Ćwiczenie kształtujące umiejętność analizy i interpretacji tekstu na poziomie rozszerzonym. Fragment 22 Julian Przyboś Pierwszy spacer we troje Danucie i Ucie Daj mi ramię, to pierwsze moje wyjście: z nogi na nogę, niedaleko-kaleko, ale już mogę, na szczęście, iść na powietrze bezścienne, otworzone lekko. Jak zobaczysz gdzie na krzewie, pokaż liść: (…) – A dziś tata powolutku… pomalutku… bez pośpiechu… od stokrotki do stokrotki… (…) – Co to za ptak?
Dokonaj interpretacji porównawczej wierszy Juliana Przybosia Odjazd i Jonasza Kofty Rozmyślania na dworcu. Julian Przyboś Odjazd Znów ufałaś – i wątpiłaś znowu (krakało spłoszone zamykanie ramp…), gdy pod konstrukcjami z żelaza i szkła stał się pociąg, fakt, który tonowymi uderzeniami kół poza rozpacz wykraczał. Parowóz wlókł długi i ciężki twój żal. W płytkim świetle za wcześnie zapalonych lamp świat jakby odziwaczał i stronił… – Załamał się w rozbitych bezdźwięcznie łzach. Kształt twój mglił się i wietrzał, między
Literatura romantyczna niewątpliwie najmocniej odcisnęła swe piętno nie tylko na poezji późniejszych epok, ale i na życiu wielu Polaków, przede wszystkim tych, którzy w różnych okolicznościach historycznych zmuszeni byli opuścić kraj. Ale byli też tacy, którzy za wszelką cenę usiłowali pozbyć się romantycznej schedy, pragnęli ostentacyjnie „zrzucić z ramion płaszcz Konrada” (Antoni Słonimski). Zbiorową antyromantyczną demonstrację urządzili futuryści – nawoływali do burzenia pomników, przewietrzania muzeów, kpili z „mickiewiczów i słowackih”. Futurystom nie podobało się wszystko,
UKŁAD ROZKWITANIA – jest to nowatorska technika w tworzeniu poezji wprowadzona przez Tadeusza Peipera, a kontynuowana przez Juliana Przybosia. Polega ona na stopniowym rozwijaniu początkowego, pierwszego elementu – zdania albo nawet słowa. To pierwsze, surowe zdanie, dopełnia się kolejnymi określeniami – i stąd układ niejako „rozkwita”, staje się coraz bogatszy, coraz szerzej rozbudowuje zawartą we wstępie myśl.
Język bywa w literaturze czymś więcej niż tylko środkiem opisu świata. Słowa same w sobie mogą być interesujące – wyrażać nasz stosunek do świata, wpływać na sposób postrzegania rzeczywistości. „Granice mojego języka są granicami mojego świata” – stwierdził filozof Ludwig Wittgenstein. Podobnie jest ze światem wyobraźni twórcy, który może być opisywany przez nowe środki wyrazu. Pisarze wychodzą niekiedy z założenia, że literatura powinna kreować własne kody językowe, różne od powszechnie używanych. Dlatego nadają
Julian Przyboś Wieczór Te same gwiazdy wyszeptały wieczór jak zwierzenie. Latarnie wyszły z ciemnych bram na ulicę i w powietrzu cicho stanęły. Zmrok łagodnie przemienia przestrzenie. Ogrody opuściły swoje drzewa, szare domki znad rzeki – spłynęły. W niskich brzegach śród olch płynie żal. Tylko horyzont uchyla nieba księżycem i droga długo wiedzie we wspomnienie. I twoje dłonie sieją między nami dal. Wieczór pochodzi z tomu Z ponad (1930 r.) i
Julian Przyboś Z Tatr Pamięci taterniczki, która zginęła na Zamarłej Turni Słyszę: Kamienuje tę przestrzeń niewybuchły huk skał, To – wrzask wody obdzieranej siklawą z łożyska i gromobicie ciszy, Ten świat, wzburzony przestraszonym spojrzeniem, uciszę, lecz – Nie pomieszczę twojej śmierci w granitowej trumnie Tatr To zgrzyt czekana, okrzesany z echa, to tylko cały twój świat skurczony w mojej garści na obrywie głazu! to – gwałtownym uderzeniem serca powalony szczyt.
