Chłopi Władysława Reymonta Chłopi Władysława Reymonta to podstawowa lektura do matury. Sprawdź swoją znajomość tej lektury i odpowiedz na pytania. Z ilu osób składała się rodzina Boryny? Maciej Boryna miał dość liczną rodzinę. Dwie żony dały mu czworo dzieci. W jednej części obszernej chałupy mieszkał on sam z najmłodszą – dziesięcioletnią córką Józią, a potem i z trzecią żoną Jagną. Drugą stronę zajmował najstarszy syn Antek z żoną Hanką i
Chłopi Władysława Reymonta Gatunek W zakresie gatunku Chłopi są dziełem wielowarstwowym: Powieścią realistyczną są w tej warstwie, która dotyczy obyczajowości, hierarchii społecznej na wsi, stosunku dwór – wieś, sytuacji ekonomicznej chłopów, a nawet w obserwacji ludzkiej psychiki. Są to często partie opisowe – zestawy realistycznych, zgodnych z rzeczywistością obrazów wsi. Są epopeją. Istnieją w powieści elementy, które stwarzają naturalistyczny wymiar dzieła. Jest to: podporządkowanie życia ludzi rytmowi przyrody; eksponowanie roli,
Siłaczka Lektura w epoce Stop! Jesteście w Młodej Polsce! Młoda Polska to jedna z nazw epoki następującej po pozytywizmie, a nawet przez jakiś czas współistniejącej z tą epoką. Ośrodkiem pozytywizmu była Warszawa, Młodej Polski – Kraków. Pozytywizm już chylił się ku końcowi, ale jeszcze powstawały wielkie dzieła – Lalka Prusa, Trylogia Henryka Sienkiewicza, pozytywiści wciąż pisali artykuły o ważnej roli wiedzy i pracy w życiu społeczeństw. Młodzi moderniści natomiast uciekali
Epos był najważniejszym gatunkiem epiki do czasu, kiedy zdominowała ten rodzaj literacki powieść. Później jednak te powieści, które odgrywały szczególnie ważną rolę w życiu narodu, dotyczyły ważnych wydarzeń historycznych lub kompleksowo ujmowały życie danej klasy, nazywano epopejami. W literaturze powszechnej taką powieścią – epopeją jest Wojna i pokój Lwa Tołstoja, Przeminęło z wiatrem Margaret Mitchell czy Buddenbrookowie Tomasza Manna. W literaturze polskiej miano epopei uzyskały sobie takie powieści jak: Chłopi Władysława Reymonta, nazywane epopeją chłopską,
Chłopi – wielka, uhonorowana literacką Nagrodą Nobla epopeja Władysława Reymonta – są dziełem bardzo bogatym treściowo. Ich zawartość nie ogranicza się do wydarzeń i przygód głównych bohaterów. Treść Chłopów Fabułę dzieła można uporządkować, ujmując ją w trzech warstwach: 1. Dzieje społeczności wiejskiej – w tym głównych bohaterów Rzecz dzieje się we wsi Lipce, bez konkretnego określenia czasu historycznego, choć pewne ślady wskazują na okres 20 lat po powstaniu styczniowym. Głównym bohaterem powieści są
Czas trwania epoki 1890-1918 Rok 1890 – przyjmuje się za początek Młodej Polski ze względu na debiuty poetów młodopolskich. Kres epoki to rok 1918 – data umotywowana historycznie – koniec I wojny światowej, odzyskanie niepodległości, początek dwudziestolecia międzywojennego. Uwaga – modernizm nie oznacza kresu pozytywizmu. Obie epoki w latach 90. funkcjonowały równolegle, a nawet właśnie w tych czasach powstawały największe dzieła pozytywistyczne. Obraz epoki Przełom wieków XIX i XX. Były
Wszechpotężna siła wymykająca się ludzkiej kontroli Miłość jest ogromną potęgą. Nie darmo w Biblii pojawia się porównanie: „mocarna jako śmierć” – uczucie może zapanować nad ludzkim życiem, podporządkować je sobie, uczynić człowieka szczęśliwym lub przeciwnie – zniszczyć, doprowadzić do zguby. Siłę miłości zilustruj Dziejami Tristana i Izoldy. Mówiąc o napoju miłosnym, zastanów się, czy nie jest to metaforycznie przedstawiony fatalizm miłości: może w życiu jest tak, że pewni ludzie muszą się pokochać niezależnie
Temat: Przedstaw polskie utwory, które, twoim zdaniem, zasługują na miano arcydzieła. Umotywuj swój wybór. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu – teza. Arcydzieła literatury polskiej jako utwory, które powinny być znane nie tylko Polakom. Kolejność prezentowanych argumentów Kryteria wyboru arcydzieł Treny Kochanowskiego jako wyjątkowy zapis kryzysu światopoglądowego Pan Tadeusz jako dzieło na miarę Homera Szewcy jako odkrycie zasady rządzącej światem Ferdydurke jako obnażenie istoty człowieczeństwa i społeczeństwa Poezja Szymborskiej jako ironiczny
