Cyprian Norwid Fortepian Szopena Do Antoniego C… La musique est une chose élrange! Byron L’art?… c’est l’art – et puis, voila tout. Béranger I Byłem u Ciebie w te dni przedostatnie Nie docieczonego wątku — – Pełne, jak Mit, Blade, jak świt… – Gdy życia koniec szepce do początku: „Nie stargam Cię ja – nie! – Ja, u – wydatnię!…” II Byłem u Ciebie w dni te, przedostatnie, Gdy podobniałeś
Oto jeszcze jeden wiersz, którego nie można zrozumieć bez rozszyfrowania jego kontekstów. W Warszawie w czasie powstania styczniowego rozegrało się dramatyczne wydarzenie: w akcie zemsty carscy żołdacy wyrzucili z okna pałacu Zamoyskich na bruk fortepian Szopena. Sam kompozytor już wtedy nie żył – zmarł w 1849 r. w Paryżu. Norwid odwiedził go na kilka tygodni przed śmiercią. Napływające później z kraju doniesienia o zbezczeszczeniu instrumentu obudziły w poecie wspomnienie spotkania podczas tych „dni przedostatnich” i zainspirowały go do napisania rozbudowanego
Jak powstał ten wiersz? Bezpośrednią przyczyną powstania utworu były wydarzenia w Warszawie, dramatyczne i obraźliwe dla polskiej kultury. We wrześniu 1863 r. rosyjscy żołnierze w akcie zemsty zniszczyli pałac Zamojskich i wyrzucili przez okno fortepian, na którym grywał Fryderyk Chopin. Brutalność i chamstwo wydarzeń w Warszawie wstrząsnęły Norwidem, który spotkał się z Chopinem na krótko przed śmiercią muzyka, w jego paryskim mieszkaniu. Pierwsza część wiersza opowiada o ostatnich chwilach życia schorowanego już Chopina. Ten wielki Polak został przedstawiony jako
Literatura XIX wieku, jako strażniczka „narodowego pamiątek kościoła” (Adam Mickiewicz). Rozważ problem, odwołując się do wybranych utworów. Komentarz: Zagadnienie jasno określone, łatwe do zanalizowania. O ile rzecz jasna orientujesz się w literaturze czasów Adama Mickiewicza. Trudno doszukiwać się różnych sposobów podejścia do tematu, bo różna właściwie być może jedynie kolejność przytaczanych utworów. Musisz rozważyć problem, którego w zasadzie nie ma. Każda próba dyskusji raczej spali na panewce. Przywołaj pojęcia: Mesjanizm – przekonanie, że
„Trzeba wiedzieć, z czego się wyrasta” – myśl Henryka Grynberga uczyń tezą rozważań na temat roli artysty w kształtowaniu tożsamości narodowej. Komentarz: Sprawa dość typowa – relacje między literaturą a tożsamością narodową nie są obce żadnemu z Was. Jedna z podstawowych teorii wyjaśniających fakt nie tylko przetrwania, ale i ugruntowania polskiej tożsamości narodowej w okresie zaborów przypisuje tę zasługę właśnie literaturze. Z całą pewnością może być ona nośnikiem narodowej kultury, strażnicą „narodowego pamiątek kościoła”. Tu, rzecz
Motyw powstania styczniowego w literaturze i malarstwie. Wstęp Przedpowstańcze nastroje i manifestacje patriotyczne (w latach 1860-1862) w Polsce i wśród Polaków emigrantów jako inspiracje dla literatury i sztuki – fotografia Norwida z 1861 r. (w konfederatce). Tragizm powstania styczniowego – obraz Grottgera Pożar dworu pod Miechowem. Dramat Polaków uczestniczących w nierównej walce z zaborcą – Żeromski Wierna rzeka, Rozdzióbią nas kruki, wrony…, obraz Gierymskiego Bój z cyklu Lituania. Dramat Polaków
Co pamiętać z biografii? Typ poety – samotna, tragiczna postać. Poeta wyrastający ponad swoje czasy, także malarz. Los przyniósł mu niezrozumienie przez współczesnych, chorobę, nieszczęśliwą miłość i śmierć w przytułku. Jest to o tyle istotne, że wpłynęło na kształt jego poezji. Cyprian Kamil Norwid urodził się 24 września 1821 roku w Laskowie-Głuchach. We Włoszech uczył się rzeźby. W Rzymie poznał legendarną piękność, słynną światową damę tamtych czasów – Marię Kalergis.