Chronologiczny przegląd poezji współczesnej – według dat debiutów Przed rokiem 1920 LEOPOLD STAFF (1878-1957) – określany jako poeta trzech pokoleń. Choć debiutował w Młodej Polsce (Sny o potędze, 1901) wierszami przesyconymi duchem nietzscheanizmu, był bardzo aktywny również w dwudziestoleciu (m.in. Ścieżki polne, Wysokie drzewa, Barwa miodu). Utożsamiany z poetycką elegancją i spokojem, po wojnie wydał tradycyjny tom Martwa pogoda (1946), by w 1954 roku kompletnie zaskoczyć nowoczesną formą (Wiklina). JAROSŁAW IWASZKIEWICZ (1894-1980) – debiutował w 1915 roku,
1. Podaj odniesienia literackie, filozoficzne lub kulturowe (malarstwo, muzyka, film), z którymi kojarzysz utwory: a) Czas własną głowę w ręce brać mówiąc jej” Biedny Jorik, gdzież twoja nie wiedza, gdzież twoja ślepa ufność, gdzież twoja nie winność twoje jakośtobędzie, równowaga ducha pomiędzy nie sprawdzoną a sprawdzoną prawdą? (…) Gdzież moja władza nad słowami? Słowa opadły na dno łzy, słowa słowa nie zdatne do wskrzeszania ludzi, opis martwy jak zdjęcie przy
Poezja dwudziestolecia Julian Tuwim Tomy: Czyhanie na Boga, Sokrates tańczący, Rzecz czarnoleska, Biblia cygańska, Treść gorejąca, Kwiaty polskie. Tematy i twórczość: młodość, radość życia, witalizm, protest przeciwko wojnie, protest przeciwko mieszczaństwu, refleksje nad procesem twórczym, specyficzny język pełen potocyzmów, ekspresywnych wypowiedzi. Jan Lechoń Tomy: Karmazynowy poemat, Srebrne i czarne. Tematy i twórczość: tematy patriotyczne, kontynuuje romantyczny mit tradycji narodowej, utrwala czyn wyzwoleńczy z 1918 roku i wojnę polsko-sowiecką (zwolennik Piłsudskiego) tradycje Polski szlacheckiej. Julian Przyboś Tomy:
Pojęcie to zastosował po raz pierwszy Julian Przyboś w swej Odzie do turpistów – wierszu wymierzonym przeciwko pojawieniu się pewnych nowych tendencji w ówczesnej poezji. Trudno powiedzieć, czy Przyboś tak do końca te nowe tendencje rozumiał – z pewnością jednak mu się one nie podobały. Cóż zatem znaczy to słowo? Turpis – to po łacinie tyle co „brzydki”. Przybosiowi chodziło o zganienie dwu młodych poetów – Andrzeja Bursy i Stanisława Grochowiaka. Obydwaj panowie w swoich utworach
Awangarda Krakowska ukształtowała się na początku lat 20. za sprawą działalności poetów skupionych wokół Tadeusza Peipera i wydawanego przez niego pisma Zwrotnica (w dwóch seriach 1922-1923 i 1926-1927). Peiper był teoretykiem grupy – po powrocie z Hiszpanii w 1921 roku wydał programowe książki pt. Nowe usta i Tędy. Członkowie Awangardy Krakowskiej to: Julian Przyboś, Adam Ważyk, Jan Brzękowski, Jalu Kurek. Ich program to idea nowej sztuki, którą określają: 3 x M – miasto, masa, maszyna –
Dokonaj alfabetycznego zestawienia najbardziej znanych poetów dwudziestolecia międzywojennego, zaznaczając ich przynależność grupową i charakterystyczne utwory. Władysław Broniewski – poeta indywidualny, utożsamiany z hasłami rewolucyjnymi, operujący techniką poezji romantycznej. Znane utwory to: Mannlincher, Do towarzyszy broni, Poezja, Bagnet na broń, cykl Anka. Józef Czechowicz – czołowy poeta awangardy lubelskiej. Czechowicz głosi, że „poezja jest muzyką”, opiewa pejzaż wsi operując skrótem i metaforą, wykorzystuje obrazowanie senne, psychiczną miazgę i skojarzenia. Znane wiersze: Przez kresy, Na
