Cwiczenia w pisaniu
Przykład: Uważam, że to stwierdzenie jest jedną z najgłębszych mądrości życiowych. W pełni się z nim zgadzam. Własne cierpienie pozwala dostrzec cierpienie innych ludzi, ich kłopoty i troski. Pomaga też samemu dorosnąć, dostrzec, że świat nie składa się tylko z dziecięcych radości, ale też z odpowiedzialności. Ponadto przeżycie bólu pozwala lepiej docenić uczucie szczęścia. Komentarz: To ćwiczenie daje Ci możliwość przedstawienia własnego stanowiska w danej sprawie. Najlepiej odpowiedz w zgodzie z tym, co sam uważasz. Staraj się mówić swoimi
Zadanie 34 Napisz notatkę: Jak rozumiesz określenie „dulszczyzna”? W jaki sposób to słowo trafiło do języka polskiego? Odpowiedź: Wyraz „dulszczyzna” pochodzi od nazwiska tytułowej bohaterki dramatu Gabrieli Zapolskiej Moralność pani Dulskiej. „Dulszczyzna” to określenie specyficznego, właściwego drobnomieszczaństwu sposobu bycia, charakteryzującego się obłudą moralną, pretensjonalnością i pozerstwem. Komentarz: Pytanie po części sprawdza Twoją wiedzę z zakresu historii literatury (i to jest ta łatwiejsza część), a po części sprawdza Twoją umiejętność wyjaśniania i tworzenia notatek. Zauważ, że
1. Zastąp słowa „autor” i „bohater” znanymi Ci synonimami. 2. „Uważam, że…” to często powtarzane sformułowanie. Jakich słów użyłbyś zamiennie? Odpowiedź 1. autor to: pisarz, twórca, prozaik, powieściopisarz (odpowiednio – dramaturg czy poeta), mistrz pióra bohatera możemy nazwać inaczej: postacią literacką, postacią wiodącą, główną personą utworu 2. myślę, sądzę, twierdzę, mniemam, że… jestem zdania, że… według mnie, moich poglądów, zapatrywań… Komentarz Bywa, że pisząc wypracowanie, posługujemy się w kółko tymi samymi wyrazami
Zbigniew Herbert, Brak węzła Klitajmestra otwiera okno, przegląda się w szybie, by włożyć swój nowy kapelusz. Agamemnon jest w przedpokoju, zapala papierosa, czeka na żonę. Do bramy wchodzi Agistos. Nie wie, że Agamemnon wczoraj w nocy wrócił. Spotykają się na schodach. Klitajmestra proponuje, aby pójść do teatru. Odtąd często będą chodzili razem. Elektra pracuje w spółdzielni. Orestes studiuje farmację. Wkrótce ożeni się ze swą nieostrożną koleżanką o bladej cerze i
Jerzy Szaniawski Most Akt pierwszy Obszerna izba w starym murowanym domu. Dom ten był niegdyś karczmą-zajazdem. Tu zbierali się podróżni. Mogli się ogrzać (wielki komin); mogli zjeść (dotychczas stoi lada i kredens – widać resztki szkła i porcelany); mogli w tym domu przenocować – (do pokojów gościnnych wchodzi się po wewnętrznych schodach na piętro). (…) Wieczór. Słychać wiatr i ulewny deszcz.Tomasz kreśli. Janek przygląda się pracy Tomasza z uśmiechem. Marysia dorzuca drew do ognia. TOMASZ oderwawszy
Odpowiedź: Człowiek oświecenia (postawy zawarte w Odzie…, krytycyzm, nawiązania do mitologii, wiara we współdziałanie). Ideały doby romantyzmu (bunt, wolność, młodość, siła uczuć). Romantyczna krytyka światopoglądu oświeceniowego (pokonaj rozum, mędrców). Młodość jako siła napędowa pokolenia romantyków (przeciw starości). Uniwersalność Ody do młodości – jej aktualność dziś. Komentarz: Przy pisaniu krótkiego wypracowania nie zawsze ma sens opracowywanie szczegółowego planu. Czasami wystarczy po prostu przygotować sobie listę zagadnień, które zamierzasz poruszyć i które powinny wyczerpać
