Tag "barok w Polsce"
Barok w Polsce Renesans zwano wiekiem złotym. Barok to wiek srebrny. Polska nadal jest potężnym mocarstwem w Europie, ale powoli traci swą rangę. Wszystko przez sarmatyzm – symbol wolności i zarazem polskie przekleństwo. Rzeczpospolita wieku XVII Czas potęgi Barok, choć wiek to srebrny, nie złoty, jak jego poprzednik, był w historii Polski bardzo ważny. Rzeczpospolita szlachecka XVII w. obejmuje około miliona kilometrów kwadratowych! Terytorialnie – drugie po Rosji państwo w Europie. To
Sarmatyzm Sformułowania: • Zjawisko sarmatyzmu – scharakteryzuj na podstawie wybranych utworów. • „Ja-sarmata” – autoportret szlachcica polskiego i spojrzenie z boku. • Sarmatyzm i jego literackie realizacje w baroku i epokach późniejszych. • Motywy sarmackie w literaturze Polski XVII i XVIII w. Zapamiętaj, że… To wiek następny – oświecenie – tak źle ocenił sarmatyzm i wyeksponował wady sarmaty. Podtrzymywała tę opinię krytyka powojenna z ideologicznych względów. A chociaż pyszny, konserwatywny
Portrety trumienne były charakterystyczne dla katolickiej kultury polskiej. Portret trumienny malowano, aby uświetnić pogrzeb. Aby zmarły w pewien sposób „uczestniczył” w uroczystości. Portret taki przedstawiał zawsze człowieka żywego, z otwartymi oczami, ubranego w kunsztowny strój najnowszej mody. Rozkwit portretów trumiennych przypadł na wiek XVII. Malowano je najczęściej na blasze cynowej lub miedzianej. Zdarzały się też portrety trumienne malowane na srebrze. Charakterystyczny jest ich kształt: sześcio- lub ośmiokątny, zgodny z kształtem krótszego boku trumny. Blaszkę
Były to czasy wojaczki i gospodarowania na włościach. Czasy, w których dominowała w kraju szlachta, lecz byli w nim także chłopi i mieszczanie, a ponad stany wynosiła się magnateria. Rzeczpospolita wieku siedemnastego Obejmowała około miliona kilometrów kwadratowych i pod względem wielkości terytorium była drugim po Rosji państwem w Europie. Zwano ją siedzibą wolności, najstarodawniejszym w Europie królestwem (ksiądz Dębołęcki) i rzeczpospolitą szlachecką. Była państwem wielkim – wiążącym w jedno Polskę, Litwę, Ukrainę. Była potężna. Poczucie siły umacniały zwycięstwa: pokonaliśmy Szwedów
Epika Pamiętnikarstwo Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska ROK PAŃSKI 1656 (Apostrophe) Nie umiejętność moja to sprawiła, Ale natura dobrym cię czyniła; Ta zaś łaskawość i kochanie z tobą Z tej okazyjej, żeśmy rośli z sobą. […] Gdy wojska staną w zwykłej batalijej, Ja nie wygodzę swojej fantazyjej. Więc ciężko westchnąć i zapłakać cale, Na cię wspomniawszy, mój dereszu – Vale! [żegnaj] W tak oryginalny sposób – od wiersza stanowiącego pożegnanie z poległym w bitwie ulubionym koniem, deresz to
Mikołaj Sęp-Szarzyński Żył krótko i jeszcze w czasach renesansu, bo w latach 1550-1581. Uznajemy go jednak za prekursora baroku, i dlatego należy mu się słowo w ramach tej epoki. Zmarł młodo, pozostawił zbiorek Rytmy abo wiersze polskie, który zresztą wydał pośmiertnie brat poety. Niewiele wiadomo o utalentowanym twórcy. Pozostały dokumenty dotyczące procesów, w których brał udział, czy zaciągniętych przezeń pożyczek, informacje o zagranicznej edukacji i podróżach (był zapewne we Włoszech). Bywał na dworach Starzechowskich i Tarłów. Na tym ostatnim przeżył
Transakcja wojny chocimskiej Wacława Potockiego jako epos. Wstęp I „Transakcja…” to utwór, który pretendował do miana epopei narodowej. Powstał około pół wieku po zwycięstwie pod Chocimiem, sławił waleczność i talenty strategiczne Jana Karola Chodkiewicza oraz męstwo wojsk polskich, które oparły się Turkom. Ten poemat z jednej strony ukazuje cnoty rycerstwa polskiego, a z drugiej ówczesny upadek ducha bojowego – współczesna autorowi szlachta nie jest zdolna do tak heroicznych czynów jak przodkowie, lecz rozmiłowana
Dokonaj porównania literackich wizerunków Rolanda – bohatera starofrancuskiego eposu i polskiego szlachcica-Sarmaty z Pamiętników Paska. Praca porównawcza, oparta w głównej mierze na zestawieniu dwóch różnych przecież portretów: rycerza średniowiecznego i szlachcica z czasów baroku. W prezentacji bohaterów powinieneś uwzględnić następujące aspekty: Wstępną charakterystykę postaci Roland: postać historyczna, rycerz i przyjaciel Karola Wielkiego, jeden z 12 parów francuskich, dowódca tylnej straży wojska podczas wyprawy Karola Wielkiego do Hiszpanii w 778 roku.
