Tag "barok w Polsce"
Przeczytaj uważnie tekst znanej kolędy Pieśń o narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi…). Spróbuj ją zanalizować i wskazać jej najważniejsze cechy. Franciszek Karpiński Pieśń o narodzeniu Pańskim À Bóg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosów obnażony; Ogień krzepnie, blask ciemnieje, Ma granice Nieskończony. Wzgardzony – okryty chwałą, Śmiertelny – Król nad wiekami!… A Słowo Ciałem się stało I mieszkało między nami. Á Cóż, Niebo, masz nad ziemiany? Bóg porzucił szczęście twoje, Wszedł między lud
Przeprowadź analizę wiersza Jana Andrzeja Morsztyna pt. „Niestatek”. Podpowiedź Zasadą konstrukcyjną utworu jest anafora – przez 15 wersów poeta powtarza: „prędzej…”, wyszukuje najrozmaitsze „niemożliwości” tego świata, jak np. „prędzej kto wiatr w wór zamknie”. Po cóż? By w ostatnim wersie zdradzić swój koncept. Wszystko to stać się może prędzej „niźli będzie stateczna która białogłowa”. Można powiedzieć zatem, że utwór ten jest barokowym głosem w dyskusji o wyższości mężczyzn nad kobietami (lub odwrotnie). Morsztyn sięga szczytu
Realista czy pesymista? W jaki sposób Daniel Naborowski realizuje motyw vanitas z biblijnej Księgi Koheleta? Zacznijmy od przypomnienia, co to jest vanitas Motyw vanitas (marności) pochodzi z Księgi Koheleta. Kohelet odrzuca nie tylko bogactwo i rozkosz, ale i tak cenione wewnętrzne wartości, jak mądrość czy praca. Patrząc na świat, biblijny mędrzec stwierdza z zadumą: „Vanitas vanitatum et omnia vanitas” („Marność nad marnościami i wszystko marność”). Jedyną stałą wartością i prawdą życia jest przemijanie. Wszystkie rzeczy mają
Wizerunek Sarmaty w Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska. Wstęp I „Pamiętniki”, napisane przez Paska najprawdopodobniej pod koniec życia, stanowią znakomity dokument kultury i mentalności szlachty XVII w., w dodatku – co rzadkie w przypadku dokumentów – pełne humoru i znakomitych scenek obyczajowych. „Pamiętniki” Paska to najwybitniejszy staropolski utwór tego gatunku. Wywarł on duży wpływ na późniejszą literaturę polską – opierali się na nim np. Jędrzej Kitowicz, Henryk Sienkiewicz przy pisaniu Trylogii czy Henryk Rzewuski w pracy
Miłość, śmierć i wojna – ważne tematy literatury baroku. Wstęp I Miłość, wojna i śmierć… Dlaczego akurat te tematy były tak ważne w barokowej poezji? Wojna – to chyba jasne, barok bowiem zwany był epoką wojen, które niemal hurtowo toczyły się w ówczesnej Europie. Śmierć łączyła się z wojną, to oczywiste – ale również z powrotem do lęku przed śmiercią, odrzuceniem przez Boga i grzechem oraz swego rodzaju powrotem do średniowiecznego hasła memento mori. Miłość –
Nawiązania do baroku w literaturze współczesnej. Wstęp I Nawiązań do baroku w polskiej poezji znajdziemy sporo. Najbardziej znanymi poetami nawiązującymi do wzorców i motywów XVII-wiecznych są Jarosław Rymkiewicz i Stanisław Grochowiak. Ale przecież nawiązania do baroku znajdziemy u poetów, u których najmniej byśmy się tego spodziewali – u Wisławy Szymborskiej czy ks. Jana Twardowskiego. Wstęp II Na ogół mówi się i pisze rozlegle o nawiązaniach do literatury antyku czy średniowiecza. Ja sama, słysząc hasło „nawiązania do baroku”, wpadłam
Dlaczego Mikołaja Sępa Szarzyńskiego nazywamy poetą barokowym? Wstęp I Życie i twórczość Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego przypadają na okres późnego renesansu, mimo to ten niezwykły twórca nazywany jest poetą barokowym. Już u Kochanowskiego w Trenach silnie zaznaczył się kryzys renesansowego optymizmu, antropocentryzmu, wiary w człowieka i jego możliwości, w Boga – opiekuna człowieka i szafarza wszelkich łask. Mikołaj Sęp-Szarzyński stosuje prawdziwie barokowe środki: niepokojące przerzutnie, antytezy, metafory, wykorzystuje popularną w baroku formę sonetu. Człowiek ukazany w jego utworach nie jest
