Tag "Jan Andrzej Morsztyn"
Mikołaj Sęp-Szarzyński Twórczość, żyjącego w tym samym czasie co Kochanowski, Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego najczęściej zaliczana jest do baroku. A to z racji cech charakterystycznych dla tej właśnie epoki. Najbardziej wyrazista z nich to metafizyczny niepokój. Człowiek prezentowany w utworach Szarzyńskiego jawi się jako drobinka zagubiona w kosmosie, miotana tajemnymi siłami, nieradząca sobie ze swoim ciałem, swoimi potrzebami, oczekiwaniami – pragnąca wsparcia i opieki Bożej. Utwory Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego mają formę kunsztowną, ale nader niepokojącą. Niezwykłe metafory, zaskakujące koncepty, wielość
Zburzył wiek siedemnasty poczucie ładu i harmonii panującej w kosmosie. Zniknęła wówczas wiara w naukę Arystotelesa, zgodnie z którą ziemia i gwiazdy wypełnione dobrymi duchami tworzyły najpiękniejszą muzykę sfer. Wszechświat stał się otwartą przestrzenią, którą od nowa trzeba było zarówno badać, jak i zdobywać. Taka jak wizja świata jest też poezja baroku. Spotykamy w niej wiele niespodzianek, różnorodności, bogactw. Gdy mówimy o polskiej twórczości lirycznej tego okresu, przywołujemy trzy ważne nazwiska: Jan Andrzej Morsztyn (1620-1693) Daniel Naborowski (1573-1640)
We wstępie ujmij cechy charakterystyczne epoki baroku: Barok jest epoką niezwykle bogatą i dynamiczną. Rozwija się w tym czasie zarówno nauka, jak i sztuka. W nauce mogę choćby wymienić osiągnięcia fizyka – Newtona, w filozofii przemiany, których dokonał Kartezjusz czy Leibniz, w malarstwie – dzieła flamandzkich mistrzów, Rubensa i Rembrandta, w architekturze – słynne realizacje Berniniego i Borominiego. Barok wziął swoją nazwę z języka portugalskiego – od dziwnej perły o niespotykanym,
Powołaj się na Historię filozofii (T. I.) – Władysława Tatarkiewicza, a dowiesz się, że stoicyzm i epikureizm wywodzą się z tej samej tradycji – z myśli Sokratesa. To on pokazał, jak ważne są wątki etyczne w filozofii i własną postawą udowodnił, iż teoretyczne poglądy można wprowadzić w życie. Omawiając to zagadnienie, musisz przedstawić właśnie etykę powyższych szkół. Stoicy i epikurejczycy skoncentrowali się na zagadnieniu cnoty (gr. arete). Zgodnie twierdzili, że
Epoka – barok, wiek XVII Miejsca – dwór królewski Jan Kazimierza i Jana III Sobieskiego, Francja – druga ojczyzna, którą wybrał, w której zamieszkał i zmarł Rola w polskiej literaturze – poeta-dyplomata, poeta serca. Zapisał się jako polski marinista ( krzewiciel poetyki Włocha Mariniego ), poeta serca, twórca barokowej pezji miłosnej. Nie brał do serca rzemiosła poetyckiego, traktował je jako rozrywkę dworską. Nurt – barokowa poezja dworska Dorobek literacki –
Na podstawie sonetu Do trupa Jana Andrzeja Morsztyna przedstaw obraz miłości barokowej. Miłość była, jest i zapewne będzie jednym z najpopularniejszych tematów literackich. O miłosnych perypetiach, tragediach i uniesieniach napisano setki tysięcy stron. Literatura stworzyła takie pary kochanków jak Tristan i Izolda czy Romeo i Julia. O miłości pisała w swych wzruszających lirykach starożytna poetka Safona i Owidiusz w budzącej emocje Sztuce kochania, w renesansie powstały słynne Sonety do Laury Francesca Petrarki, w XIX wieku falę samobójstw wśród młodych ludzi wywołały Cierpienia
Istotą utworu jest koncept poety, aby rozbudować następujący paradoks: wskazać podobieństwo między człowiekiem zakochanym a… trupem. Można, oczywiście, dyskutować o trafności i takcie owego porównania, lecz Morsztyn sprawnie operuje opisem cech, takich jak: bladość (Ty krwie – ja w sobie nie mam rumianości), płomień (świece a żar uczuć), ciemności (sukno żałobne a ciemność zmysłów) itd. Poeta wykazuje także różnice: milczenie i nieczułość, chłód umarłego – a cierpienie, i „upał piekielny” zakochanego. I oto nie tylko sam pomysł wydaje się
