Wypracowania z literatury XX wieku
Postęp techniczny kontra tradycja. Przedstaw ten problem na przykładzie wybranych utworów literackich. Temat wyjątkowo aktualny – na co dzień przecież dostrzegamy, jak rozwój techniki zmienia świat i nas samych. W poleceniu chodzi jednak o coś więcej: o przeciwstawienie postępu techniki i tradycji (zwróć uwagę na słowo „kontra”!). Czy technika powoduje odrzucenie tradycji? Jeśli tak, to jakie są tego następstwa (negatywne i pozytywne)? A może tradycja mimo wszystko okazuje się silniejsza? Przykładów literackich do tej prezentacji warto szukać
„A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei, jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec” (Juliusz Słowacki, Testament mój). Romantyczna wizja ofiary. Komentarz Ofiara i poświęcenie to bardzo ważne terminy w literaturze polskiego romantyzmu. Temat taki jak ten, rozpoczęty pięknym cytatem, ma spore szanse na pojawienie się jako jeden z tematów pracy klasowej z literatury romantyzmu. Może również zaistnieć jako ambitne zadanie domowe. Dużą rolę odgrywają w nim cytaty, które wpleciesz w swoją pracę. Jeśli nie
„Uczę się ciebie, człowieku. Powoli się uczę, powoli. Od tego uczenia trudnego Raduje się serce i boli” (J. Liebert). A Ty – czego o człowieku i jego naturze nauczyłeś się dzięki swoim lekturom? Temat w zasadzie prosty, ale podchwytliwy. Dzięki literaturze możemy dowiedzieć się o człowieku wszystkiego. A i tak nie wiemy nic. Najlepiej skupić się na kilku czy nawet na jednej opcji. Łatwo bowiem stworzyć chaotyczną wyliczankę. Człowiek – wersja optymistyczna: Optymizm z odrobiną cynizmu i kpiny prezentuje
„Raczej umrzeć stojąc niż żyć na kolanach” – słowa Alberta Camusa uczyń mottem rozważań na temat roli buntu w działaniach wybranych bohaterów tekstów kultury. Temat nie wydaje się trudny. To dobrze – gdyż często bywa on proponowany abiturientom. Być może jego czas nadejdzie i w tym roku? Twórcy tematów maturalnych zdają się sądzić (sam oceń, czy naiwnie), że temat buntu jest bliski młodym ludziom. Dobór lektur wydaje się być sprawą niemalże
„Pamięć jest sekretem odkupienia” (Baal Szem Tow) – mając w pamięci motto opowiadania Henryka Grynberga Wujek Aaron, przywołaj kilku autorów, którzy w swojej twórczości odnoszą się do tej tezy. Komentarz: Bezpośrednio w temacie nie ma wskazówki, by skupić się na literaturze dotyczącej II wojny światowej (lagrowej, łagrowej, dotyczącej Holocaustu czy powstania warszawskiego). Rozsądnie postąpisz, jeśli skierujesz uwagę właśnie w tę stronę. Przywoływanie takich wydarzeń, jak powstanie listopadowe czy styczniowe, I wojna czy targowica byłoby chyba
„Gdy upadło powstanie, Wokulski wziął się do zarabiania pieniędzy. Powiodło mu się, ale bohaterem narodowym nie został po dziś dzień. A szkoda” (Stefan Kisielewski). Jakie kryteria w naszej historii musiały spełniać wybitne postaci, by okrzyknięto je bohaterami narodowymi? Napisz pracę, w której odwołasz się do różnych tekstów kultury. Zestaw lektur • Jan Kochanowski – Odprawa posłów greckich • Wacław Potocki – wybór wierszy „publicystycznych” • Adam Mickiewicz – Konrad Wallenrod • Adam Mickiewicz
„Władza odczłowiecza ludzi” (Bias Priene) – słowa greckiego mędrca uczyń mottem rozważań na temat władzy i jej wpływu na postępowanie i osobowość człowieka. Zestaw lektur do tematu • Sofokles – Antygona • William Szekspir – Makbet • Niccoló Machiavelli – Książę • Jan Kochanowski – Odprawa posłów greckich • Juliusz Słowacki – Balladyna, Kordian • Adam Mickiewicz – Konrad Wallenrod, Dziady • Czesław Miłosz – Zniewolony umysł • Tadeusz Konwicki – Mała
