Tag "barok w Polsce"
Cechy twórczości Jego ulubioną formą był sonet. Jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela poezji dworskiej. Utwory Morsztyna często oparte są na koncepcie – wyrafinowanym, zaskakującym pomyśle. Wiersz ma wywołać u czytelnika podziw dla pomysłowości i kunsztu poety. Jan Andrzej Morsztyn uważany jest także za największego polskiego marinistę – kontynuatora dzieła włoskiego poety Giambattisty Mariniego. Stosuje wyrafinowane środki poetyckie, takie jak anafora, paralelizm. Bardzo często tematem jego wierszy jest miłość – forma
Rymkiewicza dialog z barokiem W wierszach Jarosława Marka Rymkiewicza często pojawiają się postaci z epoki: Zbigniew Morsztyn, ksiądz Józef Baka – autor makabrycznych wierszy późnego baroku o przemijaniu i śmierci, Daniel Naborowski – barokowy poeta metafizyczny, wojewodzianka Morsztynówna. Czasami aluzje odnoszą się do tytułów barokowych wierszy: Na trupa, Do trupa (jak u Jana Andrzeja Morsztyna), Daphnis w drzewo bobkowe przemienieła się (tytuł przejęty dosłownie z poematu Samuela Twardowskiego). Wszystko to nie przypadek, lecz wyraz poetyckiej świadomości Rymkiewicza,
Sarmatyzm – czy taki zły? Argumenty przeciwników Rozrost przywilejów doprowadził do paraliżu władzy. Z braku reform i osłabienia kraju doszło do rozbiorów. Wiara w zabobon, a nie kształcenie, to wyraz ciemnoty społeczeństwa. Wiek następny – XVIII (Krasicki, Naruszewicz, Niemcewicz) – bardzo krytycznie oceni sarmatyzm. Głoszono patriotyzm, bohaterstwo i religijność, a praktykowano pijaństwo, pychę i dewocję, nietolerancję. Argumenty sympatyków Sam ideał sarmatyzmu jest szlachetny i pozytywny. To szlachta polska w końcu
Sarmatyzm to jedno z najważniejszych zagadnień w kulturze polskiej. Kojarzy się z wiekiem XVII, ale przecież trwa dużo dłużej – niektóre cechy sarmackie pielęgnujemy do dziś! Co to takiego sarmatyzm? Szlachta polska w wiekach XVI, XVII, pragnąc podkreślić i umotywować swe znaczenie i chwałę, uważając się zarazem za potomków Sarmatów, stworzyła kulturę sarmatyzmu. Sarmatyzm to zatem ideologia i kultura szlachty polskiej XVII i połowy XVIII wieku oparta na przekonaniu, że
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Bóg z Sonetów nie jest tak bliski człowiekowi jak dobry, opiekuńczy ojciec i dawca radości świata z twórczości Kochanowskiego. Wydaje się raczej odległym ideałem, kimś, do kogo człowiek może się jedynie modlić i za kim tęsknić. Zbawienie jest zaledwie szansą, a nie pewnością wynikającą ze sprawiedliwego życia. Zacznijmy od sonetu O wojnie naszej… Osoba mówiąca w wierszu nazywa Boga „możnym Panem”, „Królem powszechnym” i „prawdziwym pokojem”. Podkreśla swój
Dlaczego możemy stwierdzić, że sonety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ukazują manichejski obraz świata? Na tak sformułowane pytanie powinniśmy udzielić odpowiedzi składającej się z dwóch części. Po pierwsze, zdefiniujmy manichejski obraz świata. Po drugie, na podstawie analizy i interpretacji wybranych utworów poszukajmy składników tego obrazu w wybranych utworach. Po pierwsze – definicja manichejskiego obrazu świata. Manichejski obraz świata to obraz dualistyczny, konfliktowy, nacechowany sprzecznościami. Świat jako uniwersum, a także człowiek jako mikrokosmos są bytami niespójnymi i przestrzeniami
Scharakteryzuj środki stylistyczne w sonetach Sępa-Szarzyńskiego, ilustrując je przykładami z wybranych tekstów. Zacznijmy od najprostszych – epitetów. Na przykład „bojowanie byt nasz podniebny”, „srogi ciemności hetman”, „straszliwy bój”, „wieczna i prawa piękność”, „prośby płaczliwe”. Zwróć uwagę na ilość tych epitetów, a także na ich budowę, wiele z nich jest jednocześnie metaforami. Epitety u Sępa są również często rozbudowane, wieloczłonowe. Oksymorony – typowy chwyt baroku. Jest to zestawienie dwóch wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach, tworzą one paradoks, czyli nową
