Jeśli opisujemy ,,obyczaj w literaturze” Pareneza biesiadna Łańcuch utworów może być długi, a niewątpliwie ogniwem pierwszym może być pareneza biesiadna i wiersz ,O zachowaniu się przy stole Słoty. Pareneza biesiadna – to przecież gruby nurt literatury średniowiecznej nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Jest częścią obyczaju rycerskiego – bo to przecież rycerzy i damy pouczano, jak ucztować, a nie lichych kmieci. Czasy to tak odległe, że można napisać
Wzory sformułowania tematu „Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza człowiecze z końca wieku?” – moje podróże po krainie literatury w poszukiwaniu systemu wartości Jakie wartości, zawarte w literaturze, należy przekazać następnym pokoleniom jako najcenniejsze dziedzictwo? Swoje rozważania na temat człowieczeństwa (u progu nowego tysiąclecia) zilustruj odpowiednimi przykładami. Wchodzisz w dorosłe życie. W jakim stopniu literatura nauczyła Cię dojrzale rozważać swoje miejsce w świecie? Powołaj się na wybrane przykłady z różnych
Przegląd literackich rodzin dostarcza nam rozmaitych obrazów: wielopokoleniowych, tradycyjnych rodów, rodzin skłóconych i kochających się, mieszczańskich, szlacheckich i chłopskich, rodzin wzorowych i tragicznych. Wizja starożytna Pierwszą rodzinę stanowili biblijni Adam i Ewa. W Starym Testamencie mamy do czynienia z patriarchatem, czyli rodziną podporządkowaną władzy mężczyzny, który sprawował prawną opiekę nad dziećmi oraz żoną. Okazywanie rodzicom szacunku było podstawowym obowiązkiem dzieci, a jego złamanie groziło poważnymi konsekwencjami. W greckiej mitologii większość bogów stanowiła jedną wielką rodzinę – mieli
Gatunki dramatyczne Tragedia – skojarz z Antygoną Sofoklesa Najstarszy i przez wiele lat uważany za najdoskonalszy gatunek dramatu. Stworzony w antycznej Grecji. Twórcy tragedii musieli przestrzegać wielu rygorystycznych zasad: Obowiązywała zasada trzech jedności (czasu – akcja rozgrywała się w ciągu jednego dnia, miejsca – akcja rozgrywała się w jednym miejscu, akcji – dotyczyła jednego wątku). Zasada decorum – o tematach poważnych można pisać tylko stylem podniosłym, poważnym, bohaterowie pochodzili z tzw. wysokich rodów (rodzin królewskich). O
Komedia jest gatunkiem starożytnym. Powstała z tzw. Małych Dionizji – radosnego wiejskiego obrzędu ku czci Dionizosa – boga narodzin, śmierci, ale i rozpustnej zabawy. Przez wiele stuleci komedia była uważana za literaturę gorszego gatunku – przeznaczoną głównie dla rozrywki niższych warstw społecznych. Tę opinię zmienili dopiero twórcy renesansu i baroku. Udowodnili, że komedia może także służyć wychowywaniu i demaskowaniu ludzkich wad. Komedie Moliera Molier to pseudonim największego francuskiego komediopisarza XVII wieku. W swych utworach
Żelazny zestaw lektur: • Mit o Dedalu i Ikarze • William Szekspir – Hamlet • Johann Wolfgang von Goethe – Cierpienia młodego Wertera • Adam Mickiewicz – Konrad Wallenrod, Dziady • Bolesław Prus – Lalka • Eliza Orzeszkowa – Nad Niemnem • Stefan Żeromski – Ludzie bezdomni, Przedwiośnie, Siłaczka, Syzyfowe prace • Witold Gombrowicz – Ferdydurke • Zofia Nałkowska – Granica • Sławomir Mrożek – Tango • Jerome Salinger – Buszujący w zbożu
Żelazny zestaw lektur: Homer – Odyseja; J. Kochanowski – Fraszki i Pieśni; M. Rej – Żywot człowieka poczciwego; A. Mickiewicz – Pan Tadeusz; G. Zapolska – Moralność pani Dulskiej; n Cz. Miłosz – Dolina Issy; Witkacy – W małym dworku; M. Dąbrowska – Noce i dnie; B. Schulz – Sklepy cynamonowe; S. Żeromski – Ludzie bezdomni; W. Gombrowicz – Ferdydurke; M. Wańkowicz – Czerwień i amarant, Ziele na kraterze; S. Mrożek – Tango Wiersze:
Przeczytaj realizację tematu dotyczącego szarego człowieka. Interpretacja wiersza Bolesława Leśmiana Spotykam go codziennie zwraca uwagę na bardzo istotne problemy i motywy. Bolesław Leśmian to jeden z najsłynniejszych polskich poetów. Jego twórczość przypada na epokę Młodej Polski i, później, dwudziestolecia międzywojennego. Jeżeli chodzi o postawę artysty wobec społeczeństwa, są to epoki niemal przeciwstawne. Twórcy młodopolscy gardzili „filistrami” i „kołtunami” i drwili z nich, wyraźnie widać to w tekstach takich jak „Forpoczty” Wacława