Analiza i interpretacja wiersza Jana Twardowskiego Nie rozdzielaj. Temat nakazuje analizę i interpretację, a nie napisanie eseju interpretacyjnego. Zmienia to postać rzeczy, bo w takiej pracy należy ściśle trzymać się tekstu i nie można pozwalać sobie na rozbudowane dywagacje, skojarzenia, refleksje, oryginalne formy itp. Z drugiej strony słowo: „interpretacja” pozostawia pewne pole dla skojarzeń i rozważań własnych, nie mogą jednak przysłonić pracy nad kompozycją tekstu – słowo: analiza. Nie rozdzielaj Miłość i samotność wzięły się pod ręce jak
Uczyć i wychowywać, dawać świadectwo prawdzie, bronić zagrożonych wartości… Do jakich przemyśleń na temat zadań pisarzy w różnych epokach literackich skłoniła Cię lektura wybranych tekstów? Zestaw lektur Uczy i wychowuje: • literatura parenetyczna średniowiecza • Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego • Jan Kochanowski – Fraszki, Pieśni • Ignacy Krasicki – Satyry, Bajki, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki • Julian Ursyn Niemcewicz – Powrót posła • Adam Mickiewicz – Pan Tadeusz, Ballady i romanse • Eliza Orzeszkowa
„Tolerancja – to nie obojętność ani akceptacja. To inne słowo na miłość. Nie możemy zapominać o minionym wieku, który pokazuje wyraźnie, jak wiele musimy się jeszcze w sprawie tolerancji nauczyć”. Skomentuj słowa ks. prof. Mieczysława Malińskiego, odwołując się do wybranych tekstów filmowych i literackich. Trudno nie zgodzić się ze słowami księdza Malińskiego, bo wiek XX ma na sumieniu wiele grzechów wynikających z nietolerancji, która zaowocowała wielkimi, ogólnoświatowymi tragediami, a przede wszystkim – brakiem szacunku dla
W jaki sposób w literaturze ukazywane jest pokolenie apokalipsy spełnionej? Analiza i interpretacja porównawcza Pokolenia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz Ocalonego Tadeusza Różewicza. Krzysztof Kamil Baczyński Pokolenie Wiatr drzewa spienia. Ziemia dojrzała. Kłosy brzuch ciężki w górę unoszą i tylko chmury – palcom czy włosom podobne – suną drapieżnie w mrok. Ziemia owoców pełna po brzegi kipi sytością jak wielka misa. Tylko ze świerków na polu zwisa głowa obcięta strasząc jak krzyk. Kwiaty to krople miodu
Świat i wina Józefa K. Rozwiń temat, odwołując się do poniższego fragmentu Procesu Franza Kafki. Malarz (…) powrócił na swoje miejsce i postawił pierwsze rzeczowe pytanie, które zapytanemu zaparło dech w piersi. – Czy jest pan niewinny? – zapytał. – Tak jest – rzekł K. Odpowiedź na to pytanie sprawiła mu wprost radość, zwłaszcza że dana była osobie prywatnej, niejako bez żadnej odpowiedzialności. Nikt jeszcze nie pytał go tak otwarcie. Ażeby tę radość
Według Szekspira – „Świat jest teatrem, aktorami ludzie”. A kto wyznacza im role: Bóg, fatum, człowiek, przypadek…? Przedstaw swoje poglądy na ten temat, odwołując się do wybranych utworów. Zestaw lektur • William Szekspir, Makbet • Sofokles, Antygona • Denis Diderot, Kubuś Fatalista i jego pan • Bolesław Prus, Lalka • Jan Kochanowski, Pieśni • Biblia: Księga Koheleta, Psalmy • Albert Camus, Dżuma • Franz Kafka, Proces Theatrum mundi (teatr świata) – jest