Poeci: starsi: Stefan Żeromski, Bolesław Leśmian, Leopold Staff – ci, którzy zaczynali w Młodej Polsce, a w dwudziestoleciu prezentują już twórczość dojrzałą. młodzi: skamandryci (Tuwim, Lechoń, Słonimski, Wierzyński, Iwaszkiewicz), futuryści (Jasieński, Wat, Czyżewski, Stern), awangardziści (Przyboś, Czechowicz), samodzielni (Broniewski, Gałczyński). Poetki: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna. Pisarze: Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Maria Kuncewiczowa. Twórcy awangardowi: Witkacy, Witold Gombrowicz, Bruno Schulz… Witkacy Stanisław Ignacy Witkiewicz. Najbardziej chyba barwna postać dwudziestolecia – prowokator, geniusz,
Leopold Staff Poeta ,,trzech pokoleń”, debiutował jeszcze w Młodej Polsce. Mówi się o ,,poezji codzienności” w międzywojennym etapie twórczości Staffa, o motywie wiejskiego pejzażu, poszukiwaniu piękna w realiach codziennych (tom Ścieżki polne). Podjął Staff także temat wojny – w swoich wierszach eksponował cierpienie i tragizm ludzi dotkniętych wojenną pożogą. Był autorytetem dla skamandrytów, uczestniczył w poetycko-kawiarnianym życiu stolicy. Bolesław Leśmian Poeta oryginalny, indywidualny, twórca specyficznego świata poezji i filozofii
Ludzie, którzy tworzyli dwudziestolecie Poeci: starsi: Stefan Żeromski, Bolesław Leśmian, Leopold Staff – ci, którzy zaczynali w Młodej Polsce, a w dwudziestoleciu prezentują już twórczość dojrzałą. młodzi: skamandryci (Julian Tuwim, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński, Jarosław Iwaszkiewicz), futuryści (Jasieński, Wat, Czyżewski, Stern), awangardziści (Julian Przyboś, Józef Czechowicz), samodzielni (Władysław Broniewski, Konstanty Ildefons Gałczyński). Poetki: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna. Pisarze: Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Maria Kuncewiczowa. Twórcy awangardowi: Witkacy, Witold Gombrowicz, Bruno
Zaprezentuj nowe hasła polskiej poezji międzywojennej oraz wydarzenia, które określiły atmosferę epoki. Nowe oblicze poezji oraz młodzieńczą i nastrojowo-radosną atmosferę nowej epoki łatwo zrozumieć, gdy uświadomimy sobie, że jest to poezja kraju, który odzyskał niepodległość po ponadstuletniej niewoli. Rok 1918 zadecydował o tym, że nowa poezja będzie inna – bo inne są realia historyczne. Drugim czynnikiem kształtującym wymiar i temat poezji stał się gwałtowny rozwój techniki. Oto młodzi poeci zapragnęli położyć kres tematyce
Najważniejszy twórca Awangardy Krakowskiej postulował nowy typ wiersza i nową tematykę. Teraz miasto, cywilizacja mają być tematem poezji. Kluczem jej – metafora, kondensacja słów. Poeta jest rzemieślnikiem, pracuje w materiale słowa. Tytuły tomików wierszy Przybosia to: Śruby, Oburącz, Z ponad, W głąb las, Równanie serca. Widać tu wyraźnie realizację hasła 3 x M i nawiązanie do techniki i cywilizacji. Z biegiem czasu Przyboś zaczął podejmować stare, tradycyjne motywy, takie jak uczucia, pejzaże, sztuka – lecz ubierał je