Search Results for "Lament świętokrzyski"
Porównaj dwie kreacje Maryi ze średniowiecznych liryków (Bogurodzica i Lament świętokrzyski) Obydwa liryki maryjne powstały w tej samej epoce – średniowieczu, ale dzieli je dystans około 200 lat (Bogurodzicę umiejscawia się na początku XIII wieku, zaś Lament… pochodzi prawdopodobnie z II poł. XV wieku). Prawdopodobnie z tego powodu prezentują one całkowicie odmienne kreacje bohaterki lirycznej. Bogurodzica, która na początku była nie tylko pieśnią kościelną, ale miała też charakter hymnu narodowego
„Lament świętokrzyski” – dzieło o cierpieniach matki. Inspiracją do napisania tego utworu, zwanego lamentem (wyrażającego ból, rozpacz i żałobę po śmierci kogoś bliskiego) był fragment z Ewangelii św. Jana, w którym opisana jest męka umierającego na krzyżu Jezusa i rozpacz Maryi stojącej pod krzyżem, jak również liczne utwory apokryficzne. Motyw Matki Boskiej Bolesnej został rozpowszechniony już wcześniej dzięki misteriom oraz sławnej pieśni Stabat Mater Dolorosa z XIII wieku. Lament świętokrzyski, zwany inaczej Żalami Matki Boskiej pod
Lament świętokrzyski (XV wiek) Posłuchajcie, bracia miła! Kcęć wam skorzyć krwawą głowę; Usłyszycie moj zamętek, Jen mi się stał w Wielki Piątek Pożałuj mię, stary, młody, Boć mi przyszły krwawe gody: Jednegociem Syna miała I tegociem ożalała. Zamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenie, Widzęć rozkrwawione me miłe narodzenie; Ciężka moja chwila, krwawa godzina, Widzęć niewiernego Żydowina, Iż on bije, męczy mego miłego Syna. Synku miły i wybrany, Rozdziel z matką swoją rany;
Matka i syn: analiza i interpretacja porównawcza Lamentu świętokrzyskiego i Elegii o… (chłopcu polskim) Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Elegia o… (chłopcu polskim) Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali, krajobrazy w żółte ściegi pożóg, wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po
Analiza i interpretacja Lamentu świętokrzyskiego Wiersze średniowieczne podlegają takim samym regułom analizy i interpretacji jak inne utwory liryczne. Musisz więc określić sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresata, gatunek (zajrzyj do odpowiedniej ramki) oraz środki stylistyczne wykorzystane w utworze. Wiersz pochodzi z XV wieku i najprawdopodobniej stanowi fragment większej całości (być może misterium). Zgodnie z nadanym przez badaczy tytułem, wiersz jest lamentem, przedstawia więc obraz rozpaczy i skargi matki cierpiącej po stracie syna. Inny funkcjonujący w tradycji tytułu –
Inny jeszcze tytuł tego utworu to Plankt świętokrzyski, bowiem plankt oznacza płacz, lament. Powstały około 1470 r. utwór należy do arcydzieł polskiej liryki średniowiecznej i warto dostrzec w nim pewne zabiegi kompozycyjne i stałe motywy charakterystyczne dla twórczości lamentacyjnej (scena pod krzyżem inspirowała wielu twórców średniowiecznych, polski Lament… podejmuje ów temat, czerpiąc wzory z Zachodu). Oto krótki opis siedmiu strof utworu: I – „Posłuchajcie, bracia miła” – to apostrofa do ludzi, by wysłuchali
Lament świętokrzyski to cenny zabytek polskiej literatury średniowiecznej. Jest niezbitym dowodem na to, iż w Polsce kult Najświętszej Marii Panny był bardzo silny; wyróżniamy nawet w literaturze średniowiecznej tzw. kult liryki maryjnej. Należy do niej właśnie Lament świętokrzyski i Bogurodzica, lecz są to utwory odmienne. O ile Bogurodzicę cechuje podniosły nastrój hymnu, o ile jest ona głosem zbiorowości – prośbą ludzi skierowaną do Boga – o tyle Lament świętokrzyski to głos bolejącej Matki. Jest to pierwszoosobowa
Lament – z gr. lamentum – narzekanie. Inne nazwy: skarga, żale, plankt. Gatunek literatury średniowiecznej przedstawiający rozpacz Maryi stojącej pod krzyżem katowanego Syna. Stał się popularny za sprawą głośnej łacińskiej pieśni z XIII w. Stabat Mater Dolorosa tłumaczonej na wiele języków. Lamenty akcentowały ludzki wymiar matczynego cierpienia, jego skalę uczuciową, ekspresję. Polskim arcydziełem gatunku jest tzw. Lament świętokrzyski (Posłuchajcie bracia miła…) z XV w.