Wizje dwudziestowiecznych obozów kaźni wInnym świecie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i opowiadaniach Tadeusza Borowskiego. Komentarz do tematu Temat dość trudny ze względu na to, że porównawczy. Wymaga wiedzy lekturowej, znajomości opinii historyków literatury (bo raczej sami tego wszystkiego nie wymyślimy) i umiejętności wyciągania samodzielnych wniosków oraz konstruowania pracy porównawczej. Jak można wzbogacić pracę Choćby o wątek Wspomnień z domu umarłych Dostojewskiego. Znaczenie tej książki jest przecież w Innym świecie niesłychanie istotne, a autorka w ogóle o niej nie wspomina. Interesująca
Wobec przemijania. Zinterpretuj wiersz Haliny Poświatowskiej W Metropolitan Museum. Halina Poświatowska * * * W Metropolitan Museum w dziale egipskiej rzeźby widziałam odłamek posągu nozdrza i wydatnie zarysowane wargi posąg był wykuty w kamieniu twardym jak czas zapamiętałam kamień uśmiechający się ustami kobiety którą pochłonął piasek przesypujący się w złotej klepsydrze zapamiętałam błysk ornamentów które wywołały uśmiech temu – dwa trzy cztery tysiące lat pamiętam – schodziłam zamyślona po granitowych stopniach dwa trzy
Zinterpretuj wiersz Tadeusza Gajcego Tren na śmierć siostry. W swoich rozważaniach uwzględnij 2-3 inne znane Ci utwory żałobne. Tadeusz Gajcy Tren na śmierć siostry Jest nade mną migotanie witraży. Dymią książki dłoniom leniwym, kolorowe, soczyste pejzaże wyciekają jak senna oliwa. Wyżej cień mój godzinę wydzwania. Ściana płynie prosta jak struna – będzie pieśń może gorzka i trudna, ale pełna smutnego kochania: Gdzieś, woskowa panienko, gdzieś mi się podziała? Ach, niedobre, niedobre
Zanalizuj i zinterpretuj wiersz Tadeusza Borowskiego pt. Pieśń. Tadeusz Borowski Pieśń Nad nami – noc. W obliczu gwiazd ogłuchłych od bitewnych krzyków, jakiż zwycięzców przyszedł czas i nas odpomni – niewolników? Pustynię, step i morza twarz mijamy depcząc, grzmi karabin, zwycięzców krzyk, helotów marsz i głodny tłum cyrkowych zabaw. Wołanie, śpiew, pariasów wiara, łopocze wiatrem wrogi znak, krojony talar, łokieć, miara, i chodzą ciągle szale wag. Niepróżno stopa depcze kamień, niepróżno tarcz dźwigamy,
Ze wszystkich zwierząt jeden człowiek umie się śmiać, choć on właśnie ma najmniej powodów – słowa Ernesta Hemingwaya uczyń mottem do rozważań na temat roli humoru i śmiechu w literaturze i ludzkim życiu. Ten temat nie jest łatwy – wymaga znajomości takich terminów jak groteska, parodia, ironia… Wymaga umiejętności syntetycznych i analitycznych, wyklucza chaos w doborze lektur. Jego zaletą jest fakt, że można doskonale sobie z nim poradzić – przykładów literackich i kulturowych raczej nam nie brak.
Życie to nie teatr. Rozważ tezę i zaprezentuj swój sąd na jej temat, odwołując się do wybranych tekstów literackich. Komentarz: Temat dość wieloznaczny, odnoszący się do filozoficzno-poetyckiego motywu teatrum mundi. Jeżeli zrozumiemy go dosłownie, może być pewien problem z doborem tekstów. Jeżeli nazbyt luźno – możemy zostać oskarżeni o rozminięcie się z tematem, co grozi nawet oceną niedostateczną. We wstępie więc musimy dość jasno ustosunkować się do tematu, wyjaśnić, jak zamierzamy go rozwijać i umotywować
Zwycięstwo – czy zawsze jest wartością pozytywną? Rozważ problem, odwołując się do losów wybranych bohaterów literackich. Literatura lubi zwycięzców, dlatego często o nich opowiada: Kronika polska Wincentego Kadłubka – średniowieczny autor chciał przede wszystkim udowodnić waleczność Polaków, dlatego przypisał im m.in. fikcyjne zwycięstwa w walkach ze… starożytnymi władcami, takimi jak Juliusz Cezar i Aleksander Wielki. Kronika Galla Anonima – autor chciał stworzyć utwór wychwalający wielkich polskich władców (trzech Bolesławów – Chrobrego, Śmiałego i Krzywoustego),
