Wypracowania z literatury XX wieku
Porównaj różne sposoby ukazywania rozstań w podanych fragmentach Lalki Bolesława Prusa i wierszu Tadeusza Micińskiego *** (Bądź zdrowa!). Bolesław Prus, Lalka Pociąg ruszył. Starski usiadł po lewej stronie panny Izabeli i zaczął z nią rozmawiać w połowie po polsku, w połowie po angielsku, coraz częściej wpadając w angielszczyznę. Wokulski siedział na prawo od panny Izabeli, nie chcąc jednak przeszkadzać w rozmowie wstał stamtąd i usiadł za panem Tomaszem. (…) Za Pruszkowem zmęczony i jednostajny głos pana Tomasza zaczął go męczyć.
Interpretacja utworów Cypriana Kamila Norwida Moja ojczyzna i Kazimierza Wierzyńskiego Europa. Jak poeci różnych epok odpowiadają na pytanie „gdzie ma ojczyzna”? Interpretując wiersze, zwróć uwagę na sposób wyrażania refleksji i ukształtowanie wypowiedzi. Cyprian Kamil Norwid Moja ojczyzna Kto mi powiada, że moja ojczyzna: Pola, zieloność, okopy, Chaty i kwiaty, i sioła – niech wyzna, Że – to jej stopy. Dziecka – nikt z ramion matki nie odbiera; Pacholę – do kolan jej sięga; Syn –
Ludzie marionetki. Porównaj sposób ujęcia tego motywu w wierszu Jana Kochanowskiego O żywocie ludzkim i fragmencie Lalki Bolesława Prusa. 1. Fraszki to wszystko, cokolwiek myślemy, Fraszki to wszystko, cokolwiek czyniemy; Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy, Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy. Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, Wszystko to minie jako polna trawa; Naśmiawszy się nam i naszym porządkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom. (Jan Kochanowski, O żywocie ludzkim) (mieszek –
Porównaj ujęcie motywu poety i jego losu w wierszach Evviva l’arte Tetmajera i Serwus, madonna Gałczyńskiego. Kazimierz Przerwa-Tetmajer Evviva l’arte Evviva l’arte! Człowiek zginąć musi – cóż, kto pieniędzy nie ma, jest pariasem, nędza porywa za gardło i dusi – zginąć, to zginąć jak pies, a tymczasem, choć życie nasze splunięcia niewarte: evviva l’arte! Evviva l’arte! Niechaj pasie brzuchy, nędzny filistrów naród! My, artyści, my, którym często na chleb braknie suchy, my, do jesiennych
Porównaj sposób ukazania martyrologii narodu żydowskiego podczas wojny w wierszach Campo di Fiori Czesława Miłosza i Ballady i romanse Władysława Broniewskiego. Władysław Broniewski Ballady i Romanse „Słuchaj, dzieweczko! Ona nie słucha… To dzień biały, to miasteczko…” Nie ma miasteczka, nie ma żywego ducha, po gruzach biega naga, ruda Ryfka, trzynastoletnie dziecko. Przejeżdżali grubi Niemcy w grubym tanku. (Uciekaj, uciekaj, Ryfka!) „Mama pod gruzami, tata w Majdanku…” Roześmiała się, zakręciła się,
Dokonaj interpretacji porównawczej wierszy Czesława Miłosza Do leszczyny i Jacka Podsiadły Nie teraz jestem szczęśliwy. Czesław Miłosz Do leszczyny Nie poznajesz mnie, ale to ja, ten sam, Który wycinał na łuki twoje brunatne pręty, Takie proste i śmigłe w biegnięciu do słońca. Rozrosłaś się, ogromny twój cień, hodujesz pędy nowe. Szkoda, że tamtym chłopcem już nie jestem. Chyba kij sobie bym wyciął, bo widzisz, chodzę o lasce. Kochałem twoją korę, brązową z białym nalotem, Koloru
Dokonaj interpretacji porównawczej wierszy Juliana Przybosia Odjazd i Jonasza Kofty Rozmyślania na dworcu. Julian Przyboś Odjazd Znów ufałaś – i wątpiłaś znowu (krakało spłoszone zamykanie ramp…), gdy pod konstrukcjami z żelaza i szkła stał się pociąg, fakt, który tonowymi uderzeniami kół poza rozpacz wykraczał. Parowóz wlókł długi i ciężki twój żal. W płytkim świetle za wcześnie zapalonych lamp świat jakby odziwaczał i stronił… – Załamał się w rozbitych bezdźwięcznie łzach. Kształt twój mglił się i wietrzał, między