Jakie zabiegi pomagają uzyskać obraz świata widzianego w krzywym zwierciadle? Ironia – złośliwość wyrażona nie wprost, zawarta w wypowiedzi pozornie aprobującej. Często polega na udawaniu niewiedzy, naiwności. Odbiorca musi zauważyć sprzeczność między dosłownym znaczeniem wypowiedzi a jej prawdziwym sensem – pomaga mu w tym np. intonacja, mimika czy po prostu inne fragmenty tekstu. Czemu służy użycie ironii? Bywa sposobem wyrażenia szyderstwa, obrony przed agresją czy po prostu dowodem dystansu wobec świata. Chętnie stosowali ją
Co to znaczy, że literatura była, jest i będzie zapisem norm moralnych? Docere, movere et delectare (uczyć, wzruszać i bawić) – to klasycystyczne założenie wywodzi się jeszcze z antyku. Wielu późniejszych pisarzy powracało do tej zasady, w której na pierwszym planie pojawia się nakaz uczenia czytelników, by umieli wybrać między dobrem a złem. Każdy z nas staje przed takimi wyborami. Są one niełatwe: zło bywa bardziej pociągające, inni starają się wpłynąć na nasze decyzje. Wśród
AKADEMIA MATURALNA Szkoła pisania – ćwiczenie kształcące umiejętność pisania (poziom podstawowy). Zadanie 48 Jak rozumiesz określenie “dulszczyzna”? W jaki sposób to słowo trafiło do języka polskiego? Odpowiedź: Wyraz “dulszczyzna” pochodzi od nazwiska tytułowej bohaterki dramatu Gabrieli Zapolskiej Moralność pani Dulskiej. “Dulszczyzna” to określenie specyficznego, właściwego drobnomieszczaństwu sposobu bycia, charakteryzującego się obłudą moralną, pretensjonalnością i pozerstwem. Komentarz: Pytanie po części sprawdza Twoją wiedzę z zakresu historii literatury (i to jest ta
Rzecz nie jest specjalnie skomplikowana: fragmenty dramatu interpretujemy podobnie jak poetyckie czy prozatorskie. I tu przecież mamy jakąś wypowiedź, nadawcę, odbiorcę, jakiś kontekst, który należy wziąć pod uwagę itp. Są jednak pewne szczegóły ważne przy omawianiu tego rodzaju literackiego – przed maturą warto je sobie przypomnieć! Na poziomie podstawowym – całkiem łatwo Dramat to szczególny rodzaj literacki – obejmuje utwory należące jednocześnie do literatury i sztuki teatru. Ta dwoistość nie ujawnia się
Naturalizm jest tendencją końca wieku XIX, za jego literackiego ojca uważa się Emila Zolę. Był to nurt, który ukazywał ciemną stronę życia ludzkiego – nędzę, głód warstw niższych, chorobę, śmierć, a także fałsz, obłudę życia i charakterystykę tzw. marginesu społecznego wielkich miast – prostytucję, złodziejstwo, środowiska przestępcze. Powieść naturalistyczna przedstawia losy ludzkie jak materiał badań, na wzór nauk biologicznych, eksponuje biologizm człowieka, bierze pod uwagę kwestię dziedziczności. Cechy wskazujące, że
Motyw buntu w literaturze. Omów temat, wykorzystując wybrane utwory. Komentarz Temat nie jest szczególnie trudny, wydaje się dość interesujący – zwłaszcza dla młodych ludzi. Przygotowując ten temat, warto zastanowić się nad istotą buntu w ogóle, spróbować odpowiedzieć sobie na pytania: czym jest bunt? Czy jest on rzeczywiście potrzebny? Czy bunt możemy podzielić na sensowny i bezsensowny? Temat jest bardzo obfity w źródła, a więc można świadomie wybrać sobie na przykład pewien
Zadania sztuki i artysty Komentarz: Do połowy wieku XX artyści (w tym – przede wszystkim – literaci) pełnili ważniejszą niż dziś rolę w społeczeństwie jako wyraziciele różnych ważnych opinii, dość powszechnie liczono się z ich zdaniem itp. Dziś jest może i podobnie, ale tylko teoretycznie; w praktyce różne autorytety przynależne do świata sztuki i kultury wygłaszają różne opinie na temat spraw publicznych, dotyczących polityki, edukacji, kultury, ale – przyznajmy szczerze – mało kto się z nimi liczy.
