inicjatywy króla Monitor, czasopismo, które miało upowszechniać program reform królewskich.
- W roku 1766 otrzymał biskupstwo warmińskie, godność senatora i tytuł książęcy. Osiadł w Lidzbarku Warmińskim. Przyjeżdżał do Warszawy, biorąc czynny udział w życiu towarzyskim i literackim stolicy oraz w obiadach czwartkowych.
- W roku 1768 w czasie konfederacji barskiej rozluźniły się stosunki między poetą a Stanisławem Augustem Poniatowskim.
- W roku 1772 po pierwszym rozbiorze Polski biskupstwo warmińskie stało się własnością Prus. Krasicki zaczął często bywać w Berlinie, stając się ulubieńcem króla Fryderyka Wielkiego. Starał się utrzymywać kontakt z krajem. Jego rezydencja w Lidzbarku Warmińskim była ważnym ośrodkiem kultury polskiej.
- W 1774 r. na łamach Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych ogłosił bezimiennie Hymn do miłości ojczyzny (książę Adam Czartoryski uczynił ten utwór oficjalną pieśnią Szkoły Rycerskiej, a jego słowa kazał wyryć złotymi zgłoskami na ścianie jednej z sal). Będąc poddanym króla pruskiego, Ignacy Krasicki nie mógł czynnie uczestniczyć w życiu politycznym i kulturalnym Rzeczypospolitej. Skupił się wówczas na działalności literackiej i poetyckiej. Tworzył bajki (cykl Bajki i przypowieści, Bajki nowe), satyry (do najbardziej znanych należy Żona modna), poematy heroikomiczne – gatunek o charakterze komicznym, wprowadzający podniosły, uroczysty styl do przedstawiania błahej tematyki (Myszeida; Monachomachia, czyli Wojna mnichów; Antymonachomachia.
- Wzbogacił literaturę polską o pierwszą polską powieść nowożytną Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, później napisał Pana Podstolego. Uprawiał nie tylko literaturę piękną. Ogłosił dwutomową encyklopedię, pisał Listy o ogrodach, artykuły (220 do Monitora), w latach 1788-1789 wydawał własną gazetę Co Tydzień.
- W 1795 roku Ignacy Krasicki został arcybiskupem gnieźnieńskim i przeniósł się do rezydencji w Łowiczu i Skierniewicach. Król wyraził mu swe uznanie, odznaczając go najwyższymi odznaczeniami – Orderem Orła Białego i św. Stanisława.
- Ignacy Krasicki zmarł w 1801 roku w Berlinie. Pochowano go w kościele św. Jadwigi, skąd w 1829 r. jego prochy przewieziono do Polski i złożono w katedrze gnieźnieńskiej.
Największe sukcesy odniósł jako bajkopisarz i satyryk. Ważniejsze dzieła Krasickiego zyskały sławę europejską – zostały przetłumaczone na wiele języków: łacinę, francuski, niemiecki, włoski, rosyjski, czeski, chorwacki, słoweński, węgierski.
Dorobek Ignacego Krasickiego
- Pierwsza nowożytna powieść polska Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki.
- Powieść o dojrzewaniu – podejmuje temat edukacji, ale i dojrzewania do poglądów, postawy życiowej.
- Satyra na społeczeństwo polskie i sposób wychowania młodzieży
- Postulat życia w zgodzie z naturą
- Napisana jest w pierwszej osobie. To jakby autobiografia Doświadczyńskiego – szlachcica, który opowiada o swojej młodości, nauce, wojażach po Europie, licznych przygodach, wreszcie powrocie do kraju.
- Bajki
- Satyry
Gatunek – ma jasno określony cel – poddać krytyce, ośmieszeniu wady ludzi, grup społecznych, instytucji. Pokazuje zazwyczaj jakąś historię, z której wynika morał.
Postulowane wartości: szczerość, prawda, cnota, tradycja, umiar, moralność.
Tematy satyr:- obyczaje (Żona modna),
- polityka (Do króla),
- natura ludzka (Świat zepsuty),
- ludzkie ułomności – pijaństwo, cynizm, rozrzutność, obłuda (Pijaństwo).
Święta miłości kochanej ojczyzny
Czują Cię tylko umysły poczciwe
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe.
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.
Uwaga! Wiek XVIII dał naszej kulturze dwa hymny.
- Pierwszy – Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny,
- drugi Józefa Wybickiego – Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, który po dziś dzień jest hymnem narodowym.
- Hymn Krasickiego jest ukoronowaniem patriotycznej myśli oświecenia.
- Jest wzorem liryki patriotycznej.
- Podejmuje antyczną i renesansową tematykę powinności obywatelskich.
- Za najwyższą z cnot ustala miłość ojczyzny.
- Zapowiada romantyczne ujęcia miłości ojczyzny utraconej – pęta, niewola, śmierć za ojczyznę.
Zobacz:
Przegląd twórczości najważniejszego pisarza oświeceniowego – Ignacego Krasickiego