Napisz notatkę o Transakcji wojny chocimskiej Wacława Potockiego. Utwór dotyczy wojny z Turkami w 1621 roku, ze zwycięską bitwą pod Chocimiem. W zasadzie utwór jest swobodnym przekładem dziennika prowadzonego przez Jakuba Sobieskiego, uczestnika tej wojny oczywiście, a zarazem ojca króla Jana III. Transakcja – znaczy przebieg. Na wydrukowanie czekała Transakcja wojny chocimskiej niemal 200 lat! Jest to przykład polskiego eposu heroicznego. Potocki opisuje rycerską przeszłość Polaków zwyciężających Turków. Dzieło jest
„Człowiek zawsze domaga się znaku, aby położyć kres napięciu spowodowanemu przez względność i trwogę” (Mircea Eliade). Skomentuj ten sąd na podstawie wybranych dzieł renesansu i baroku. Komentarz Temat wydaje się trudny, ale tak naprawdę nie jest, to cytat z Eliadego nadaje mu taką ponurą i naukową postać. Trzeba więc najpierw rozgryźć cytat, aby ujrzeć, że temat jest całkiem przystępny i pasujący do baroku. Co znaczy cytat? Chodzi o to, że człowiek zagubiony w niewiedzy o problemach
Sarmatyzm w utworach Jana Chryzostoma Paska i Wacława Potockiego – która twórczość wydaje Ci się bliższa współczesnemu czytelnikowi? Sarmatyzm to temat bardzo popularny. Nie ma pierwszej klasy licealnej, która nie zetknęłaby się z pisaniem o tym zjawisku. W temacie, który proponujemy, jest pewna nowość – porównanie ujęcia dwóch czołowych pisarzy baroku w kontekście odbioru współczesnego czytelnika. Zawsze wyrażaj własną opinię – ale najpierw ją przemyśl… Układ pracy: Wstęp – czym był sarmatyzm? Kim byli
Sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego jako wyraz niepokojów i rozdarcia wewnętrznego człowieka baroku. Jak zacząć? Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie – ten cytat z sonetu Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego zaczął żyć własnym życiem. Pełni rolę swego rodzaju definicji, najkrótszej charakterystyki kondycji człowieka baroku. Warto wyjść właśnie od tego fragmentu. Przykład Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie – słaby, chwiejny, o dwoistej naturze i słabej woli. Taki właśnie był człowiek widziany oczyma Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego. Ten cytat to swego rodzaju wizytówka całej
Wojna i kształtowanie ideału rycerza-Sarmaty – ważne tematy literatury barokowej. Komentarz Barok to epoka licznych wojen, ciągnących się długo i przynoszących olbrzymie straty. Nic dziwnego, że stała się bardzo popularnym tematem ówczesnej literatury, skoro konsekwencjami ówczesnego życia politycznego było… czekanie na wojnę, uczestnictwo w niej lub odbudowywanie sił po wojnie właśnie zakończonej i szykowanie się do nowej. Zwróć uwagę na ideał rycerza – Sarmaty. Zastanów się, na ile przypomina on rycerza średniowiecznego, a na
Refleksja obywatelska i patriotyczna w poezji barokowej. Pogarszająca się sytuacja zewnętrzna i wewnętrzna kraju, zwiększająca się dominacja magnaterii i osłabienie władzy królewskiej niejako zmuszały barokowych twórców do zdecydowanego stanowiska, czyli zwrócenia uwagi na największe wady ustroju i egoistyczną postawę Sarmatów. Forma pracy Bardzo ważne jest, jak zamierzasz uporządkować swoją pracę – według sposobów wpływania na odbiorcę, „ciężaru gatunkowego” utworów (np. od najostrzejszej do najłagodniejszej krytyki), według piętnowanych wad? A może wybierzesz najłatwiejszy podział –
