Kontrast jako zasada kompozycji w baroku, jego związki z filozofią epoki.
Barok – epoka w kulturze europejskiej, której granice zakreśla się od końca wieku XVI do połowy wieku XVIII. Jedną z cech wyznaczających jej specyfikę jest zasada kontrastu.
Ma ona dwa istotne źródła:
- religijne,
- filozoficzne (Pascal i Kartezjusz).
Obydwa można nieco schematycznie sprowadzić do akcentowania, jako opozycyjnych, wartości świata materialnego i duchowego. Ich przeciwstawienie doprowadza do ukształtowania dwóch modeli twórczości:
- poezji światowych rozkoszy oraz
- poezji osnutej wokół zawołania biblijnego Koheleta „marność nad marnościami”.
Zapamiętaj
- Przykład poezji światowych rozkoszy stanowią utwory Jana Andrzeja Morsztyna – np. Cuda miłości, Do Panny (koniecznie wspomnij tu o takich środkach poetyckich, jak antyteza, paradoks, oksymoron, pamiętaj też o ważnej roli tzw. konceptu!). Chcesz błysnąć? Powołaj się na dwa utwory pod znamiennym tytułem: Światową rozkosz Hieronima Morsztyna oraz Wacława Potockiego Rozkosz światową – już same ich tytuły wskazują na popularność tego motywu.
- O marności świata traktują wiersze Daniela Naborowskiego – np. Marność, Krótkość żywota.
Zobacz: