Jakie motywy tematyczne najczęściej podejmowali twórcy polskiego romantyzmu?
Literatura romantyzmu wciąż krąży wokół kilku centralnych zagadnień uprzywilejowanych przez romantyków, bo ogarniających ówczesną filozofię, życie polityczne, a nawet życie prywatne twórców. Są to:
Miłość romantyczna
– jest osią konstruującą dzieje bohatera romantycznego, prywatnym wątkiem postaci w utworze, jest także głosem krytyki w sprawie istniejącego porządku społecznego i obyczajowego. Jest to miłość tragiczna, nieszczęśliwa, prowadząca do obłędu i samobójstwa. Stanowi też odbicie w literaturze osobistych losów twórców. Jest także w romantyzmie krytyka tego schematu – w wydaniu Aleksandra Fredry.
Natura
– jest nie tylko tłem wydarzeń w romantycznych utworach. Natura jest inspiracją dla wyobraźni poetyckiej, żywym i znaczącym elementem świata, współodczuwa cierpienia postaci, stwarza nastrój. Mówi się nawet o panteizmie natury w tej epoce, czyli o całkowitym opanowaniu literatury przez mit przyrody, która organizuje romantyczną wizję świata. Nie traktowano więc natury naukowo – obdarzono ją duszą, natura to „twór żywy i czujący” – z jednej strony idealny, uporządkowany, wiecznie się odradzający, z drugiej pełen grozy, tragiczny i naznaczony śmiercią. Natura towarzyszy wszystkim bohaterom utworów romantycznych, jest materią Sonetów krymskich, odgrywa niebagatelną rolę w lirykach Mickiewicza, Słowackiego, jest głosem w dyskusji o świecie.
Poezja i rola poety
– to ogromnie ważny temat literatury romantycznej. Mit poety to obraz człowieka wyniesionego ponad tłumy, samotnego i wyobcowanego. Poeta jawi się na górskich szczytach, pojedynkuje się z Bogiem, sam walczy o idee narodów. Poezja jest siłą stwarzającą, a zatem niemal mocą Boską. Nawołuje do walki (tyrteizm) lub uspokaja, może być także skarbnicą świętości narodowych i więzią zespalającą pokolenia.
Mesjanizm
(temat charakterystyczny dla literatury polskiej) – jednostki i narodu. Literatura romantyzmu propagowała mit jednostki, która spełnia misję poświęcenia się za innych, indywidualnie walczy o daną ideę, cechami charakteryzującymi mesjasza są prometeizm i tytanizm. Mesjaszem w tym rozumieniu był Konrad Wallenrod i Konrad z Dziadów, tajemniczy zbawiciel „czterdzieści i cztery” czy Kordian. Modne było również hasło mesjanizmu narodowego, czyli interpretowania niewoli Polski jako misji poświęcenia się za inne narody, uznawanie Polski za naród wybrany, za Chrystusa narodów.
Walka o wolność
(temat szczególnie istotny dla romantyzmu polskiego). Patriotyzm i walka o wyzwolenie kraju spod zaborów. Literatura nie tylko ujawnia miłość ojczyzny i pragnienie wolności głoszone przez twórców, także dyskutuje metody walki i sposób działania (mit buntu, spisku, kwestia wallenrodyzmu). Dochodzi do tego postulat utrwalenia dawnej świetności Polski, tyrtejskiego nawoływania do czynu i uświęcenia portretów męczenników sprawy narodowej.
Zobacz:
W jakich utworach romantycy podejmowali temat patriotyzmu i walki o wolność ojczyzny?
Wskaż elementy orientalistyczne w wybranych utworach polskich romantyków
Udowodnij, że orientalizm jest cechą polskiej literatury romantycznej
Omów na wybranych przykładach cechy charakterystyczne i tematy poezji europejskiego romantyzmu
Na podstawie wybranych przez siebie utworów określ tematykę poezji romantyzmu krajowego.
Omów na wybranych przykładach cechy charakterystyczne i tematy poezji europejskiego romantyzmu