Temat: Zaprezentuj walory twórczości polskich laureatów Nagrody Nobla. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu – teza Twórczość polskich noblistów odznacza się wyjątkowymi walorami, zgodnymi z ideą Nagrody Nobla: służenia ludzkości ideą natchnioną i szczerą. Zaprezentuję te walory. Kolejność prezentowanych argumentów Henryk Sienkiewicz – uzasadnienie komisji, cechy dzieła, walory pisarstwa Sienkiewicza. Władysław Stanisław Reymont – cechy dzieła, najważniejsze problemy, które porusza. Czesław Miłosz – uzasadnienie komisji, cechy twórczości poetyckiej i prozatorskiej Miłosza.
Temat: Różne obrazy domu w tekstach kultury. Opracuj zagadnienie na podstawie wybranej literatury i filmu. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Dom i rodzina to od wieków jedne z najważniejszych wartości dla człowieka. Czy znajduje to swoje odzwierciedlenie w literaturze i filmie? Kolejność prezentowanych argumentów Definicja domu i rodziny. Dom jako wartość, miejsce ciepłe i bezpieczne na przykładzie utworów Jana Kochanowskiego, Małgorzaty Musierowicz, Pana Tadeusza Adama Mickiewicza i Odysei Homera. Dom daleki
Motyw ojca w literaturze. Omów na podstawie dzieł polskich i obcych. Określenie problemu Problem ojcostwa, zwłaszcza w społeczeństwie patriarchalnym, jest bardzo złożony. Autorzy prezentowanych lektur zwrócili uwagę na różne aspekty ojcostwa: rozpacz ojca po stracie dzieci, jego poświęcenie dla dzieci i ślepą nieraz miłość oraz na jego tragizm. Możemy także mówić o ojcach – tyranach i despotach, autorytetach i czułych opiekunach oraz o postaci ojca ukazanej groteskowo. Kolejność prezentowanych argumentów Rozpacz ojca
Makbet Autor William Szekspir (1546-1616), najwybitniejszy przedstawiciel teatru epoki elżbietańskiej i jeden z największych, najbardziej liczących się dramaturgów wszech czasów. Był związany z trupą Słudzy Lorda Szambelana i teatrem The Globe. W Anglii uważany jest za jednego z największych poetów epoki – jest autorem ponad stu sonetów i pięciu poematów. Świadomie łamał zasady dramatu antycznego, np. naruszając zasadę decorum, mieszając liryzm z wisielczym humorem, wprowadzając postacie fantastyczne i bohaterów niskiego
„Nietolerancję trzeba zwalczać u korzeni drogą nieprzerwanej edukacji” (Umberto Eco) – rozważania o potrzebie tolerancji inspirowane literaturą i filmem. Komentarz: Temat nie za łatwy. Niby świetny do poteoretyzowania sobie – można się zastanawiać, czy tolerancja jest zawsze wartościowa, definiować samo pojęcie czy narzekać na ponury świat, w którym bywa ona tylko pustym frazesem. Jest jednak pewien haczyk – w programie liceum zdecydowanie za mało jest tekstów, które mogłyby ilustrować powyższe rozważania. Trzeba
Dlaczego to ważny w literaturze problem? Dotyczy wszystkich ludzi (nawet tych, którzy pracy unikają, bo i to jakaś postawa wobec niej) wszystkich czasów. Stosunek do pracy jest nierzadko kryterium wartościowania bohaterów. Jak mówi Biblia, świat powstał dzięki pracy Boga – trwała ona sześć dni, siódmego dnia Stwórca odpoczął. Ale sam człowiek nie został stworzony do ciężkiej pracy – zajmowałby się pewnie jedynie przyjemnymi czynnościami, żył w zgodzie z naturą (wizja
Czym jest epos? Epos to pierwszy przez wiele lat najważniejszy gatunek epiki, dopiero w XVIII wieku zastąpi go powieść i powoli zaniknie. Jest to rozbudowany utwór – rytmiczny, wierszowany – wielki poemat o czynach bohaterów, który ukazuje ich dzieje na tle przełomowych wydarzeń, zmieniających życie danej społeczności. Źródłem eposu są mity i podania, np. Iliada wywodzi się z mitu o jabłku niezgody. Stworzył go Homer, tym samym raz na zawsze ustalił wzorzec gatunku.