Miłość Miłość to temat ogólnoeuropejski – nie tylko polski. Jego romantyczna realizacja zaczyna się od Cierpień młodego Wertera Goethego – jego bohater: wrażliwy, nieszczęśliwie zakochany, wreszcie samobójca, stał się wzorem dla większości poetów i kochanków. Byronowski Giaur także traci swoją ukochaną – niewolnicę Leilę, co staje się obsesją jego życia. W polskiej literaturze miłość wiąże elementy biografii wieszczów z akcją najważniejszych utworów. Schemat nieszczęśliwej miłości romantycznej Kochają się oboje, lecz
Najważniejsze mity Przez stulecia malarze, poeci, pisarze nawiązywać będą do poszczególnych mitów, przywoływać postacie i zdarzenia. Orientacja w mitologii świadczy wciąż o erudycji człowieka. Warto więc pamiętać takie mity i nawiązania: Mit prometejski – opiewa dzieje Prometeusza, który ukochał ludzkość (stworzył człowieka z gliny i łez) i ukradł ogień z Olimpu. Ukarano go – został przykuty do skał Kaukazu, a tam zgłodniały sęp wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę. Prometeusz po dziś dzień symbolizuje postawę poświęcenia się dla ludzkości oraz
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Adam Mickiewicz, wybór wierszy Adam Mickiewicz, Dziady, cz. III Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz Juliusz Słowacki, wybór wierszy Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia Cyprian Kamil Norwid, wybór wierszy Wymagania egzaminacyjne: Motywy literackie i kulturowe romantyzmu – podstawy Podstawowa wiedza o gatunkach literackich i stylistyce epoki Orientacja w kulturze epoki Znajomość wskazanych lektur Najważniejsze pojęcia: romantyzm, ludowość, orientalizm, mistycyzm, frenezja romantyczna, winkelriedyzm, bohater romantyczny, indywidualizm romantyczny, historyzm, prometeizm, mesjanizm narodowy, profetyzm, ballada, sonet,
Poetom romantycznym przyszło żyć w okresie niezwykle ważnych wydarzeń politycznych i przemian społecznych. Nie wszyscy pamiętali nadzieje związane z Napoleonem (na przykład Słowacki urodził się w 1809 r.), ale ich wspólnymi doświadczeniami były powstanie listopadowe i Wiosna Ludów. Interesujące wydarzenia nie są jednak jedynym powodem, by dobrze poznać biografie romantycznych twórców. Znajomość losów poety okazuje się ważna, przydatna w trakcie lektury jego dzieł. Nie ma chyba pisarza, który w swojej twórczości nie odwoływałby się do własnych przeżyć i doświadczeń.
Nowa epoka = nowy światopogląd = nowe spojrzenie na sztukę! Także w sferze działalności artystycznej romantycy głoszą bunt przeciwko zniewoleniu. Według nich twórca ma całkowitą swobodę wyrażania swych uczuć i myśli. Sztuka rodzi się z natchnienia, które jest „pierwiastkiem boskim w człowieku”. Odrzucone zostają wszystkie antyczne zasady krępujące literaturę: zasada trzech jedności, decorum, mimesis, jednorodności estetycznej dzieła. Romantycy łączą język podniosły z potocznym, komizm z tragizmem, realizm z fantastyką – tylko tak można według nich oddać złożoność
1. Którego historycznego wydarzenia dotyczy treść Kordiana? a) koronacji cara Mikołaja I b) powstania listopadowego c) powstania kościuszkowskiego d) III rozbioru Polski 1. Odpowiedź: a) Komentarz: To dość podchwytliwe pytanie, ponieważ Kordian został napisany przez Juliusza Słowackiego jako próba oceny powstania listopadowego i diagnoza jego klęski. Ale nie tego faktu dotyczy bezpośrednio treść utworu i nie o to wydarzenie w powyższym pytaniu chodzi, ale o koronację cara Mikołaja I na
