Współczesność - poezja i dramat w Polsce
Oto jesteśmy świadkami przezabawnej sceny rozgrywającej się w równie zabawnym wnętrzu: z boku stoi katafalk, chociaż pogrzeb odbył się już dawno, dalej staroświecki wózek dziecinny, mimo że dzieci dawno już wyrosły, zakurzona suknia ślubna, chociaż o ślubie nie pamięta już nikt. W pokoju panuje nieład i bałagan. Przy ogromnym stole troje domowników zapamiętale gra w karty. Jesteśmy w rodzinie Eleonory i Stomila, rodzinie wielopokoleniowej, ale jakże niekonwencjonalnej, przypominającej po części
Na „zakręty akcji”, nagłe zwroty w linii fabularnej, które zmieniają scenerię i niejako kierunek wydarzeń – tak jak w tangu – dynamicznym, opartym o powtarzalność figur. Rozgardiasz wstępny, przeciwko któremu buntuje się Artur, ma zmienić na pozorny ład ślub z Alą. Już prawie jest – lecz burzy go wejście Artura rozczarowanego swoją ideą i poszukującego nowej. Nagła decyzja babci, by umrzeć, staje się natchnieniem dla tej idei – ma nią być
O przemianach rewolucyjnych: w sferze obyczajów, w dziedzinie sztuki, w polityce. W sferze obyczajowej zaobserwować ją najłatwiej, dzieci występują przeciw rodzicom, a potem przeciw nim występują ich dzieci i przywołują stare ideały – i tak toczy się odwieczne tango pokoleniowe. W sferze artystycznej – w sztuce – dzieje się podobnie. Upadają stare formy i konwencje, a ich przeciwieństwo znów staje się formą do obalenia. Awangarda szybko przestaje być awangardą, staje
Jakie motywy literackie wykorzystane w Tangu Sławomira Mrożka i odwołania literackie możesz przywołać? Ten krótki, burzliwy, a nawet zabawny dramat w trzech aktach – odwołuje się do bogatej tradycji literackiej i pełną garścią czerpie z jej motywów, przekształca je, rozwija i znajduje nowe sensy. Odwołuje się Tango do Wesela Stanisława Wyspiańskiego – z podobną opozycją inteligencja-lud, z motywem symbolicznego tańca, a nawet motywem ślubu – kulminacyjnego punktu akcji, czy też
Scharakteryzuj pokolenie Współczesności. Zacznij: „Współczesność” to tytuł pisma, wokół którego skupiła się grupa poetów – „zwiastunów” odwilży. To pismo było jedynym właściwie elementem scalającym grupę. Poeci, tacy jak Jerzy Harasymowicz, Miron Białoszewski, Stanisław Grochowiak czy Zbigniew Herbert, ów indywidualizm i odrębne drogi artystyczne podkreślali. Podobnie jak w wypadku Skamandrytów, nie było raczej mowy o wspólnym programie. Rozwiń: W 51. numerze Życia Literackiego z 1955 r. miała miejsce „prapremiera 5 poetów”, wprowadzonych przez wielkich, uznanych twórców
98. Omów moralistykę i przesłanie wybranych utworów Zbigniewa Herberta. Zacznij: Zbigniew Herbert obok Czesława Miłosza to jeden z największych autorytetów poetyckich. Herbert to poeta-moralista, który głosi wiarę w możliwość (i konieczność) zachowania godności w każdej sytuacji, wartości humanistyczne, honor i postępowanie zgodne z własnym sumieniem). Rozwiń: Odkrywa wartości już zapomniane – poszukuje ich w antyku i w tradycji biblijnej. Próbuje ocalić wartości, które zasługują na ocalenie. Ważne są dla niego imponderabilia – niepodważalne, podstawowe wartości, takie jak honor,