Na wybranych przykładach z literatury i malarstwa przedstaw kulturowe wizje dziecka Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Pokaż szczególną rolę, jaką dziecko zajmuje w społeczeństwie. Powiedz, z czym kojarzone jest dzieciństwo (bezbronność, delikatność, kruchość). W jednym zdaniu opowiedz, jakie problemy poruszysz. Kolejność prezentowanych argumentów Ta część prezentacji uzależniona jest od Twojej wizji. Możesz oprzeć swoją wypowiedź na układzie chronologicznym, ale ciekawsze będzie ujęcie problemowe. Z całą pewnością nie zdążysz zrealizować całego materiału, który tu przedstawiono. Musisz dokonać
Tego się naucz! Cóż to takiego dramat absurdu? Na przykładzie Tanga powinieneś umieć pokazać podstawowe cechy tego rodzaju dramatu. Powinieneś także umieć określić na czym polega tragizm Artura i ukazanej w utworze sytuacji. Interpretacja sceny finałowej to również bardzo ważne zadanie. Tematy, z którymi można powiązać Tango Sławomira Mrożka wolność, bunt, totalitaryzm, władza, tradycja, rodzina (i jej kryzys), rola inteligencji (i jej kryzys), sztuka i artysta (kryzys sztuki), aktualność wzorców romantycznych dziś,
Omów rolę tytułu w dziele literackim. Komentarz To dość oryginalny i ciekawy temat. A jednocześnie – niezwykle obszerny. Każdy utwór literacki ma jakiś tytuł, Twoim zadaniem jest zbadać, czy autor nadający tytuł swojemu nowo powstałemu dziełu kieruje się jakimiś prawami. Sprawdź też, jakie relacje łączą tytuły z pozostałymi elementami utworów literackich, a więc opowiedzianą w dziele historią, bohaterami utworu, miejscem i czasem akcji… Inne możliwe sformułowania tematu Tytuł – ważny element dzieła literackiego. Omów funkcję tytułu w wybranych
Zaprezentuj obraz mieszczaństwa zawarty w dramatach Gabrieli Zapolskiej i prozie Tomasza Manna. Wstęp Mieszczanie jako grupa społeczna – historia i ogólna charakterystyka dziewiętnastowiecznego mieszczaństwa. Porównanie sytuacji mieszczaństwa w Polsce i w Europie Zachodniej w drugiej połowie XIX wieku – różnice – specyfika mieszczaństwa polskiego. Rozwinięcie Mann i Zapolska na mapach literatury przełomu XIX i XX wieku. Zapolska – naturalizm Mann – dwudziestowieczny realizm modernistyczny Społeczeństwo mieszczańskie w utworach Manna i Zapolskiej: struktura społeczna świata mieszczańskiego, psychologia postaci. Etos mieszczański
Kamienica jako przestrzeń życia człowieka. Rozważ na wybranych przykładach. Strategie wstępu Co to jest kamienica i kto w niej mieszka? Duży, murowany, czynszowy dom mieszkalny, zwykle kilkupiętrowy; także mieszkańcy tego domu (definicja słownikowa). Mieszkańcy czynszowej kamienicy to ludzie wynajmujący ją, płacący czynsz, a więc niezamożni. Nie zawsze mogli wywiązać się ze zobowiązań finansowych, wtedy musieli opuścić kamienicę. Taka sytuacja groziła studentom – bohaterom Lalki Prusa. W kamienicy mieszkali: mieszczanie np.: subiekt Rzecki – bohater