Jan Kochanowski i Mikołaj Sęp Szarzyński przetłumaczyli ten sam psalm – De profundis clamavi… Po lekturze obydwu tłumaczeń spróbuj ocenić, jakie są zasadnicze różnice między światopoglądem tych autorów. Jak zacząć? Można by wspomnieć, że omawiany utwór to jeden z najsłynniejszych i najczęściej tłumaczonych psalmów, przypisywanych królowi Dawidowi. Jego wersje mogą się różnić nawet w znaczący sposób, w zależności od epoki i religijności tłumacza. W tym przypadku mamy do czynienia z tłumaczeniami późnorenesansowymi. Różnice nie będą może zaskakujące,
Porównaj dwa utwory: sonet O krótkości i niepewności… Mikołaja Sępa Szarzyńskiego oraz Krótkość żywota Daniela Naborowskiego. Który z nich, Twoim zdaniem, przedstawia głębszą wizję losu człowieka? Można wyjść od tezy, że obydwa utwory nawiązują do biblijnego toposu vanitas vanitatum. Dlatego też obydwa będziemy rozpatrywać jako przykłady barokowej realizacji tego toposu. Krótkość żywota Życie ludzkie jest tu ukazane jako ulotna chwila, zwłaszcza w konfrontacji z wiecznością. Poeta celowo mnoży synonimy życia, takie jak:
Dwa ideały miłości barokowej – porównaj sonet O nietrwałej miłości… Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Cuda miłości Jana Andrzeja Morsztyna. Jak zacząć? We wstępie dobrze byłoby scharakteryzować barok jako epokę kontrastów i przeciwieństw. Jest to czas niepokoju, rozdźwięku między nauką a wiarą, oscylowania postaw ludzkich od ascezy do skrajnego hedonizmu. Dualizm charakterystyczny dla tej epoki widoczny jest też w wykreowanej przez nią wizji miłości. Zacznijmy od sonetu Morsztyna. Przedstawia on miłość jako uczucie zmysłowe
Mikołaj Sęp Szarzyński Sonet V O nietrwałej miłości rzeczy świata tego I nie miłować ciężko, i miłować Nędzna pociecha, gdy żądzą zwiedzione Myśli cukrują nazbyt rzeczy one, Które i mienić, i muszą sie psować. Komu tak będzie dostatkiem smakować Złoto, sceptr, sława, rozkosz i stworzone Piękne oblicze, by tym nasycone I mógł mieć serce, i trwóg sie warować? Miłość jest własny bieg bycia naszego, Ale z żywiołów utworzone ciało To chwaląc, co zna początku równego, Zawodzi
Tło epoki Wszyscy wymienieni twórcy: Jan Andrzej Morsztyn, Daniel Naborowski i Wacław Potocki, żyli w baroku. Ta epoka całkowicie odeszła od renesansowej harmonii, ładu i humanistycznej wiary w człowieka. Ogromną potęgą stał się Kościół katolicki. Powstał zakon jezuitów. Pod jego kontrolą szybko znalazły się nie tylko sprawy religijne, ale i niemal cała nauka, która w tej atmosferze (inkwizycja!) szybko zaczęła upadać. Ulubionymi tematami literackimi stały się relacja Bóg – człowiek, zagubienie człowieka w świecie, ambiwalencje (przeciwieństwa)
Tego się naucz! Powinieneś umieć pokazać Daniela Naborowskiego jako reprezentatywnego poetę polskiego baroku oraz na przykładzie jego twórczości omówić cechy poezji metafizycznej. Ponadto musisz umieć pokazać Naborowskiego jako poetę, który wiele uwagi poświęcił przemijaniu, nieubłaganemu upływowi czasu. I. Poezje Daniela Naborowskiego jako wyraz fascynacji zmiennością świata Daniela Naborowskiego zalicza się do grona tak zwanych poetów metafizycznych. W jego twórczości dosyć wyraźnie przejawia się, charakterystyczne dla wczesnego baroku, intelektualne i filozoficzne podejście