Mamy tu do czynienia z dramatem w niczym nie podobnym do znanych form tradycyjnych – Operetka odbiega w swojej konwencji zarówno od dramaturgii klasycznej, jak i romantycznej. Jest to dramat groteskowy, który należałoby umieścić w nurcie teatru absurdu, który tworzą dzieła twórców takich jak Beckett, Ionesco czy polscy Tadeusz Różewicz lub Sławomir Mrożek. Gombrowicz połączył w swoim utworze groteskę z konwencją operetki, którą znacznie zdeformował. Umieszczenie nazwy tego gatunku w tytule możemy nazwać chwytem celowym i przekornym, gdyż jest
O czym jest Operetka? Otóż nie ma w niej akcji i wydarzeń w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Plejadę bohaterów stanowią dziwaczne postacie podzielone na dwie warstwy społeczne: arystokrację i lokajstwo. Książę Himalaj, Księżna, Baron Firulet i Hrabia Szarm to oczywiście reprezentanci pierwszej grupy. Hufnagiel (fałszywy hrabia) i służba – to warstwa niższa. Są to grupy ogromnie skonwencjonalizowane, charakteryzowane przez szablon, właściwie znów widzimy szereg form: Typ księcia pana i księżnej pani, odpowiedni strój, gest, arystokratyczna wymowa i intonacja, poza
Do jakich utworów nawiązuje Tango Mrożka i jaki jest sens tytułu dramatu? Rzeczywiście, Tango odwołuje się do dzieł z przeszłości literackiej. I tak np. kojarzy się dramat Mrożka z: Weselem Wyspiańskiego Podobna jest tu rola tańca zamieszczonego w końcówce utworu i ogarniającego społeczność. Tam taniec chocholi, tu tango wchłaniają ludzi w swój bezmyślny wir, oznaczają bierność i beznadziejność. Poza tym opozycja: rodzina Stomilów – Edek przypomina najważniejszą w Weselu opozycję: inteligencja – lud. Wprawdzie Edek nie jest typowym
Była sobie rodzina. Najstarsi: Eugeniusz i Eugenia, rodzice: Stomil i Eleonora, ich syn Artur i jego narzeczona Ala (zresztą kuzynka). Rodzina nieco dziwna: dziadkowie udają nastolatków, rodzice protestują przeciw wszelakim konwencjom: stroju, zachowania, moralności – po prostu zachowują się jak antyrodzice. W całym tym bałaganie Artur pragnie uporządkowania świata. Buntuje się przeciw nowatorskim pomysłom rodziców, nie może znieść ich młodzieńczości i braku zasad. Artur pragnie ładu, odwołuje się do tradycji starych form, chce urządzić sobie
Sławomir Mrożek to prozaik, dramaturg i grafik. Debiut twórcy przypada na koniec lat 50. (1957 – Słoń, 1958 – Wesele w Atomicach – zbiór opowiadań, 1958 – Policja – debiut dramaturgiczny). Mrożek od razu zadeklarował się jako twórca oryginalny. Drwił z rzeczywistości, używał parodii, paradoksu, groteski, by ukazać bezsens i absurd świata. Jego twórczość charakteryzuje: abstrakcyjny dowcip językowy (czasem jest protestem przeciw zafałszowaniom oficjalnej mowy naszego języka); „anatomia upodlenia” – przestroga i analiza następującej prawidłowości:
Tadeusz Różewicz jest uznanym poetą. Oprócz tego jest dramaturgiem-nowatorem. Piętno poezji ujawnia się zresztą w jego dramacie. Sam często mówi o teatrze „realistycznym i poetyckim” – bo inspiracją wielu jego utworów stała się poezja. Oto zestaw dokonań Różewicza jako dramaturga: Zaprezentuj Tadeusza Różewicza jako dramaturga.– debiut (1959). Stara kobieta wysiaduje – całość problematyki przemijania, praw życia bolesnych i wzniosłych, codzienność i filozofia starości. Świadkowie albo nasza mała stabilizacja – poemat w 3 częściach – (słowa autora).
