Wypracowania z literatury XX wieku
Porównaj ze sobą fragmenty Pieśni o Rolandzie i opowiadania Rozdzióbią nas kruki, wrony…. Zwróć uwagę na sposób przedstawienia sceny śmierci. Pieśń o Rolandzie (fragment) Hrabia Roland leży pod sosną. Ku Hiszpanii obrócił twarz. Wiele rzeczy przychodzi mu na pamięć; tyle ziem, które zdobył dzielny rycerz, i słodka Francja, i krewniacy, i Karol Wielki, jego pan, który go wychował. Płacze i wzdycha, nie może się wstrzymać. Ale nie chce przepomnieć siebie samego;
To przypadek organizuje ludzkie losy – Czy zgadzasz się z tą tezą? Odwołując się do wybranych tekstów kultury z różnych epok, przedstaw swoje rozważania na temat roli przypadku w ludzkim życiu. Komentarz Przypadek bywa reżyserem nie tylko losów bohaterów literackich, ale i świata nauki, kultury i historii. Prawo nazwane później jego imieniem Archimedes „wymyślił” w kąpieli, Newton zaczął zastanawiać się nad zjawiskiem przyciągania ziemskiego, gdy ujrzał spadające jabłko etc. Ludzie, którym udało się osiągnąć sukces, udzielając
Bohater tragiczny to każdy z nas. Odnieś się do tej tezy. Swą wypowiedź zilustruj odpowiednimi przykładami starożytnych tekstów kultury. Propozycje wstępu Możliwość 1: Pracę możesz zacząć od zadania pytania: kim tak naprawdę jest bohater tragiczny? Spróbuj sformułować „teorię bohatera tragicznego”, w której zawrzesz wszystkie najważniejsze cechy tej postaci. Oto one: bohater tragiczny winny jest zbrodni, którą popełnił nie tyle z wyrachowania, ile na skutek nieszczęśliwego zbiegu okoliczności (tak zwana wina niezawiniona), w odbiorcy tragedii
Topos pielgrzyma w literaturze – od romantyzmu do współczesności. Któż to jest pielgrzym? Słowo przywołuje na myśl człowieka, który porzucił spokojne i stabilne miejsce, w którym żył, i zdając się na wszelkie trudy oraz niewygody, wyrusza w niepewną, długą wędrówkę. Po co wyrusza? Pielgrzymuje się zawsze do jakiegoś sacrum, miejsca świętego, aby otrzymać łaskę poznania, zrozumienia – istoty rzeczy; tego, co najważniejsze. Oczywiście owo „sanktuarium” może mieć nie tylko postać fizyczną; to także metafora
Na podstawie poniższego fragmentu, jak i znajomości utworu przedstaw Chłopów jako powieść modernistyczną. Nieprzenikniona cichość biła z pól, zamglone dale łączyły ziemię z niebem, z łąk pełzały białawe tumany i wlekły się nad zbożami kiej przędze, obtulając je niby ciepłym, wilgotnym kożuchem. Wyrosłe, zielonawe ściany żyta pochylały się nad miedzę pod ciężarem kłosów, zwisających kieby te rdzawe dzioby piskląt, pszenice szły już w słup, stały hardo, lśniąc czarniawymi piórami, zaś owsy i jęczmiona, ledwie rozkrzewione, zieleniały kiej
Na podstawie podanych fragmentów opowiadania Tadeusza Borowskiego pt. Pożegnanie z Marią, scharakteryzuj Tadka, bohatera i narratora tego dzieła. 1. Maria podniosła głowę znad książki. Smuga cienia leżała na jej czole i oczach i spływała wzdłuż policzka jak przejrzysty szal. (…) – Patrz, nie ma granicy między światłem i cieniem – szepnęła Maria. – Cień jak przypływ podpełza do nóg, otacza nas i zacieśnia świat tylko dla nas: jesteśmy ty i ja. Pochyliłem się ku jej wargom, ku
Poezja i propaganda: Analiza i interpretacja porównawcza Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego i Pieśni Legionów Polskich we Włoszech Józefa Wybickiego. Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny Święta miłości kochanej ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny, Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe. Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać. Józef Wybicki
