LICEUM
Antyk Epos (epopeja) – najważniejszy gatunek epicki, dopiero po wiekach zastąpiony przez powieść. To obszerny utwór, zwykle wierszowany. Jego tematem są dzieje jakiejś zbiorowości pokazane na tle ważnych wydarzeń historycznych – opowiada o nich trzecioosobowy narrator. Inną cechą eposu jest rozlewność: liczne opisy zwalniające tempo akcji, także opisy scen batalistycznych. Zaczyna się od inwokacji – rozbudowanej apostrofy kierowanej do bóstwa (muzy). Ważny jest również patetyczny styl (porównania homeryckie, stałe epitety, heksametr
Styl pisarski Żeromskiego Twórczość Stefana Żeromskiego wyróżnia niebywałe bogactwo polegające na wykorzystywaniu barwności i stylistycznej różnorodności języka polskiego. Dla literaturoznawców w równym stopniu wynika to z dobrej znajomości historii języka, dialektów, słowników, ciągłego roztrząsania problemów językowych, jak i z osobowości pisarza. Interesowały go niemal wszystkie aspekty języka: zagadnienia poprawnościowe, słownictwo techniczne, zapożyczenia, szczególnie cenił gwarę, ale też gotów był do tworzenia neologizmów, a wszystko po to, by wzbogacić i odświeżyć język artystyczny, wyzwolić go z konwencji. Z rzadko spotykaną
Troska o losy ojczyzny To niewątpliwie pierwsza wartość literatury i myśli oświeceniowej. Nic dziwnego – historia tego stulecia także zdominowana jest przez wysiłki reformatorskie patriotów. Przecież to czasy Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja. To czasy zrywu pod wodzą Kościuszki – pierwszego wielkiego buntu przeciw zaborcom. Niestety – to także kres wolności kraju. Oto niektóre wypowiedzi patriotyczne. Publicystyka: Stanisław Staszic – Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego – Przestrogi dla Polski Hugo Kołłątaj –
Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza Ta pierwsza polska komedia polityczna powstała w gorącej atmosferze Sejmu Wielkiego. Była utworem propagandowym, napisanym „w służbie” sprawom kraju. Reformatorzy wiedzieli już to, co wykorzystują do cna dzisiejsi twórcy reklam: że nie ma to, jak pokazać społeczeństwu rodzinkę, w niej miłych ludzi o właściwych poglądach i odpychających posiadaczy wrogich poglądów. Dlatego też Powrót posła nie jest literaturą najwyższego lotu, ale jasno wykłada potrzebę reform oraz to, że reformatorzy są w porządku,
Ludzie oświecenia wcale nie są pomnikowymi sylwetami. Tu się słyszy, że Trembecki swoje tłumaczenia w karty przegrał, tam się czyta, że Książę Poetów był nie lada smakoszem, wielbił egzotyczne delicyje i precjoza, a Adam Naruszewicz, choć w szacie duchownej, miał co nieco do powiedzenia o wdziękach niewieścich. Zerknijmy na konterfekty oświeconych Polaków: Ignacy Krasicki Zasługuje na pierwsze miejsce wśród oświeceniowych twórców. Był kapłanem, biskupem, poetą i pierwszym powieściopisarzem. Typowy człowiek oświecenia – głoszący ideały rozumu
Leksykalne środki stylistyczne Synonimy, czyli wyrazy lub związki, których treści znaczeniowe są bliskie, można podzielić po pierwsze – ze względu na treść i zakresy na: bliższe (spalić się, spłonąć, zgorzeć) dalsze (wypalić się, zwęglić, spopielić się), a po drugie ze względu na barwę znaczeniową wyrazu (pismo, bazgroły, hieroglify), zasięg czasowy (palić się i gorzeć) i środowiskowy (uczyć się, wkuwać). Metafora – przenośnia języka literackiego, jest nieszablonowym, świeżym i oryginalnym zgrupowaniem wyrazów, które daje im
Wyjaśnij pojęcie i znaczenie teorii Czystej Formy Jak zacząć? Teoria Czystej Formy odsyła nas do pomysłów estetycznych Stanisława Ignacego Witkiewicza. Czysta Forma, w ujęciu Witkacego, to działanie elementów formy, takich jak np. barwy, dźwięki, słowa, gra aktorów, a nie fabuła czy jakiekolwiek podobieństwo do rzeczywistości. Nie treść – a Czysta Forma. Rozwinięcie tematu Odbiorca kontaktujący się z dziełem ma doznać „uczucia metafizycznego”, tzn. doświadczyć wstrząsu, olśnienia, pierwotnego zadziwienia. Zdaniem Witkacego właśnie dźwięk, barwa czy