Do trupa (1) Sonet (2) Leżysz zabity i jam też zabity, (3) Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości, (4) (3) Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości. (4) (3) Ty jawne świece, ja mam płomień skryty. (4) (3) Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty, (2) (3) Jam zawarł zmysły w okropnej ciemności, (2) (3) Ty masz związane ręce, ja, wolności (2) (3) Zbywszy, mam rozum łańcuchem powity. (2) (5) Ty
Obraz barokowej miłości wyłaniający się z poezji Jana Andrzeja Morsztyna – ukaż cechy tej miłości na podstawie lektury sonetu Do trupa. Jan Andrzej Morsztyn Do trupa sonet Leżysz zabity i jam też zabity, Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości, Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości, Ty jawne świece, ja mam płomień skryty. Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty, Jam zawarł zmysły w okropnej ciemności, Ty masz związane ręce, ja, wolności
Jan Andrzej Morsztyn Do trupa Leżysz zabity i jam też zabity, Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości, Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości, Ty jawne świece, ja mam płomień skryty. Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty, Jam zawarł zmysły w okropnej ciemności, Ty masz związane ręce, ja, wolności Zbywszy, mam rozum łańcuchem powity. Ty jednak milczysz, a mój język kwili, Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze, Tyś jak
Możliwe tematy: Miłość w średniowieczu, w renesansie, w baroku… Jak ukazują miłość poeci dawnych epok? Do Ciebie miłości Przystępuję (…) Ale iż i w niebie, I na ziemi nikt nie jest bezpieczen ciebie, a twym strzałom trudno się pawęzą zasłonić Ani uciekać, ani rozumem się bronić (Jan Kochanowski, Dziewosłąb). Który z poetów staropolskich (Jan Kochanowski, Jan Andrzej Morsztyn, Daniel Naborowski, inni) najpiękniej i najtrafniej – Twoim zdaniem – pisał o miłości? Dama serca, żona, kochanka, towarzyszka życia i rycerz, mąż,
Mikołaj Sęp-Szarzyński Żył krótko i jeszcze w czasach renesansu, bo w latach 1550-1581. Uznajemy go jednak za prekursora baroku, i dlatego należy mu się słowo w ramach tej epoki. Zmarł młodo, pozostawił zbiorek Rytmy abo wiersze polskie, który zresztą wydał pośmiertnie brat poety. Niewiele wiadomo o utalentowanym twórcy. Pozostały dokumenty dotyczące procesów, w których brał udział, czy zaciągniętych przezeń pożyczek, informacje o zagranicznej edukacji i podróżach (był zapewne we Włoszech). Bywał na dworach Starzechowskich i Tarłów. Na tym ostatnim przeżył
Cuda miłości (1) Sonet Karmię frasunkiem miłość i myśleniem, (2) Myśl zaś pamięcią i pożądliwością, Żądzę nadzieją karmię i gładkością, (2) Nadzieję bajką i próżnym błądzeniem. Napawam serce pychą z omamieniem, (2) Pychę zmyślonym weselem z śmiałością, Śmiałość szaleństwem pasę z wyniosłością, Szaleństwo gniewem i złym zajątrzeniem. Karmię frasunek płaczem i wzdychaniem, (2) Wzdychanie ogniem, ogień wiatrem prawie, Wiatr zasię cieniem, a cień oszukaniem. Kto kiedy słyszał o takowej sprawie, (4) Że i z tym o głód cudzy się staraniem (4) Sam przy
Do galerników Sonet (2) Strapieni ludzie, źle się z wami dzieje, (2) Lecz miłość ze mną okrutniej poczyna: (3) Was człowiek, a mnie silny bóg zacina, (4) Wy macie wyniść, jam bez tej nadzieje. (3) Was spólne słońce, mnie własny jad grzeje, (4) (3) Was pręt od grzbieta, mnie z serca zacina, (4) (3) Wam nogi łańcuch, a mnie szyję zgina, (4) (3) Wam ręka tylko, a mnie dusza mdleje. (4) (3) Was wiatr, a mnie
Jan Andrzej Morsztyn Cechy twórczości Jego ulubioną formą był sonet. Jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela poezji dworskiej. Utwory Morsztyna często oparte są na koncepcie – wyrafinowanym, zaskakującym pomyśle. Wiersz ma wywołać u czytelnika podziw dla pomysłowości i kunsztu poety. Jan Andrzej Morsztyn uważany jest także za największego polskiego marinistę – kontynuatora dzieła włoskiego poety Gianbapttisty Mariniego. Stosuje wyrafinowane środki poetyckie, takie jak anafora, pararelizm. Bardzo często tematem jego wierszy jest
Wiersze miłosne powstawały od zawsze. Ale dopiero Petrarka stworzył miłosny portret ukochanej kobiety, który później powielało wielu poetów piszących o miłości. Francesco Petrarka Sonet 132 (CXXXII) Jeśli to nie jest miłość – cóż ja czuję? A jeśli miłość – co to jest takiego? Jeśli rzecz dobra – skąd gorycz, co truje? Gdy zła – skąd słodycz cierpienia każdego? Jeśli samochcąc płonę – czemu płaczę? Jeśli wbrew woli – cóż pomoże lament?
Nurty w literaturze baroku wyróżniamy, kojarząc je z miejscami, w których powstawały utwory, a były to: pałace magnackie, dwory szlacheckie, miasta. Podział na lirykę i epikę wymaga, by podać jeszcze, jakie nurty istniały w prozie, a jakie gatunki wykorzystywano w zakresie liryki. Zapamiętując podziały, warto uzmysłowić sobie pewną dwoistość ówczesnej kultury polskiej. „Na zewnątrz” skierowała swą uwagę magnateria i elita skupiona na dworze królewskim i dworach magnackich. Owi bywalcy świata czerpali inspirację z Europy, hołdowali wzorom zachodnim, preferowali kosmopolityzm, zarówno w stroju,
Mikołaj Sęp-Szarzyński Twórczość, żyjącego w tym samym czasie co Kochanowski, Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego najczęściej zaliczana jest do baroku. A to z racji cech charakterystycznych dla tej właśnie epoki. Najbardziej wyrazista z nich to metafizyczny niepokój. Człowiek prezentowany w utworach Szarzyńskiego jawi się jako drobinka zagubiona w kosmosie, miotana tajemnymi siłami, nieradząca sobie ze swoim ciałem, swoimi potrzebami, oczekiwaniami – pragnąca wsparcia i opieki Bożej. Utwory Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego mają formę kunsztowną, ale nader niepokojącą. Niezwykłe metafory, zaskakujące koncepty, wielość
Jan Andrzej Morsztyn jako polski marinista Morsztyn wrócił ze swej podróży po Włoszech zafascynowany tamtejszą kulturą, a szczególnie poezją mistrza włoskiego baroku Giambattisty Marina. Od tej pory będzie on naśladowcą i tłumaczem dzieł włoskiego poety. Marinizm, jako kierunek poetycki, jest odmianą konceptualizmu. Styl ten ukształtował się w poezji włoskiej i hiszpańskiej wczesnego baroku. Charakteryzowała go wyszukana ornamentyka, dziwaczne metafory, paradoksy, a przede wszystkim dbałość o zaskakujący koncept – pomysł wprawiający w podziw czytelnika i ukazujący słowne mistrzostwo poety.
Mikołaj Sęp-Szarzyński Zawsze możesz o nim pisać: Ten poeta jest zaliczany do twórców barokowych, choć żył w czasach późnego renesansu. Można powiedzieć, że wyprzedził swoją epokę. Nazywany jest prekursorem polskiego baroku. Poeta ukazuje świat jako pole, gdzie człowiek toczy walkę z ciałem (własną naturą), szatanem i pokusami, które odciągają go od Boga i życia duchowego. Często posługuje się metaforyką wojenną. Człowiek, według Sępa, jest „wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie”. Marność świata, groza śmierci, krótkość i bylejakość życia
