Współczesność - poezja i dramat w Polsce
Wymień i krótko omów najważniejsze ugrupowania poetyckie XX-lecia międzywojennego. Skamander Miejsce: Warszawa Czasopisma: Pro arte et studio, Skamander Przedstawiciele: Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński (wielka piątka Skamandra) Główne założenia: bezprogramowość, potoczny język, odrzucenie tematów narodowych, afirmacja życia Awangarda Krakowska Miejsce: Kraków Czasopismo: Zwrotnica Przedstawiciele: Tadeusz Peiper, Julian Przyboś, Jan Brzękowski, Jalu Kurek Główne założenia: dostosowanie sztuki do cywilizacji; 3 x M, czyli miasto, masa, maszyna;
Czym było „Przedmieście”? Była to grupa literacka, działająca w późnym międzywojniu, bo już w latach 1933-37, w Warszawie i we Lwowie. Wśród założycieli: Helena Boguszewska, Gustaw Morcinek. Do grupy należała Zofia Nałkowska oraz Bruno Schulz, Adolf Rudnicki, Halina Krahelska, Józef Łobodowski. Ważne jest także to. że pisarze „Przedmieścia” preferowali realizm oraz naturalizm prozy – dążyli do maksymalnego autentyzmu w przedstawianiu rzeczywistości, co w konsekwencji prowadziło też do wyboru i rozpopularyzowania
Powroty do tradycji w poezji współczesnej. Najpierw – wyjaśnimy pojęcia. Tradycja – obyczaje, zasady postępowania, wartości. Słowem to, co przechodzi z pokolenia na pokolenie i tworzy narodową świadomość. Warto przywołać słowa T. S. Eliota: „Tradycja to bezczasowa teraźniejszość kultury, w której Szekspir, Dante i współczesny poeta mogą toczyć ciągle aktualny dialog”. Sięgają do jej skarbca klasycy. Stąd klasycyzm – termin (od słowa classicus – wzorowy, doskonały), którym określamy twórczość mistrzów
Dlaczego wiersz Stanisława Grochowiaka Czyści możemy uznać za manifest turpizmu? Nazwa tego nurtu literackiego pochodzi od łacińskiego słowa turpis, turpe – brzydki. Nurt ten zaznaczył się zwłaszcza w liryce i był popularny w Polsce w latach pięćdziesiątych. Samą nazwę wymyślił Julian Przyboś. Charakteryzuje ona prąd poetycki, który wprowadził do liryki motywy brzydoty, kalectwa, choroby i śmierci, a także groteski. Poza tym turpizm eksponuje rzeczy zwyczajne, codzienne, przedmioty codziennego użytku, a człowieka redukuje do wymiaru fizjologicznego. Turpizm nobilituje
Czesław Miłosz Piosenka o końcu świata W dzień końca świata Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji, Rybak naprawia błyszczącą sieć. Skaczą w morze wesołe delfiny, Młode wróble czepiają się rynny I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć. W dzień końca świata Kobiety idą polem pod parasolkami, Pijak zasypia na brzegu trawnika, Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa I łódka z żółtym żaglem do wyspy podpływa, Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa I
Gabriela Zapolska – jej najciekawszy dramat – Moralność pani Dulskiej (prapremiera: Teatr Miejski w Krakowie 1906, wyd. książkowe – 1907) ciągle gości w teatralnych repertuarach i jest żywo przyjmowany nawet w tak odległych zakątkach świata jak Chiny czy Argentyna. Co decyduje o jego uniwersalnym i ponadczasowym charakterze? Ważkość przedstawionego problemu (ludzkie zakłamanie, obłuda), tak samo znanego ludziom z różnych epok i spod różnych szerokości geograficznych, galeria charakterystycznych i wiarygodnych psychologicznie postaci (obłudna bohaterka tytułowa, przebiegła Juliasiewiczowa) oraz – komizm.