Wielcy bohaterowie w poezji Juliusza Słowackiego. Omów co najmniej dwa przykłady. Wstęp Poezja romantyczna chętnie wspomina wielkich bohaterów, ponieważ ci podtrzymywali ducha narodu. Wystarczy przypomnieć na przykład twórczość Cypriana Kamila Norwida (Fortepian Szopena, Bema pamięci żałobny rapsod) czy Adama Mickiewicza (Śmierć Pułkownika, Reduta Ordona). Słowacki również wpisywał się w tę tradycję polskiej poezji romantycznej. Rozwinięcie Na sprowadzenie prochów Napoleona – tekst jest połączeniem elegii żałobnej (strofy 1–4) i ody (strofy 5–8). Pojawia się
Tło epoki Norwid jest często uznawany za artystę epoki przełomu, tworzącego między romantyzmem a pozytywizmem. Rzeczywiście, możemy zaliczyć go do tzw. drugiego pokolenia romantyków. Jako poeta był już wychowany na literaturze polskich romantyków, wieszczów największego formatu. Norwid debiutował w okresie, kiedy polski romantyzm przestaje być awangardowy i łagodnieje. W Polsce romantyczny zapał powoli wygasał i stopniowo zaczynał się krystalizować, zwłaszcza po powstaniu styczniowym, nowy nurt – pozytywizm. Wydarzeniem, które w istotny sposób wpłynęło na twórczość Norwida
Jan Kochanowski Życie Urodził się w 1530 roku w Sycynie, w typowej dla tego czasu rodzinie szlacheckiej. Jego życiorys jest wzorcową biografią człowieka renesansu. Kochanowski studiował od czternastego roku życia przez lat piętnaście – najpierw w Krakowie, potem we Włoszech: w Bolonii i Padwie. Zarówno do studiów, jak i podróży, dzięki którym poznał sporą część Europy, potrzebował wsparcia mecenasów – zachowały się listy, w których poeta prosi np. księcia pruskiego o – jak byśmy to dzisiaj powiedzieli – sponsoring.
Jaka to epoka? Romantyzm, ale jego schyłek. W czasie, kiedy tworzy Norwid, działają również epigoni romantyzmu, tacy twórcy jak np. Teofil Lenartowicz, Wincenty Pol czy Władysław Syrokomla. W ich wierszach pojawia się sentymentalny ton, patriotyczna nuta, a czasem drażniąca współczesnego czytelnika cukierkowość… Norwid nie idzie utartymi, epigońskimi ścieżkami. Wybiera własną, samotną drogę twórczą, ŚWIADOMIE ryzykując, że jego twórczość pojmie i doceni dopiero „późny wnuk”, czyli przyszłe pokolenia czytelników… Nie pomylił się. Został
Epoka – romantyzm XIX wiek Miejsca – Warszawa, Emigracja, Paryż – tu umiera. Osoby – Maria Kalergis – kobieta, którą kochał, znana w Europie dama, nieosiągalna dla poety. Nurty – późny romantyzm. Z tym, że artysta wyprzedził swoją epokę. Norwid należy grona poetów romantycznych, lecz jest nowatorem i osobowością oryginalną. Miejsce w literaturze polskiej – wybitne. Jest najciekawszym poetą XIX wieku, późno odkrytym, niedocenionym za życia, posiada oddzielne miejsce i
Jakie mogą być tematy? Na podstawie przytoczonego fragmentu (na przykład ważna nauka Sędziego o grzeczności, księga pierwsza) i na podstawie znajomości całego utworu omów obyczajowość szlachty polskiej i rolę obyczaju w dziejach narodu. Porównaj, jak został ukazany obyczaj wspólnego zasiadania do stołu w „Panu Tadeuszu” i w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza. Porównaj dydaktykę dotyczącą stołu zawartą w „Panu Tadeuszu” i w średniowiecznym utworze Słoty „Wierszu o chlebowym stole”. Mickiewiczowskie Soplicowo stało się symbolem i oazą polskości oraz ładu ziemiańskiego. Centrum przestrzeni stanowi dworek
Porządkujemy wiedzę ogólną Kim jest artysta? Twórcą dzieł sztuki. Do grona artystów zaliczymy muzyków, poetów, pisarzy, rzeźbiarzy, malarzy, aktorów, tancerzy. Ktoś, kto tworzy, czerpiąc z talentu i wyobraźni, jest artystą. A jacy są artyści? Czy to geniusze, oryginały, ludzie nie z tej ziemi, czy skromni, uparci, niespecjalnie różniący się od innych ludzi? A to już bardzo różnie widziano podczas dziejów ludzkiej kultury. Jakie są zadania sztuki i artystów? Właściwie po co nam obrazy, książki czy