Tadeusz Różewicz Lament Zwracam się do was kapłani nauczyciele sędziwi artyści szewcy lekarze referenci i do ciebie mój ojcze Wysłuchajcie mnie Nie jestem młody niech was smukłość mego ciała nie zwodzi ani tkliwa biel szyi ani puch nad słodką wargą ni śmiech cherubiński ni krok elastyczny nie jestem młody niech was moja niewinność nie wzrusza ani moja czystość ani moja słabość kruchość i prostota mam lat dwadzieścia jestem mordercą jestem narzędziem
Portret Matki Boskiej w „Lamencie świętokrzyskim”. Na czym polega niezwykłość tego wizerunku? Wstęp I Wielu badaczy uważa, że „Posłuchajcie, bracia miła…” to jedna z najpiękniejszych pieśni średniowiecznych, jedyna godna stanąć obok „Bogurodzicy”. Spośród innych wyróżnia ją nastrój, liryzm, szczerość i naturalność uczuć i emocji Maryi–Matki. Matka Boska ukazana jest tu w sposób zupełnie zaskakujący i bardzo wzruszający – jako kobieta cierpiąca z powodu niezasłużonej, okrutnej śmierci syna. Nie występuje tu jako królowa niebios i orędowniczka, za której
Zaprezentuj sposoby wyrażania cierpienia matki w Lamencie świętokrzyskim. Posłuchajcie, bracia miła, Kcęć wam skorżyć krwawą głowę, Usłyszycie mój zamętek, Jem mi się [z[stał w Wielki Piątek. Pożałuj mie, stary, młody, Boć mi przyszły krwawe gody; Jednegociem Syna miała I tegociem ożalała. Zamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenie, Widzęć rozkrwawione me miłe narodzenie; Ciężka moja chwila, krwawa godzin[a], Widzęć niewiernego Żydowina, Iż on bije, męczy mego miłego Syna. Synku miły
Temat: Artystyczne ujęcia macierzyństwa w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na podstawie wybranych epok. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Rola matki we wszystkich kulturach, wiekach i dziedzinach sztuki. Dwa ujęcia tematu, które można określić umownie jako tradycyjne i feministyczne. Kolejność prezentowanych argumentów Tajemnica macierzyństwa (Młoda Polska i współczesność) Matka Ziemia (starożytność, wierzenia ludowe) Matka cierpiąca (romantyzm, pozytywizm) matka Polka (od średniowiecza po współczesność) Dzieciobójczyni (Młoda Polska) Wnioski Wbrew pozorom postać
Średniowiecze w Polsce (X-XV w.) Średniowiecze w Polsce Od: 966 – chrzest Polski Do: koniec wieku XV. Dla Polski początek wieków średnich przypada na wiek X, ponieważ rok 966 przyjmujemy za początek państwowości polskiej (chrzest Mieszka I). Natomiast kres średniowiecza – to kres wieku XV, bo w początkach XVI nadchodzą do kraju pierwsze idee prekursorów renesansu (Celtis i Kallimach). Pierwszy okres XI-XII w. Dominacja łaciny Twórcy – cudzoziemcy Żywoty świętych, romanse rycerskie,
Tablica tematów: Co jest ważne w życiu? Jak odpowiedziałby na to pytanie średniowieczny filozof, asceta, rycerz, a jak François Villon? Rycerz walczy, kocha, umiera. Odwołując się do bohaterów, omów i skomentuj średniowieczny etos rycerski. Życie codzienne w wiekach średnich. Jakie obyczaje epoki poznałeś, czytając lektury średniowiecza? Dwa portrety Matki Boskiej w polskich zabytkach literatury. Wizja przemijania i śmierci wrysowana w teksty średniowieczne. Terminy do swobodnego użycia Ars moriendi – sztuka