Na oczy królewny angielskiej Twe oczy, skąd Kupido na wsze ziemskie kraje, (2) Córo możnego króla, harde prawa daje, (1) Nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe, (3) Które palą na popiół serca nieszczęśliwe. Nie pochodnie, lecz gwiazdy, których jasne zorze (4) Błagają nagłym wiatrem rozgniewane morze. Nie gwiazdy, ale słońca, pałające różno, (5) Których blask śmiertelnemu oku pojąć próżno. Nie słońca ale nieba, bo swój obrót mają (6) I swoją
Wacław Potocki Był przedstawicielem nurtu sarmackiego w polskiej poezji. Żył w latach 1621-1696. Był arianinem, co wpłynęło na jego losy. Nie mógł uzyskać w Polsce wyższego wykształcenia (Akademia Krakowska arian nie przyjmowała), mimo to dzięki zdolnościom i wychowaniu został wnikliwym obserwatorem i krytykiem społeczeństwa polskiego. Kiedy w 1658 roku wydano uchwałę o banicji arian z Polski, Potocki zmuszony do zmiany wyznania bądź opuszczenia kraju, wybrał tę pierwszą możliwość (został katolikiem),
Nurty w literaturze baroku wyróżniamy, kojarząc je z miejscami, w których powstawały utwory, a były to: pałace magnackie, dwory szlacheckie, miasta. Podział na lirykę i epikę wymaga, by podać jeszcze, jakie nurty istniały w prozie, a jakie gatunki wykorzystywano w zakresie liryki. Zapamiętując podziały, warto uzmysłowić sobie pewną dwoistość ówczesnej kultury polskiej. „Na zewnątrz” skierowała swą uwagę magnateria i elita skupiona na dworze królewskim i dworach magnackich. Owi bywalcy świata czerpali inspirację z Europy, hołdowali wzorom zachodnim, preferowali kosmopolityzm, zarówno w stroju,
Poezja współczesna wobec tradycji sztuki barokowej. Omów na wybranych przykładach. Inne możliwe sformułowania tematu Poezja i sztuka baroku – jej odbicie w twórczości współczesnych artystów. Odwołaj się do wybranych przykładów. Analizując wybrane wiersze współczesnych polskich poetów, ukaż wpływ sztuki baroku na ich twórczość. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Filozofia i światopogląd: sceptycyzm, mistycyzm, zainteresowania eschatologiczne, refleksja nad przemijaniem. Kolejność prezentowanych argumentów Sztuki plastyczne architektura – odejście od kanonów klasycznych, upodobanie
Przedstaw poemat Wacława Potockiego Transakcja Wojny chocimskiej jako utwór zagrzewający do walki za ojczyznę Wacław Potocki był głęboko zaangażowany w sprawy dotyczące Polski, jej obyczajów, tradycji. Czasy świetności kraju już mijały. Pojawiły się kłopoty związane z wojnami, stale pogarszającą się sytuacją Polski, wreszcie ze szlachtą nazywającą siebie Sarmatami i oddającą się drobnym przyjemnościom oraz zaprzedającą ojczyznę za wygodne życie. Kult walki już miną. I wtedy właśnie Potocki napisał Wojnę chocimską,
Najlepszym przykładem jest pan Onufry Zagłoba z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Można przywołać także Rejenta i Cześnika z Zemsty Fredry, Sędziego czy Jacka Soplicę z Pana Tadeusza Mickiewicza. Konkretny przykład z epoki baroku to sam Jan Chryzostom Pasek – autor i bohater Pamiętników. Sarmata kojarzy się z postawnym szlachcicem, dumnym, walecznym, lecz kłótliwym, skłonnym do bójek i do napitku, kultywującym tradycje, przekonanym o świetności polskiego ustroju złotej szlacheckiej wolności. Wzór Sarmaty