Tradycja – co to jest? Tradycja (pochodzi z łaciny od słowa „przekaz”) to wg encyklopedii przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (poglądy, wierzenia, sposoby myślenia, normy postępowania, obyczaje), które dana społeczność wyróżnia spośród całokształtu dziedzictwa kulturowego jako ważne i niezbędne do kształtowania teraźniejszości i przyszłości. Co to znaczy? Tradycja to coś, czego nie podważamy, co przyjmujemy jako istotny składnik naszego życia. Tradycja jest nam potrzebna, ponieważ dzięki niej czujemy się jednością kulturową, odróżniamy
Sytuacja artysty, rola poezji Utwory Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Evviva l’arte Artysta może cierpieć nędzę i głód, ale jest istotą nieporównywalnie bardziej wartościową niż zwykli ludzie. Jest świadomy własnej wielkości i talentu. Sztuka jest ucieczką od beznadziejności życia. Jan Kasprowicz, Krzak dzikiej róży… Artysta jest istotą wyjątkową, lecz słabą, wątłą, delikatną, nieprzystosowaną do życia w trudnych warunkach – jak krzak dzikiej róży w górach. Wacław Berent, Próchno Artyści to ludzie wielcy, lecz
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Sofokles Król Edyp Horacy Pieśni Iliada Homera, a także znajomość ważniejszych mitów (ważniejsi bogowie, narodziny świata, Prometeusz, Ikar, Herakles, Syzyf, historia rodu Labdakidów) – wynika to z punktu wymagań egzaminacyjnych – wymagana jest także znajomość kontekstów biblijnych, antycznych i innych. Najważniejsze pojęcia: kultura, klasycyzm, antyk, mit, poetyka, mimesis, katharsis, decorum, tyrteizm, porównanie homeryckie, tragizm, harmonia, symetria, prometeizm, Fatum, niewiedza sokratejska, idealizm platoński, arystotelizm, stoicyzm, epikureizm, horacjański złoty środek, demokracja,
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, wybór wierszy Jan Kasprowicz, wybór wierszy Leopold Staff – wybór wierszy Stanisław Wyspiański Wesele Władysław Stanisław Remont Chłopi – uwaga – tylko tom I Stefan Żeromski Ludzie bezdomni Joseph Conrad Jądro ciemności Wymagania egzaminacyjne: Motywy literackie i kulturowe epoki Wiedza o nurtach artystycznych modernizmu Filozoficzne, ideologiczne podstawy epoki Znajomość wskazanych lektur Najważniejsze pojęcia: Młoda Polska, modernizm, świadomość modernistyczna, symbolizm, symbol, impresjonizm, dekadentyzm, analogia, synestezja,
Dominujące nurty młodopolskiej prozy to naturalizm i tak zwany otwarty realizm. Otwarty, czyli taki, który nie ogranicza się do klasycznych zaleceń poetyki realistycznej, lecz pozwala także na umieszczanie w utworze elementów całkowicie z tą klasyczną poetyką niezgodnych. Nadal główny nurt opowieści utrzymany jest w konwencji realistycznej, ale może być uzupełniany fragmentami symbolicznymi, jak wizje, obrazy, i impresjonistycznymi oraz ekspresjonistycznymi, na przykład opisami. Nadal też trwa, zapoczątkowana jeszcze w dojrzałym realizmie, wielka literacka przemiana w zakresie narracji. Tradycyjny