Pisząc o Mickiewiczu użyj terminów: sugestywny, uzurpować, profetyzm. Odpowiedź: Oda do młodości to ogromnie sugestywny utwór. Konrad uzurpował sobie prawo do rządu dusz i rozmowy z Bogiem. Dziady Mickiewicza są utworem o charakterze profetycznym. Komentarz: Pamiętaj o zasadzie, by nie używać słów, których znaczenia nie jesteś pewien. Dla przypomnienia: sugestywny – przekonujący, wywierający silny wpływ na kogoś uzurpować – przypisywać sobie prawo do czegoś profetyzm – przepowiadanie przyszłości, proroctwo, także jako głoszenie woli
Nic co się stało pod sklepieniem niebios, Bez Twej woli się nie stało. Jan Kasprowicz, Hymny Kiedy patrzę na Twoje niebiosa, dzieło palców Twoich, na księżyc i gwiazdy, któreś ustanowił Cóż jest człowiek, że pamiętasz o nim, syn człowieczy, że go nawiedzasz? Księga Psalmów, Psalm 8 Nim się przed moją nicością ukorzę Smutno mi, Boże! Juliusz Słowacki, Hymn Odpowiedź: Cytaty można wykorzystać, pisząc pracę na temat relacji: Bóg-człowiek, którą – każdy na
Czesław Miłosz Obłoki Obłoki, straszne moje obłoki, jak bije serce, jaki żal i smutek ziemi, chmury, obłoki białe i milczące, patrzę na was o świcie oczami łez pełnemi i wiem, że we mnie pycha, pożądanie i okrucieństwo, i ziarno pogardy dla snu martwego splatają posłanie, a kłamstwa mego najpiękniejsze farby zakryły prawdę. Wtedy spuszczam oczy i czuję wicher, co przeze mnie wieje palący, suchy. O jakże wy straszne jesteście, stróże
Odpowiedź: Wstęp powinien zawierać: informację o tym, czym jest Fatum, czym było Fatum w przekonaniu starożytnych, synonimy tego pojęcia (np. los), informację o roli, jaką spełniało Fatum w tragedii antycznej. Komentarz: Warto przyjrzeć się tematom kilku wypracowań i zadać sobie pytanie, co powinien zawierać dobry wstęp? Będzie to dobra wprawka przed maturą pisemną. Rozpoczęcie pracy sprawia zazwyczaj najwięcej kłopotów. Pamiętaj, że wstęp nie powinien zawierać zbędnych informacji, ale te, które będą stanowiły wprowadzenie do tematu.
Krzysztof Kamil Baczyński Lasem Chodzę lasem, zostawiam nie ślady, lecz tropy (1) I sapię w wąskiej norze oddechem włochatym. Czy to prawda, że żyłem rybą przed potopem I że jestem dziś wilkiem kochającym kwiaty? Jakże płyną te sosny? śmierć ma zapach ostry. (2) Patrzę wam prosto w oczy, a krok mój jest wiekiem. Gdzie las się kończy nagle fioletowym ostem – – myśliwy z psem, który też był kiedyś człowiekiem. (3) Listopad 1940 (1)
Odpowiedź: Motyw przemijania jest obecny w literaturze i sztuce od początku ich istnienia i ciągle nie traci na popularności. Bo chyba nigdy nie pogodzimy się z tym, że się starzejemy, że umieramy. W średniowieczu śmierć była obecna niemalże na każdym kroku: epidemie sprawiały, że wyludniały się całe wsie i miasta, na porządku dziennym były publiczne egzekucje, traktowano je nawet jako coś w rodzaju rozrywkowego widowiska… Jednym z najpopularniejszych toposów barokowej poezji jest vanitas – czyli refleksja nad marnością
Eliasz (fragment) A Bóg rzekł te słowa: „Chcę ci wyznać to, czego nie wyznam nikomu. Świat mój mija się ze mną! Źle mi w moim domu! Mogłem nieraz przymusić nicość jeszcze młodą Do uśmiechu w mrok inny! Mrok nie był przeszkodą… Gdybym dał inny rozkaz, innych snów narzędzie, Czy byłoby inaczej, niż jest i niż będzie?…” Odpowiedź: Leśmianowski Bóg bardzo różni się od tradycyjnego wizerunku Boga chrześcijańskiego. Wyznaje człowiekowi (prorokowi Eliaszowi) własną słabość i bezradność.