Wygrywać jest rzeczą ludzką… Na podstawie wybranych utworów literackich oceń postępowanie bohaterów literackich odnoszących zwycięstwo. Komentarz: W takim ujęciu temat pojawia się dość rzadko. Dość silnie wiąże się jednak z takimi motywami, jak sukces i kariera, które lubią gościć na maturach. Nie jest najłatwiejszy – problemem może stać się odpowiedni dobór tekstów. Z całą pewnością dobrze więc we wstępie zastanowić się, co właściwie można uznać za zwycięstwo – i to pomyśleć w sposób ukierunkowany, w odniesieniu
Analiza i interpretacja wierzy Władysława Broniewskiego Rysunek i Józefa Barana Apokalipsa domowa. Podejmując interpretację porównawczą wierszy, określ sytuację liryczną obu podmiotów. Zwróć uwagę na środki wprowadzające dom w sferę sacrum oraz znaki – sygnały świata zewnętrznego. Władysław Broniewski Rysunek Ziemio moja, droższa od innych, nie śpię, szukam wspomnień dziecinnych, bazgrzę niezręcznie, i na papierze dom się pojawia, płoty, ganki, bzy pachnące w majowe ranki i wśród trawnika konwalie świeże – kwiaty mej matki
Dokonaj interpretacji porównawczej wierszy Definiowanie miłości Francisca de Queveda i „*** (Z początku ludzie…) Wołodymyra Jarynycza. Zwróć uwagę na sposób obrazowania miłości w obu utworach. Francisco de Quevedo Definiowanie miłości Jest to palący lód, mroźne płomienie, rana bolesna a nie odczuwana, dobre złudzenie, zła rzecz doznawana, krótkie i bardzo męczące wytchnienie. Jest to beztroska, co niesie zmartwienie, trwoga imieniem odwagi nazwana, samotność pośród ludzi znajdowana, kochanie bycia w kochającej wenie. Miłość to również wolność uwięziona, co do
Dokonaj interpretacji porównawczej utworów Ekskuza Adama Mickiewicza i Ze szkodą Czesława Miłosza. Adam Mickiewicz Ekskuza Nuciłem o miłostkach w rówienników tłumie; Jedni mię pochwalili, a drudzy szeptali: „Ten wieszcz kocha się tylko, męczy i żali, Nic innego nie czuje lub śpiewać nie umie”. „W dojrzalsze wchodząc lata, przy starszym rozumie, Czemu serce płomykiem tak dziecinnym pali? Czyliż mu na to wieszczy głos bogowie dali, Aby o sobie tylko w każdej nucił dumie?” Wielkomyślna przestroga! – wnet z górnymi
Analiza i interpretacja porównawcza wierszy Muzeum Wisławy Szymborskiej i Z życia przedmiotów Adama Zagajewskiego. Wisława Szymborska Muzeum Są talerze, ale nie ma apetytu. Są obrączki, ale nie ma wzajemności od co najmniej trzystu lat. Jest wachlarz – gdzie rumieńce? Są miecze – gdzie gniew? I lutnia ani brzęknie o szarej godzinie. Z braku wieczności zgromadzono dziesięć tysięcy starych rzeczy. Omszały woźny drzemie słodko zwiesiwszy wąsy nad gablotką. Metale, glina, piórko ptasie cichutko
Analiza porównawcza wierszy: Z lat dziecięcych Bolesława Leśmiana i Elegia o lecie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Bolesław Leśmian Z lat dziecięcych Przypominam – wszystkiego przypomnieć nie zdołam; Trawa… Za trawą – wszechświat… A ja kogoś wołam. Podoba mi się własne w powietrzu wołanie – I pachnie macierzanka – i słońce śpi – w sianie. A jeszcze? Co mi jeszcze z lat dawnych się marzy? Ogród, gdzie dużo liści znajomych i twarzy –