O wędrówce jako metaforze ludzkiego losu i jej literackich ujęciach w wybranych utworach. Zestaw lektur • Biblia – Księga Genesis (Adam i Ewa, Kain), Księga Wyjścia (wędrówka do Ziemi Obiecanej) • Mitologia – mit o labiryncie i Tezeuszu, mit o Odyseuszu • Homer – Odyseja • Dante Alighieri – Boska komedia • Legenda o świętym Aleksym • Wolter – Kandyd • Mickiewicz – Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego • Juliusz Słowacki – Kordian • Marcel
Co jest największym zagrożeniem dla ludzkości – odpowiedz, opierając się na tekstach kultury powstałych w XX wieku. Zacznij od: siebie Zagrożenie widzę w eksperymentach w zakresie genetyki terroryzmie znieczulicy przemocy komercjalizacji współczesnego świata cytatu Trwoga jest też wzmocnionym poczuciem życia (Tomasz Mann) Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono (Wisława Szymborska) Czy zagrożenie totalitaryzmu minęło w XXI wieku? Już o XX myślano, że będzie wiekiem dojrzałości ludzkiej, humanizmu i rozwoju cywilizacji. Okazało się, że był wiekiem dwóch wojen
Przemijanie, czas, pamięć – odwieczny temat literatury… Lektury do wykorzystania w pracy Koniugacja Haliny Poświatowskiej Krótkość żywota Daniela Naborowskiego Panny z Wilka Jarosława Iwaszkiewicza Brzezina Jarosława Iwaszkiewicza Noce i dnie Marii Dabrowskiej Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk Radość pisania Wisławy Szymborskiej Tablica z Macondo Stanisława Barańczaka O jakie lektury można było wzbogacić pracę W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta (powrót do chwil minionych jest możliwy tylko poprzez literaturę, impulsem do
Miejsce magiczne, cywilizacyjna dżungla, przestrzeń destrukcji. Do jakich przemyśleń na temat różnych obrazów miasta przedstawionych w literaturze skłania cię lektura wybranych tekstów. Zestaw lektur • Bolesław Prus – Lalka (Warszawa) • Władysław Reymont – Ziemia obiecana (Łódź) • Honoriusz Balzak – Komedia ludzka (Paryż) • James Joyce – Ulisses (Dublin) • Emil Zola – cykl powieściowy Trzy miasta (trylogia Paryż, Lourdes, Rzym) • Tadeusz Konwicki – Mała apokalipsa (Warszawa) • Albert
Jeśli chcesz poznać człowieka, patrz na jego czyny. Jaką prawdę o człowieku – o jego wielkości i małości – odkryłeś, analizując i oceniając działania wybranych bohaterów literackich? Zaprezentuj swoje przemyślenia. Komentarz: Sięgnij po literaturę wojenną, współczesną, gdzie w obliczu wojny, totalitaryzmu człowiek albo staje na wysokości zadania, albo nie. Możesz też porównać dwie albo zanalizować dokładnie jedną epokę literacką pod kątem interesujących Cię postaci (np. romantyzm i neoromantyzm). Strategie realizacji tematu: Możliwość I: Początek banalny, ale
Jest taki czas i są takie miejsca, w których człowiek czuje się szczęśliwy – różne oblicza szczęścia utrwalone w literaturze. Komentarz: Możesz pisać o poszukiwaniu szczęścia, o jego odnajdywaniu lub nieustannej za nim pogoni. Możesz opisywać filozoficzne „metody” mające nam w tym pomóc. Możesz zająć się wreszcie literackimi wizjami utopijnymi czy arkadyjskimi. Nie popełnij jednak błędu i nie próbuj zajmować się tym wszystkim naraz. To najlepsza recepta na osiągnięcie stanu totalnego chaosu w pracy. Strategie realizacji tematu: Możliwość