Władysław Broniewski Ballady i romanse „Słuchaj, dzieweczko! Ona nie słucha… To dzień biały, to miasteczko…” Nie ma miasteczka, nie ma żywego ducha, Po gruzach biega naga, ruda Ryfka, Trzynastoletnie dziecko. To pierwsza strofa bardzo znanego wiersza. Do jakiego utworu odwołuje się poeta? Jak nazwiesz takie odwołanie? Odpowiedź: Władysław Broniewski przywołuje, oczywiście, balladę Romantyczność Adama Mickiewicza. Poeta posługuje się tu parafrazą literacką. Komentarz: Parafraza literacka jest przeróbką, modyfikacją jakiegoś utworu. Nie należy
Odpowiedź: Można napisać na przykład: Walorem dzieła jest… Utwór wyróżnia się… Niezaprzeczalną zaletą dzieła jest… Ujemną stronę utworu znajduję w… Szczególną wartość utworu stanowi… Wyznacznikiem dzieła jest… Typowe dla tego utworu jest… Komentarz: Ten zwrot często pojawia się w pracach szkolnych. Nadużywanie i powtarzanie takich schematów językowych obniża poziom pracy. Rada: stwórz sobie spis sformułowań zastępujący zużyte slogany. Zobacz: Zadanie 26. W jaki sposób wyzyskana została wieloznaczność słowa „róża” w wierszu
Zadanie 1 Napisz wstęp do tematu: Pieśni Jana Kochanowskiego wyrazem światopoglądu człowieka renesansu. Przykład: (1) Pieśni Jana Kochanowskiego są najpełniejszym wyrazem postawy renesansowej w szesnastowiecznej poezji polskiej. (2) Zawarte są w nich wszystkie najważniejsze elementy renesansowego światopoglądu – można je łatwo wskazać na przykładzie poszczególnych utworów. Zanim to jednak uczynię, chciałbym krótko je opisać. (3) Jednym z ważniejszych czynników wpływających na kształt epoki renesansu był zwrot w stronę sztuki i mitologii antycznej. Artyści renesansowi podejmowali
Odpowiedź: Przy większości tematów we wstępie można wykorzystać następujące pomysły: zacząć od cytatu nawiązującego do tematu; zacząć od wyjaśnienia swojego wyboru: dlaczego właśnie ten temat wybrałem? Można pokusić się o ocenę tematu; zacząć od konkretnego przykładu, może to być np. postawa jakiegoś bohatera; zacząć od własnych refleksji na temat problematyki zawartej w temacie. Dobrym pomysłem będzie postawienie pytań, na które postarasz się odpowiedzieć w pracy. Komentarz: Nie ma uniwersalnej recepty na wstęp, są
Odpowiedź: Rzeczywistość, która nas otacza bywa złowroga, niezbadana, innym razem przyjazna. Czy to rzeczywistość kształtuje człowieka, czy jest może odwrotnie? Zarówno istota aktywna i formująca swój świat, jak i słabeusz biernie poddający się naciskom otoczenia, są niezaprzeczalnie uwikłani w reguły swojej rzeczywistości. Jest to problem, na który literatura od zawsze żywo reagowała, tym bardziej że rejestr postaw człowieka wobec świata zewnętrznego jest bogaty. Komentarz: Warto wymyślać sobie wstępy do tematów zupełnie teoretycznych lub
Tadeusz Różewicz Róża Róża to kwiat albo imię umarłej dziewczyny Różę w ciepłej dłoni można złożyć albo w czarnej ziemi Czerwonowłosa róża krzyczy złotowłosa odeszła w milczeniu Krew uciekła z bladego płatka kształt opuścił suknię dziewczyny Ogrodnik troskliwie krzew pielęgnuje ocalony ojciec szaleje Pięć lat mija od Twojej śmierci kwiat miłości który jest bez cierni Dzisiaj róża rozkwitła w ogrodzie pamięć żywych umarła i wiara Odpowiedź: Róża oznacza kwiat albo imię dziewczyny. Opisana w wierszu dziewczyna o tym
Napisz wstęp do wypracowania klasowego na temat: Czy Makbet jest bohaterem tragicznym? Przykład: (1) Makbet to główny bohater tragedii Williama Szekspira. W wyniku popełnionych morderstw zdobył tron. Czy był bohaterem tragicznym? Jeżeli tak – to znaczy, że ciążyło nad nim jakieś fatum, przekleństwo losu, które sprawiło, że nie mógł wybrać innej drogi, nawet gdyby chciał. Jeżeli nie – to znaczy, że każda kolejna zbrodnia była jego świadomym wyborem, dokonywanym przez