Pierwsze wpływy południowoeuropejskiej, przede wszystkim włoskiej kultury renesansowej dały się w Polsce zauważyć już w połowie XV w. Tak naprawdę jednak o polskim renesansie możemy mówić jedynie w odniesieniu do wieku XVI. To stulecie właściwie w całości pokrywa się z czasem trwania tej epoki w Polsce, a także w innych krajach europejskiej Północy. Ma to oczywiście związek z najważniejszym zjawiskiem kształtującym kulturę odrodzenia na tym obszarze, czyli z reformacją, która
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Bogurodzica Pieśń o Rolandzie Legenda o św. Aleksym Lament świętokrzyski François Villon Wielki testament Wymagania egzaminacyjne: Umiejętność rozpoznania kluczowych motywów literatury epoki. Podstawowe średniowieczne gatunki literackie: moralitet, żywot świętego, chanson de geste. Podstawowe cechy stylu literatury średniowiecznej. Ogólna orientacja w kulturze i ideologii epoki. Najważniejsze pojęcia: Asceta, etos, memento mori, ars moriendi, liryka maryjna, wiersz zdaniowo-rymowy, pieta, pareneza, hagiografia . Poziom rozszerzony Lektury obowiązkowe: Dante Alighieri Boska komedia Wymagania egzaminacyjne:
X wiek 966 – chrzest Polski Dagome iudex – dokument zawierający nazwy polskie XI wiek 1025 – koronacja Chrobrego Kronika Thietmara, dalsze nazwy polskie XII wiek 1138 – testament Krzywoustego (rozbicie dzielnicowe) Bulla gnieźnieńska, 410 polskich słów! Kronika Galla Anonima (łac.) XIII wiek 1241 – bitwa pod Legnicą 1226 – Krzyżacy w Polsce Księga henrykowska Bogurodzica Kronika polska Kadłubka (łac.) XIV wiek 1364 – Akademia Krakowska 1370 – śmierć Kazimierza Wielkiego
„Usuń Maryję, tę Gwiazdę morza – ogromnego i bezkresnego – cóż pozostanie? Noc jeno i cienie śmierci, mroki nieprzeniknione… Całym więc sercem, całą gorącością duszy czcijmy Maryję, ponieważ taka jest wola tego, który chciał nas wszystkich mieć przez Maryję. […] Do ojca bałeś się przystąpić, dał ci przeto Jezusa za pośrednika. […] Wszakże i w nim obawiasz się jeszcze Majestatu Bożego, jakkolwiek został człowiekiem, nie przestał być Bogiem. Pragniesz zatem mieć pośrednika u Niego?
Zabytki literatury polskiej Pamiętaj, że zabytki języka a zabytki literatury to co innego! Słowa, zdania, wreszcie utwory pisane po polsku w średniowieczu – to zabytki języka polskiego. Pozwalają zrekonstruować w pewnej mierze język średniowiecznych Polaków, a także śledzić rozwój polszczyzny. Całe teksty literackie napisane po polsku – to już zabytki literackie. Czym się różnią zabytki języka od zabytków literatury polskiej? Zabytki literatury badamy nie tylko ze względu na język, lecz także treść, kompozycję,
Czy ze zjawiskiem śmierci można się oswoić? Uzasadnij na przykładach z literatury i kultury różnych epok. Przykładowy wstęp Śmierć była zjawiskiem od wieków niepokojącym ludzkość. W różny sposób próbowano ten strach łagodzić. Wiemy, że starożytni filozofowie chcieli uwolnić człowieka od lęku przed ostatecznym kresem. Pitagorejczycy i Platon pocieszali, że właściwe życie zaczyna się w innej, idealnej rzeczywistości, do której dusza wyrywa się z więzienia ciała. Inne szkoły, takie jak stoicka i epikurejska, głosiły, że nieśmiertelności nie ma,