I. Artur to młody, wykształcony, uporządkowany wewnętrznie mężczyzna. Denerwuje go styl życia rodziców – ich nonszalancja, łamanie norm obyczajowych, artystyczne skłonności, niechlujstwo. Nie może pojąć, że ojcu nie przeszkadza w niczym fakt, iż jego żona (a matka Artura) ma kochanka, i to jakiego – prymitywnego chama. Denerwuje go też niechlujstwo ojca i jego bohemiczny styl życia, denerwuje go nawet nowoczesna babcia, która nie myśli o śmierci ani robieniu na drutach, lecz radośnie gra w karty. Próbuje
Przedstaw cechy poezji Mirona Białoszewskiego Pierwsze słowo, jakie przychodzi na myśl na określenie jego życia i twórczości, to „osobność”. A także indywidualizm i oryginalność. Sam uważał się za normalnego i przeciętnego człowieka, jednak w swej biografii przedstawiał się jako „pustelnik w wielkim mieście”. W swej osobności trwał konsekwentnie, zarówno jako poeta, jak i człowiek. Jego programowa samotność przejawiała się w ucieczce od oficjalnych form życia literackiego, obronie przed naciskiem chwilowych programów, doktryn i mód literackich. Polegała też na całkowitej niezależności
Co to jest teatr absurdu? Jakich jego przedstawicieli potrafisz wymienić? Teatr absurdu to jeden z głównych kierunków w XX-wiecznym teatrze i dramacie, operujący groteską i parodią. Działania bohaterów są pozbawione na ogół motywacji psychologicznej, w fabule trudno znaleźć związki przyczynowo-skutkowe. Fabuła jest właściwie pretekstem do parodiowania różnych form i zachowań, stereotypów mówienia i zachowania, bohaterowie – są marionetkami, ucieleśnieniem stereotypów. Prekursorem teatru absurdu był we Francji Alfred Jarry, autor Ubu Króla, napisanego w 1888, wystawionego w 1896 roku. W
Poezja Różewicza budzi takie uczucie jakby poeta chciał zacząć wszystko od nowa, ustalić nowe techniki tworzenia poezji, inaczej szukać znaczeń, inaczej ustalać sens słów. Najważniejsze cechy twórczości poetyckiej Różewicza to: upodobnienie poezji do prozy (ważna rola języka potocznego), oszczędność pisarska – jak najmniej słów, jak najwięcej znaczeń, co w efekcie daje lapidarność poetyckiej wypowiedzi, wiersz – to zwięzły sąd, refleksja lub informacja o odczuciu poety. Zobacz: Tadeusz Różewicz to twórca,
Turpizm – była to orientacja poetycka, która rozwinęła się po 1956 r. Poeci-turpiści programowo, „z założenia” włączyli w obręb poezji: brzydotę, kalectwo, choroby i śmierć. Twierdzili, że są to równie uprawnione tematy poezji jak inne, gdyż uzupełniają prawdę o człowieku. Szczególnie lubiany był temat zniszczenia, śmierci i rozkładu. Dotąd motywy takie nie miały oficjalnego miejsca w poezji. Wprawdzie można powiedzieć, że turpiści odwoływali się do tradycji Baudelaire’a, poetów baroku i
Campo di Fiori Wymowę Campo di Fiori podpowiada sam poeta. Zestawia on dwa place, dwa społeczeństwa i dwa wydarzenia historyczne. Pierwsze to spalenie na stosie Giordana Bruno w 1600 r. na Campo di Fiori. Kiedy spłonął stos, życie znów zajęło plac – handel, zakupy, kosze oliwek i cytryn – zwyczajne, tętniące życie. Drugie podobne, choć dużo późniejsze wydarzenie to rok 1943 – powstanie w getcie Warszawy, salwy za murem a tuż obok, na placu warszawskim w piękną
Można powiedzieć, że jest to stosunek buntowniczy, że poeta występuje przeciw polskim mitom, idealistycznym zrywom, obrazoburczo wołając o realizm, o to, by dostrzec Dedala, by zaprzestać żałobnych śpiewów, a konstruktywnie pomyśleć o przyszłości. Ernest Bryll jest ciekawym twórcą, jego wiersze przyciągają rytmicznym brzmieniem, często są utrzymane w klasycznych rygorach rymu, stylizacji na dawną polszczyznę, bogate w przerzutnie i metafory, a przy tym nie unika poeta mowy potocznej, nawet wulgaryzmów i… dyskusyjnych teorii. Jednak wiersze Brylla budzą pewne podejrzenia:
Scharakteryzuj poezję księdza Jana Twardowskiego. Twórczość księdza Jana Twardowskiego należy do poezji o tematyce religijnej, lecz jest to propozycja oryginalna, propagująca model wiary radosnej, bliskiej człowiekowi i, co dodać należy, w dzisiejszych czasach modna i popularna. Jeśli szukać źródeł czy odwołań koncepcji ks. Twardowskiego, to odpowiednią wydaje się filozofia św. Franciszka z Asyżu, który tak samo w centrum ludzkich wartości stawiał miłość i radość życia. Ksiądz Twardowski debiutował jeszcze przed
Elegia o… [chłopcu polskim] Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą, haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg, wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, Przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg. I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc, i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut –
Topos matki w poezji średniowiecznej, romantycznej i współczesnej. To temat-rzeka, ale spróbujmy choć wypunktować najważniejsze utwory i problemy. Topos matki w poezji… średniowiecznej Najdoskonalszą matką jest Maria – matka Chrystusa. W średniowiecznej literaturze i sztuce zwracano uwagę na dwa aspekty macierzyństwa Marii: matkę małego Dzieciątka, matkę cierpiącą – pod krzyżem, stabat Mater Dolorosa (Stabat Mater Jacopone da Todi i Lament świętokrzyski) i opłakującą śmierć Syna (w sztuce rozwija się tzw. motyw piety – rzeźba Michała Anioła,
Człowiek wobec kultury, cywilizacji, konwencji w oczach polskich twórców XX wieku. Witkacy, Witold Gombrowicz, Sławomir Mrożek – to podstawowe nazwiska, które trzeba będzie przywołać w tej odpowiedzi. Witkacy popełnił samobójstwo, 18 września 1939 roku, na wieść o wkroczeniu wojsk radzieckich w polskie granice. Czy – jak chce tradycja – uczynił to w obawie przed nadciągającą władzą totalitaryzmu? Czy przeczuwał zbrodnie, tragedie XX wieku, które zniweczą indywidualizm jednostki? W każdym razie przewidział wiele, czego dowodem są
Jakie utwory przywołać? Materiału literackiego dostarczy już pierwszy oficjalny tomik Różewicza (Niepokój 1947 rok). Pochodzą z niego dwa bardzo popularne wiersze poety – Ocalony oraz Lament. Początek Ocalonego nietrudno jest zapamiętać (a cytat zawsze robi dobrze wrażenie): mam dwadzieścia cztery lata/ ocalałem prowadzony na rzeź. Wiersz zawiera wiele takich okrutnych w swojej konkretności sformułowań – poeta np. stwierdza: „widziałem furgony porąbanych ludzi”. Ich pozornie beznamiętny i zdystansowany ton nie jest
Biografia Baczyńskiego była typową, pokoleniową biografią. Urodzony w 1921 w Warszawie, matura w 1939. Działalność w AK, konspiracja, studia na tajnej polonistyce UW. 1942 – ślub z Barbarą Drapczyńską. 1944 (4 sierpnia) – ginie w czwartym dniu powstania. 24 sierpnia – jego żona, Basia, zostaje ranna i umiera 1 września. Oboje pochowani są na Powązkach. Baczyński – pseud. Krzysztof – gdy umierał, miał 23 lata. Poeta pisząc o sobie – prezentował los rówieśników, przeczuwał swoją śmierć – bo
Poezja lingwistyczna Peiper nazywał poetę rzemieślnikiem słowa, czyli słowiarzem. Julian Przyboś (wywodził się z Awangardy Krakowskiej) nazywał ten rodzaj poezji słowiarstwem. A najpowszechniej używa się określenia lingwizm. Lingwizm lub poezja lingwistyczna to terminy określające nurt w poezji współczesnej. Lingwiści wykorzystywali możliwości języka (lingua – język), eksperymentowali z nim, poszukiwali nowych środków wyrazu i nowego sposobu tworzenia poezji. Najlepiej widać te tendencje w twórczości Mirona Białoszewskiego. Niektórzy badacze dowodzą, że w ogóle nie istnieje poezja lingwistyczna, ponieważ każdy