Jednym z elementów autocharakterystyki jest sposób mówienia. Dlatego bohaterowie, choć czasem należą do jednego środowiska i żyją w podobnych warunkach, mówią właściwym sobie, wyróżniającym ich, językiem. Każdy używa takich zwrotów i wyrazów, które świadczą o jego nawykach językowych, poziomie umysłowym, przyzwyczajeniach, usposobieniu i temperamencie. W Panu Tadeuszu Mickiewicz, dążąc do naturalności wypowiedzi i łamiąc pseudoklasyczne schematy językowe, okazał się znawcą psychiki i wnikliwym obserwatorem ludzi. Jego bezpośrednią charakterystykę postaci potwierdza analiza językowa
Hiob naszych czasów. Problematyka cierpienia w polskiej literaturze powojennej. Sytuacja II wojny światowej w szczególnie dramatyczny sposób postawiła hiobowe pytanie: dlaczego tylu niewinnych ludzi tak okrutnie cierpiało, dlaczego tyle osób poniosło śmierć? Ci wszyscy, którzy dotknięci zostali niezasłużoną niczym męką i śmiercią, są Hiobami naszych czasów. O nich wiele mówi literatura powojenna. Literatura ta na ogół nie stawia wprost pytania o przyczyny zła, ale wstrząsającymi opisami domaga się odpowiedzi i pośrednio stawia pytanie o powody ludzkiego
Nie ma chyba epoki, która w mniejszym lub większym stopniu nie podejmowałaby problemów związanych z polityką, odpowiadając na to pytanie możesz więc swobodnie poruszać się niemal po całej literaturze. Zacznij od renesansu – Odprawa posłów greckich Kochanowskiego pod płaszczykiem wydarzeń ze starożytnej Troi piętnuje przecież niedowład ówczesnego państwa! Na ten sam temat wypowiada się – już jawnie Andrzej Frycz-Modrzewski (publicystyczne dzieło O naprawie Rzeczpospolitej). Jeśli chcesz skupić się na publicystyce –
Początek Andrzeja Szczypiorskiego jako powieść o Polsce, życiu i Bogu. Zacznij od podkreślenia bogactwa problemów opisywanych w powieści (ludzkie życie uwikłane w zawiłości historii, miłość, przemijanie, dobro i zło). Teraz przejdź do refleksji o Polsce i Polakach. Oceny są różne – począwszy od dumy i godności (sędzia Romnicki) poprzez zwątpienie (refleksje krawca Kujawskiego, dlaczego właśnie nasz kraj wystawiony został na tak dramatyczną próbę), aż po opisy wstydliwych kart historii Polski
Obrazy arkadyjskie w twórczości polskiego renesansu Sławiona przez renesansowych poetów pełnia życia obok pochwały światowych uciech i rozkoszy przyniosła też apoteozę sielskiego bytowania na wsi. Idealizowanie spokoju i wewnętrznej harmonii zsynchronizowanej z następstwem pór roku miało korzenie w antyku. Mówiąc o arkadyjskich obrazach w poezji polskiego renesansu wspomnij o źródłosłowie pojęcia arkadii i o antycznych twórcach gatunku (grecki poeta Teokryt i rzymski – Wergiliusz). Teraz przejdź do omówienia Żywotu człowieka
Temat to bardzo obszerny, bo wielu polskich pisarzy wywodziło się ze wschodnich ziem i o nich pisało. Z XIX-wiecznych powinieneś wymienić następujących twórców i dzieła: Adama Mickiewicza (Pan Tadeusz), Juliusza Słowackiego (liryki), Elizę Orzeszkową (Nad Niemnem), Henryka Sienkiewicza (Ogniem i mieczem, Pan Wołodyjowski), Seweryna Goszczyńskiego (Zamek kaniowski). Wiek XX to przede wszystkim Czesław Miłosz (liryki, Dolina Issy) oraz Tadeusz Konwicki (Kronika wypadków miłosnych). Sam zdecydujesz, jakie utwory będziesz omawiał, pamiętaj