Sam Różewicz wyraził się następująco: Miejsce jest jedno. Dekoracja jedna. Wystarczy, jeśli w ciągu tych godzin przestawi się krzesło. Mamy tu bowiem niechęć do jakkolwiek rozbudowanej scenografii. Meble mają być normalne, a postacie występują w swoich codziennych, zwykłych ubraniach. Kompozycja Kartoteki Różewicza Prześledźmy kolejne warstwy dramatu: Czas – jest synchroniczny – tzn. zamiast następstwa czasu mamy jednoczesność – młodości i dorosłości, wojny i dni powojennych, które przeplatają się w scenach i świadomości Bohatera. Akcja – luźne,
Na pewno nie jest to dramat, który łatwo i jednoznacznie można zinterpretować. Oto bowiem na środku sceny, w łóżku leży sobie Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, raz dorosłym mężczyzną, raz mówią do niego Kaziu, a za chwilę Dzidku itd. Trudno powiedzieć, gdzie to łóżko stoi – wygląda to na pokój przechodni, kawiarnię, a czasem nawet na ulicę. Leżącego Bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka, żona, Dziennikarz, Niemka, Tłusta kobieta, Gość w Cyklistówce, Pan
Właściwie można by pogrupować współczesną dramaturgię według lat i następstwa okresów powojennej literatury. Będzie to wówczas: chaos lat powojennych, obowiązkowa konwencja realizmu socjalistycznego w latach 1949-1956 (związana z upaństwowieniem teatrów), a także nowatorstwo i zerwanie z tradycyjnymi formami teatru w latach 60. Nie znaczy to, że dramat w sensie tradycyjnym zupełnie przestał się rozwijać, przeciwnie, istniał nadal. Pogrupujmy zatem tendencje w dramaturgii współczesnej następująco: Dramat realizmu socjalistycznego (1949-1956) Powstawały sztuki o celach dydaktycznych, zgodne z nakazem ideologicznym, o tematyce produkcyjnej i „antyimperialistycznej”.
Nawiązanie do Biblii w poezji współczesnej Apokalipsa to temat, który inspirował wielu poetów. Jak wyobrażali sobie Dzień Ostateczny? Noblista, Czesław Miłosz tak: Piosenka o końcu świata W dzień końca świata I. Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji, Rybak naprawia błyszczącą sieć. Skaczą w morzu wesołe delfiny, Młode wróble czepiają się rynny I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć. W dzień końca świata II. Kobiety idą polem pod parasolkami, Pijak zasypia
Na początku lat 90. dużą rolę odegrał bruLion, Fa-art, Kwartalnik Artystyczny. Charakterystyczną cechą nowej poezji jest ekspansja języka potocznego i stylów kultury masowej. Poezja to często przedłużenie mowy ulicy, domu, baru; poeta to nie ten, który się „wynosi”, ale „pogrąża” w nurtach swoich lingwistycznych doświadczeń. Typowa postawa to otwartość, niepokój, „wieczna młodzieńczość”, niezaspokojenie. Marcin Świetlicki sprawia wrażenie wrażliwego samotnika. Wydaje się, że wiersze mają być dla niego jak skóra naciągana na
Tą nazwą określa się formację poetycką nazywaną też pokoleniem 1968. Pokolenie literackie z teoretycznego punktu widzenia to grupa twórców o zbliżonym wieku, którzy wspólnie doświadczyli czegoś, co można nazwać przeżyciem pokoleniowym – i co w jakiś sposób ukształtowało ich twórcze osobowości. Takim przeżyciem dla nowofalowców były, jak się zdaje, ponure wydarzenia Marca 1968 roku. To one sprawiły, że – z jednej strony – poeci tej formacji byli mocno zdystansowani wobec władz i uroków peerelowskiej rzeczywistości –
Dlaczego twórczość Stanisława Barańczaka zyskała sobie miano poezji politycznej? Prawdopodobnie dlatego, że tematy, które podejmuje poeta, były zrośnięte z rzeczywistością Polski lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, że twórczość Barańczaka była reakcją na mechanizmy działające w Polsce Ludowej i że biografia poety w pewnym sensie od wydarzeń politycznych zależała, a wiersze wydawane były w publikacjach podziemnych. Barańczak to poeta tzw. Nowej Fali lat siedemdziesiątych, związany z Poznaniem. Debiutował w roku 1965, działał w KOR, pracował na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, lecz został
Jaka jest funkcja paradoksu w poezji Wisławy Szymborskiej? Funkcja paradoksu w poezji Wisławy Szymborskiej Funkcja paradoksu w poezji Wisławy Szymborskiej należy do jednej z podstawowych i charakterystycznych cech uprawianego przez nią typu poezji. Jednym z przykładów paradoksu są krótkie, dwuwersowe najczęściej utwory, powstające dla zabawy – samej poetki i jej przyjaciół – tzw. lepieje, których konstrukcja jest bardzo prosta – „lepiej zrobić X niż Y”. Zestawienia tych dwóch czynności (czasem