Mikołaj Sęp Szarzyński to jedna z najbardziej tajemniczych postaci w polskiej literaturze. Brak wiarygodnych źródeł powoduje, że o wielu faktach z jego biografii badacze wnioskują jedynie na podstawie analizy jego twórczości. Żył w latach około 1550-1581. Urodził się prawdopodobnie w Zimnej Wodzie lub Rudnie pod Lwowem. Nauki elementarne pobierał we Lwowie, a później studiował w Wittenberdze na uniwersytecie protestanckim, a także w Lipsku, Bazylei i Rzymie. Najprawdopodobniej po przyjeździe do kraju przeżył
Krótkość żywota Godzina za godziną niepojęcie chodzi: (1) Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi. (1) Krótka rozprawa: jutro – coś dziś jest, nie będziesz, (6) A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz; (3) Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt – żywot ludzki słynie. (4) Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie; Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi, (5) Z którego spadł niejeden, co na starość godzi. Wtenczas, kiedy
Jan Andrzej Morsztyn (1613-1693) był jednym z najwybitniejszych poetów polskiego baroku. Pochodził z zamożnej rodziny ziemiańskiej. Po ukończeniu studiów w Niderlandach zwiedził Niemcy, Francję i Włochy, które zachwyciły go swoją kulturą i poezją. Po powrocie z podróży rozpoczął błyskotliwą karierę dworską. W wieku trzydziestu siedmiu lat otrzymał godność sekretarza królewskiego i stał się jedną z najbardziej wpływowych osób na dworze króla Jana Kazimierza. Morsztyn był zręcznym dyplomatą i politykiem, a
1. Które z podanych niżej zdań są prawdziwe, a które fałszywe? a) Cechy barokowej sztuki, zarówno kościelnej, jak i świeckiej, to między innymi niezwykła, czasem nawet przesadna dbałość o formę, zamiłowanie do efektownych rozwiązań, przepychu, bogactwa ozdób i złoceń. b) Makaronizowanie to przesadne zamiłowanie do kultury włoskiej. c) Barokowe psalmy zawdzięczamy między innymi Wespazjanowi Kochowskiemu i Mikołajowi Sępowi-Szarzyńskiemu. d) „Discordia concors” i „concordia discors”, terminy używane przez Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, oznaczają „niezgodną zgodę” i „zgodną niezgodę”, które powinny
Życie jako droga ku śmierci – barokowa fascynacja przemijalnością świata. Dla człowieka epoki baroku życie było jednym wielkim paradoksem. Po co rodzimy się, skoro zaraz umieramy? Po co rozwijamy się i kształcimy, skoro pamięć o nas i naszych czynach i tak przeminie? Sceptyczna refleksja dotycząca człowieka i świata wyrażała się w pełnych niepokoju, kunsztownych wierszach Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Daniela Naborowskiego. Analiza tematu To temat bardzo szeroki, nawiązujący do twórczości właściwie
Zinterpretuj wiersz Daniela Naborowskiego pt. Krótkość żywota, zwracając szczególną uwagę na to, jak został w nim ukazany los człowieka. Odwołaj się do innych znanych Ci utworów tego poety. Daniel Naborowski Krótkość żywota Godzina za godziną niepojęcie chodzi: Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi. Krótka rozprawa: jutro – co dziś jest, nie będziesz, A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz; Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt – żywot ludzki słynie.
Kogo nazywa się ,,epigonem baroku” lub poetą ,,rzeczy ostatecznych”? Księdza Józefa Bakę! Jeszcze niedawno wcale nie ceniono poezji tego jezuity, uważając ją za przykład barokowego zepsucia smaku i stylu. Dziś literaturoznawcy dostrzegają w strofach Baki poetykę grozy, motyw tańca śmierci, operowanie groteską, umiejętność zobrazowania pojęć ostatecznych elementami codzienności: np. ogień piekielny i ogień kuchenny. Baka mniej filozofuje – a używa języka bardziej dobitnego, bezpośredniego i barwnego. Śmierć? ,,Mój słowiku / Będzie zyku!” Przemijanie: ,,Nie dopędzisz