Jak być człowiekiem w królestwie Dżumy? – rozważania o różnych postawach ludzkich wobec zagrożenia Dżuma Alberta Camusa zwana powieścią-parabolą (przypowieścią) powstała w roku 1947, kiedy żywe było jeszcze wspomnienie wojny i życia w absurdalnym, odhumanizowanym świecie. W takich warunkach (epidemia dżumy jest metaforą wszelkiego zła) najłatwiej sprawdzić siłę ludzkich charakterów. Wypowiedź o postawach bohaterów Dżumy możesz rozpocząć od cytatu z tej książki: „w ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw, niż
Motyw „vanitas” w twórczości Daniela Naborowskiego. Vanitas (marność) to jeden z najczęściej powracających motywów poezji barokowej. Ta uwikłana w sprzeczności filozoficzne epoka („światowe rozkosze” contra postulat życiowej ascezy) obrała za swojego duchowego patrona starotestamentowego mędrca – Koheleta i razem z nim kwestionowała wartości istotne w ludzkim życiu (pracę, bogactwo, mądrość itp.). Potęga czasu i przemijania zafascynowała Daniela Naborowskiego – w jego twórczości też pojawia się motyw vanitas, ale poeta podszedł
Przemijanie stanowi oś konstrukcyjną opowiadań: Panny z Wilka i Brzezina. Bohaterowie obydwu powracają do znanych im z przeszłości miejsc i konfrontują swoje wspomnienia z aktualnymi spostrzeżeniami i przeżyciami. Bohater Panien… widzi starość swojego wuja, przygasającą urodę znajomych dziewcząt i co najbardziej dramatyczne – zmiany w sobie samym. Wypaliły się w nim dawne uczucia, umarły niegdysiejsze pasje. Przywołaj scenę, w której Wiktor dotyka ręki Julci i czuje, że nie tylko skóra
Przedstaw prądy literackie polskiego oświecenia. Klasycyzm – prąd najważniejszy, najbardziej nośny znaczeniowo i zgodny z filozoficzną ideologią epoki. Klasycyzm polskiego oświecenia: tworzy literaturę zaangażowaną w sprawy kraju, przypisuje poezji cele utylitarne (użytkowe), wraca do ideałów starożytnych. We wszystkich utworach znajdziemy portret społeczeństwa, myśli o ojczyźnie, refleksję o człowieku. Czasem będą to tematy ukryte pod różnymi płaszczykami: pod pozorem śmiechu, w postaciach zwierząt, w wyimaginowanych krainach. Czasem nauka płynie wprost, swobodnym „tołkowaniem do głów”, jak w Powrocie posła Niemcewicza
Zemsta Fredry Ten znakomity komediopisarz epoki romantyzmu nie przystaje do portretu wzniosłego, tragicznego i ponurego romantyka. Jego sztuki utrzymane są w konwencji realistycznej, nadprzyrodzonych sfer i osób raczej w nich nie spotkamy. Znajdziemy natomiast zarejestrowany obraz Polski szlacheckiej, sarmackiej, w tym pozytywnym znaczeniu, związanym z pielęgnowaniem tradycji. Epoka Romantyzm. Ale Zemsta to utwór nietypowy dla tej epoki w Polsce. Jest to lekka komedia o tematyce miłosnej. Powstała w czasach, gdy Polska była pod zaborami, a polscy wieszczowie pisali utwory
Giordano Bruno (1548-1600) Za podstawę naukową swego poglądu na świat uznał odkrycie Kopernika. Reprezentuje jeszcze renesansową filozofię przyrody. Chciał poznać przyrodę, a przez nią również Stwórcę. Uważał, że kościoły i teologia nie powinny ograniczać rozwoju filozofii i nauki. Religię uważał za uproszczoną na potrzeby ludu wersję filozofii, a praktyki religijne za zabobon zrodzony z ignorancji. Był dominikaninem, ale kiedy został oskarżony i ekskomunikowany, zrzucił habit i wyemigrował z Włoch do Genewy. Tam został wtrącony do więzienia za głoszenie
Codzienność jest życiem ludzkim stokroć bardziej niż wydarzenia niezwykłe. Jest też tematem literatury w większym stopniu niż nam się zdaje – i nie jest trudna do odnalezienia, bo znajduje się w każdym większym, cenionym utworze. Do dobrej prezentacji proponujemy prześledzić i zebrać najważniejsze obrazy codzienności w literaturze. Materiał według ujęć problemowych Codzienność jako tło Codzienność jako tło dla wielkich wydarzeń i idei spotykamy w eposach, wielkich powieściach realizmu czy powieściach tendencyjnych. Iliada opowiada przede wszystkim