Różne sposoby pisania o miłości w utworach poetów barokowych. Komentarz O miłości, podobnie jak o wojnie, w interesującej nas epoce powstało bardzo wiele utworów. Staraj się ukazać różne oblicza miłości: miłość dworską, miłość opartą na pożądaniu czy na porozumieniu dusz. Weź pod uwagę także „miłość na wesoło” – zabawne i odważne, pieprzne utwory Daniela Naborowskiego czy Jana Andrzeja Morsztyna. Forma pracy Bardzo ważne jest, jak zamierzasz uporządkować swoją pracę – według sposobów wpływania na
Motywy przemijania, marności świata i śmierci w literaturze polskiego baroku. Jak zacząć? Najbezpieczniej będzie zacząć od początku, czyli od Księgi Koheleta. Inny sposób to nakreślenie sytuacji, w której zmuszony jest żyć człowiek baroku. Przykład I „Vanitas vanitatum et omnia vanitas” – marność nad marnościami i wszystko marność. Te słowa na zasadzie refrenu powtarzają się w biblijnej „Księdze Koheleta”. Marne jest życie ludzkie i wszystkie doczesne wartości. W chwili śmierci i tak wszystko, co udało nam się
Metafizyczna głębia? Forma, która przysłania treść? Twoja opinia o poezji baroku. Komentarz do tematu Zwróć uwagę Ten trudno brzmiący temat jest uczoną wersją dość oklepanego zagadnienia: przerost formy nad treścią, czy też głęboka treść w wyszukanej formie? Lepiej przychylić się do tej drugiej opinii, przyjaźniejszej dla baroku, lub w ogóle uniknąć ocen generalizujących. Układ pracy: Wstęp – refleksja o poezji barokowej. Analiza i ocena twórczości kolejnych poetów barokowych. Wnioski podsumowujące. Jak zacząć? Najlepiej
Postawa siedemnastowiecznego szlachcica-Sarmaty i jej pozostałości we współczesnym społeczeństwie. Komentarz W temacie tej pracy zostały zawarte dwa równorzędne problemy: musisz przedstawić postawę szlachcica-Sarmaty, ale też pokazać jej wpływ na świadomość współczesnego Polaka. Pisanie o tym wymaga więc zarówno wiedzy, jak i umiejętności wyciągania wniosków. Temat jest bardzo typowy – zawsze przy okazji baroku omawia się zagadnienia sarmatyzmu. Jak zacząć? We wstępie takiego wypracowania można użyć zestawu pytań, na które potem, w trakcie wywodu,
Mikołaj Sęp Szarzyński O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego SONET I Echej, jak gwałtem obrotne obłoki I Tytan prętki lotne czasy pędzą, A chciwa może odciąć rozkosz nędzą Śmierć – tuż za nami spore czyni kroki. A ja, co dalej, lepiej cień głęboki Błędów mych widzę, które gęsto jędzą Strwożone serce ustawiczną żędzą, I z płaczem ganię młodości mej skoki. O moc, o rozkosz, o skarby pilności, Choćby nie darmo
Jan Andrzej Morsztyn Niestatek Prędzej kto wiatr w wór zamknie, prędzej i promień Słonecznych drobne kąski wżenie do kieszeni Prędzej morze burzliwe groźbą uspokoi, Prędzej zamknie w garść świat ten, tak wielki, jak stół, Prędzej pięścią bez swojej obrazy ogniowi Dobije, prędzej w sieci obłoki połowi, Prędzej płacząc nad Etną łzami ją zaleje, Prędzej niemy zaśpiewa i ten, co szaleje, Co mądrego przemówi; prędzej stała będzie Fortuna, i śmierć z
Dokonaj interpretacji wiersza Daniela Naborowskiego Na oczy królewny angielskiej. Zacznij od uważnej lektury: Twe oczy, skąd Kupido na wsze ziemskie kraje, Córo możnego króla, harde prawa daje, Nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe, Które palą na popiół serca nieszczęśliwe. Nie pochodnie, lecz gwiazdy, których jasne zorze Błagają nagłym wiatrem rozgniewane morze. Nie gwiazdy, ale słońca, pałające różno, Których blask śmiertelnemu oku pojąć próżno. Nie słońca, ale nieba, bo swój obrót