Trudno go przecenić. Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że bez ich znajomości Sienkiewicz nie napisałby Trylogii. Zachwyca nas bogactwo scen obyczajowych w powieści Sienkiewicza, jego drobiazgowa znajomość siedemnastowiecznej broni i ówczesnych technik walki, a tymczasem wszystko to zawdzięcza Paskowi, u którego co rusz napotykamy z rozmachem kreślone, prawdziwie malarskie – czy może raczej filmowe – sceny batalistyczne. Do tradycji Pamiętników nawiązuje też bogata galeria postaci – po sarmacku walecznych i
Mikołaj Sęp-Szarzyński Twórczość, żyjącego w tym samym czasie co Kochanowski, Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego najczęściej zaliczana jest do baroku. A to z racji cech charakterystycznych dla tej właśnie epoki. Najbardziej wyrazista z nich to metafizyczny niepokój. Człowiek prezentowany w utworach Szarzyńskiego jawi się jako drobinka zagubiona w kosmosie, miotana tajemnymi siłami, nieradząca sobie ze swoim ciałem, swoimi potrzebami, oczekiwaniami – pragnąca wsparcia i opieki Bożej. Utwory Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego mają formę kunsztowną, ale nader niepokojącą. Niezwykłe metafory, zaskakujące koncepty, wielość
Tego się naucz! Zapamiętaj najważniejsze informacje o Wojnie chocimskiej, bardzo istotnym poemacie Wacława Potockiego. Musisz umieć pokazać, jakie wady polskiej szlachty i polskiego ustroju krytykował w swej twórczości. Bardzo ważne jest także, żebyś pamiętał tytuły jego najważniejszych utworów; umiał pokazać go jako patriotę zaangażowanego w sprawy ojczyzny. Cechy twórczości Wacław Potocki jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego w poezji polskiego baroku. Jest przedstawicielem (ale zarazem bardzo ostrym krytykiem!) kultury sarmackiej. Bardzo ostro krytykował magnaterię. Idealizował za
Tego się naucz! Powinieneś umieć pokazać Daniela Naborowskiego jako reprezentatywnego poetę polskiego baroku oraz na przykładzie jego twórczości omówić cechy poezji metafizycznej. Ponadto musisz umieć pokazać Naborowskiego jako poetę, który wiele uwagi poświęcił przemijaniu, nieubłaganemu upływowi czasu (niektórzy badacze uważają, że te tematy były jego obsesją!). Cechy twórczości Zaliczany jest do polskich poetów metafizycznych, obok np. Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Sebastiana Grabowieckiego. Jego obsesją jest czas – upływ czasu, przemijanie, motywy
Jan Andrzej Morsztyn jako polski marinista Morsztyn wrócił ze swej podróży po Włoszech zafascynowany tamtejszą kulturą, a szczególnie poezją mistrza włoskiego baroku Giambattisty Marina. Od tej pory będzie on naśladowcą i tłumaczem dzieł włoskiego poety. Marinizm, jako kierunek poetycki, jest odmianą konceptualizmu. Styl ten ukształtował się w poezji włoskiej i hiszpańskiej wczesnego baroku. Charakteryzowała go wyszukana ornamentyka, dziwaczne metafory, paradoksy, a przede wszystkim dbałość o zaskakujący koncept – pomysł wprawiający w podziw czytelnika i ukazujący słowne mistrzostwo poety.
Cechy twórczości Wacław Potocki jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego w poezji polskiego baroku. Jest przedstawicielem (ale zarazem bardzo ostrym krytykiem!) kultury sarmackiej. Bardzo ostro krytykował magnaterię. Idealizował za to ziemiański wzorzec życia. Miał zacięcie publicystyczne – jego utwory zawierają mnóstwo postulatów, propozycji reform, satyrycznego spojrzenia na rzeczywistość. Był zapalonym moralistą i dydaktykiem – większość jego utworów zawiera jakiś morał… Jest autorem eposu Transakcja wojny chocimskiej…, w którym propagował rycerskie cnoty Sarmatów