Kim jesteś człowieku? Dobrze mieć przygotowany wstęp do takiej pracy. Czy to refleksję własną, czy pytanie – tezę, którą postawimy we wstępie, czy – wreszcie wypowiedź autorytetu: pisarza, filozofa, polityka itp. Albo piękny cytat z poezji lub prozy. Nie powinien pozostać bez komentarza, chyba że uznamy go jedynie za motto pracy, a nie wstęp. Jeśli chcesz zacząć od cytatu… Oto najbardziej znane (i często powtarzane w tematach maturalnych) refleksje pisarzy: Człowiek jest
„Jest zawsze miejsce na nadzieję…” (Gustaw Herling-Grudziński). Zaprezentuj utwory literackie, w których odnalazłeś motyw nadziei i wiary w sens pokonywania trudności. Zestaw lektur • Biblia – wędrówka Izraelitów do Ziemi Obiecanej (Księga Wyjścia), Księga Hioba • Homer – Odyseja • Jan Kochanowski – Pieśni, Treny • Dante Alighieri – Boska komedia • Adam Mickiewicz – Konrad Wallenrod • Bolesław Prus – Lalka • Henryk Sienkiewicz – Quo vadis • Stefan
Co prawda pierwsza z nich jest dyscypliną naukową w pełnym tego słowa znaczeniu, druga zaś sztuką, ale bardzo często splatają się one ze sobą. Może czytałeś Ucztę albo Obronę Sokratesa Platona? Koniecznie wspomnij o tych utworach, gdyż są one nie tylko genialnymi dziełami filozoficznymi, ale również odznaczają się kunsztowną literacką formą. Za sprawą Platona dialog stał się sposobem prowadzenia dyskursu filozoficznego, a jego szczególną odmianę stanowił dialog sokratyczny. Pochwal się
Droga bohatera literackiego od wyboru wartości do ich urzeczywistnienia. Rozważ decyzje i losy trzech, czterech wybranych postaci z różnych epok literackich. Zestaw lektur • William Szekspir, Hamlet • Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni • Juliusz Słowacki, Kordian • Bolesław Prus, Lalka (Stanisław Wokulski) • Gustaw Herling-Grudziński, Wieża Wstęp Bohater jest motorem dzieła literackiego, od jego czynów zależy intensywność akcji, jego decyzje oceniamy, metamorfozę obserwujemy. On działa – nawet gdy nie działa. Znakomita scena
Dom rodzinny… idealizowany i ten karykaturalnie przedstawiony w wybranych przez Ciebie utworach literackich. Wyjaśnij przyczyny tak różnorodnego rozwinięcia przez twórców tego motywu. Zestaw lektur • Homer – Odyseja • Jan Kochanowski – Fraszki i Pieśni • Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego • Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz • Gabriela Zapolska – Moralność pani Dulskiej • Czesław Miłosz – Dolina Issy • Witkacy – W małym dworku • Maria Dąbrowska – Noce i dnie •
Czy zgadzasz się z twierdzeniem Alberta Camusa, że w ludzkim życiu najważniejsze są wybory? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do losów wybranych bohaterów literackich. Twierdzenie wydaje się bezdyskusyjne, ale tylko z punktu widzenia XX wieku. W dawniejszych epokach udział ludzkiej woli w podejmowaniu wyborów był podawany w wątpliwość. Znacznie większą rangę przypisywano innym czynnikom, w starożytności np. Fatum, w wiekach średnich – Bożej ingerencji. Przykłady literackie Bohaterowie, których wybory, choć zgodne z ich ówczesną kulturą, mogą dziś budzić nasze
„Żaden człowiek siły swojej nie zna, dopóki jej w potrzebie z siebie nie dobędzie” (Eliza Orzeszkowa). Twoje refleksje nad literackimi przykładami heroizmu. Plan pracy I Wstęp II Rozwinięcie Archetypy heroicznych rycerzy i postawy do nich nawiązujące. Czy jedyną konsekwencją heroizmu jest śmierć? Aktualność tematu. III Refleksje końcowe Propozycje wstępów I Nawiązanie do cytatu Zawarte w temacie słowa Elizy Orzeszkowej wskazują jednak na to, że w potrzebie każdy człowiek może zostać bohaterem i przeciwstawić się okolicznościom,