Analiza porównawcza wierszy Leopolda Staffa Nike z Samotraki i Ernesta Brylla Nike. Leopold Staff Nike z Samotraki W wietrznych falach twych wiotkich szat słyszę muzykę Lotu, którego żadne nie prześcigną ptaki, Czarująca bogini triumfu, o, Nike, Co od wieków zdyszana lecisz z Samotraki! Pośpiech potężnych skrzydeł twych powietrze chłoszcze, Niosąc zwycięstwo, sław liście laurowe. Nie pragnę ich. I temu jedynie zazdroszczę, Dla którego w porywie swym straciłaś głowę. Ernest
Analiza porównawcza Testament mój Juliusz Słowacki i Testament Zbigniew Herbert. Juliusz Słowacki Testament mój Żyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami, Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny, Dziś was rzucam i dalej idę w cień – z duchami – A jak gdyby tu szczęście było – idę smętny. Nie zostawiłem tutaj żadnego dziedzica Ani dla mojej lutni – ani dla imienia; – Imię moje tak przeszło jako błyskawica
Cywilizacja XX wieku to klęska czy tryumf człowieka? Rozstrzygnij ów dylemat, odwołując się do wybranych dzieł literackich, plastycznych, filmowych. Zestaw lektur • Antoine de Saint-Exupéry, Ziemia, planeta ludzi • Albert Camus, Dżuma • George Orwell, Rok 1984 • Ernest Hemingway, Komu bije dzwon • Czesław Miłosz, poezje, Ziemia Ulro, Zniewolony umysł • Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat • Aleksander Sołżenicyn, Archipelag Gułag • Tadeusz Borowski, Pożegnanie z Marią • Tadeusz Konwicki, Mała
Tradycja romantyczna w poezji XX wieku. Ach, ta romantyczna literatura! Te pomniki, powstania, proroctwa ojczyźniane! Niby nie przepadamy za tym wszystkim, ale gdzieś w głębi duszy jesteśmy dumni z naszych wieszczów: Mickiewicza i Słowackiego. Kim bylibyśmy dziś bez naszej narodowej twórczości romantycznej? Literatura romantyczna niewątpliwie najmocniej odcisnęła swe piętno nie tylko na poezji późniejszych epok, ale i na życiu wielu Polaków, przede wszystkim tych, którzy w różnych okolicznościach historycznych zmuszeni byli opuścić kraj. Ale byli
Napisz esej interpretujący wiersza Wisławy Szymborskiej pt. W rzece Heraklita Dlaczego Heraklit? Heraklit był filozofem greckim żyjącym w starożytności. Stworzył doktrynę o zmienności wszystkich rzeczy, uważał trwałość za ułudę zmysłów. Wymyślił obrazową metaforę rzeki dla swoich poglądów, rzekł: „Niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki” gdyż, panta rhei – wszystko płynie, jest zmienne, nietrwałe. Czym jest zatem rzeka Heraklita? Metaforą świata, rzeczywistości. Tę myśl podejmuje autorka wiersza. (Przenośnia jest jednym z ulubionych zabiegów
Wisława Szymborska Nad Styksem To Styks, duszyczko indywidualna, Styks, duszyczko zdumiona. Usłyszysz bas Charona w megafonach, popchnie cię ku przystani ręka niewidzialna nimfy, z ziemskiego przepłoszonej lasu (wszystkie tutaj pracują od pewnego czasu). W rzęsistych reflektorach ujrzysz każdy szczegół żelbetonowej cembrowiny brzegu i setki motorówek zamiast tamtej łódki ze zbutwiałego przed wiekami drewna. Ludzkość zwielokrotniła się i to są skutki, duszyczko moja rzewna. Z dużą dla krajobrazu szkodą budynki pospiętrzały
Władza – jej wpływ na postępowanie i osobowość człowieka. Zestaw lektur Sofokles – Antygona William Szekspir – Makbet Niccolò Machiavelli – Książę Jan Kochanowski – Odprawa posłów greckich Juliusz Słowacki – Balladyna, Kordian Adam Mickiewicz – Konrad Wallenrod, Dziady Czesław Miłosz – Zniewolony umysł Tadeusz. Konwicki – Mała apokalipsa Andrzej Szczypiorski – Początek Kazimierz Moczarski – Rozmowy z katem Ryszard Kapuściński – Cesarz Michaił Bułhakow – Mistrz i Małgorzata Antoine de Saint-Exupéry – Mały Książę George
