LICEUM
Buntowanie się przeciwko zastanemu porządkowi świata jest przywilejem młodych od zawsze. Mówi się, że kłótliwość to nasza cecha narodowa. Literatura opisuje spory polskich szlachciców, którzy z byle powodu sięgali po szabelkę… Ujęć tego tematu może być bardzo wiele. Warto zwrócić uwagę na kłótnie o kształt literatury pomiędzy przedstawicielami pokoleń literackich. Materiał według zagadnień Spór społeczny Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego
Motyw literacki – nadzieja Materiał według zagadnień Z Biblii i mitologii Nadzieja Hioba Bogobojnego Hioba Bóg ciężko doświadczył, bo odebrał mu cały dorobek życia, pozbawił dzieci, a jego samego poraził trądem. Jednak Hiob znosił wszystko z pokorą, bo wierzył, że Bóg ma jakiś cel w tym, iż tak bardzo go doświadcza. Miał nadzieję, że jego cierpienie nie jest bezsensowne i Bóg wyjawi mu tę tajemnicę. Nadzieja Hioba wypływała z wiary i pozwoliła mu przetrwać ciężkie chwile,
Motyw literacki – UTOPIA Kreowanie nowych światów jest zaprzeczeniem mimetyczności. Antyczna zasada mimesis mówiła o naśladowaniu natury. W utworach respektujących tę zasadę świat jest odbiciem tego, który istnieje realnie. Artystom nie wystarcza jednak odtwarzanie. Jest w nich wielka potrzeba pokonywania ograniczeń, tworzenia czegoś nowego. Stąd literatura kreacyjna – dzieła tego typu nie są zapisem otaczającego świata, ale raczej wyobraźni pisarza. A ta jest przecież nieograniczona… Twórcy budują więc nowe światy zaludnione przez postacie inne
Materiał według zagadnień Lektury o nietolerancji religijnej Kazania sejmowe Piotra Skargi – najsłynniejszy polski kaznodzieja uważał panoszące się w polskim narodzie innowierstwo za główną przyczynę upadku Rzeczypospolitej. Jego płomienne mowy są całkowitym zaprzeczeniem idei tolerancji; przeciwnie – Skarga domaga się rozliczenia z „odszczepieńcami” i tym samym wyleczenia ojczyzny z tej najgorszej z „plag”. Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska – autor w niezwykle barwny sposób opisuje swoje losy, ale też nierzadko… sam siebie kompromituje. Pasek jest typowym Polakiem Sarmatą,
Czy samotność jest cechą współczesności? Nie – nie tylko. Świadczy o tym przegląd literatury od Biblii po wiek XX. Ale w istocie – temat to uniwersalny i problem nieprzemijający. Materiał – przegląd chronologiczny Biblia i antyk Samotność legła u początków stworzenia – samotny czuł się Bóg, toteż postanowił powołać do życia pierwszego człowieka, samotny był również Adam, dlatego Stwórca zesłał mu towarzyszkę życia – Ewę. W Biblii zresztą zwraca się często uwagę na to,
Współczesna, namacalna, otaczająca autora rzeczywistość jako temat utworu literackiego. Jest nim niemal zawsze – zarówno kiedy twórca stawia sobie za podstawowy cel opis świata i jego zjawisk (realizm, naturalizm), jak i wtedy, gdy stanowi tylko tło utworu. Dzieła pisarzy to przecież teksty kultury – oprócz treści artystycznych zawierają też świadectwo swoich czasów – poglądów, mód, procesów historycznych, zmian cywilizacyjnych itp. Teksty literackie są więc niezwykle często zapisem rzeczywistości – pozostaje tylko uchwycenie
Podróż jest jednym z klasycznych motywów literatury. Nie ma bowiem lepszego chwytu, by dać pole do popisu wyobraźni, zebrać przedziwne przygody, opisać dalekie kraje. Ale bardzo ważne wydaje się metaforyczne ujęcie wędrówki, widzianej jako metafora ludzkiego życia. Kim jest człowiek na świecie? Wędrowcem. Czym jest życie ludzkie? Podróżą od narodzin do śmierci. W wielu dziełach literackich ten właśnie aspekt motywu był najważniejszy. I jeszcze – wędrówka jako dojrzewanie. Materiał – przegląd chronologiczny Starożytność
Materiał – według bohaterów Inaczej rozumieli odpowiedzialność bohaterowie średniowieczni, inaczej romantyczni czy współcześni. Dla bohatera średniowiecznego na przykład najważniejsza była odpowiedzialność wobec Boga czy władcy, bohater romantyczny czuł się odpowiedzialny za wielkie sprawy, naród, ojczyznę – mniej za samego siebie czy własną rodzinę, dla egzystencjalisty najważniejsza była chyba odpowiedzialność wobec samego siebie i konkretnych ludzi… Zauważ! Bohater średniowieczny, np. święty Aleksy, bohaterowie żywotów świętych, np. błogosławiona Dorota z Mątowów, czują się odpowiedzialni
Materiał – chronologiczny przegląd Biblijna i antyczna harmonia Opis stworzenia świata rozpoczyna najważniejsze chyba dzieło w historii ludzkości – Biblię. Zgodnie z tym przekazem natura jest piękna, harmonijna, doskonała – jak czasem jej Stwórca. Co ważne, władzę nad przyrodą oddaje Bóg człowiekowi. Ona jednak występuje przeciw ludziom (np. w formie potopu lub suszy), oznacza najczęściej karę Boską. Dla starożytnych Greków i Rzymian natura była tajemnicą, niekiedy zachwycającą (urodzie świata dał się porwać m.in. Odyseusz),
Kariera często wiąże się z zagadnieniem młodości, wyborów moralnych, słynnym Hamletowskim „być albo nie być” przerobionym w pytanie „być czy mieć”. Ciekawy temat – zwłaszcza w naszych czasach. Warto wyrobić sobie o nim zdanie – u progu dojrzałości. Powtórka – według postaci Karierowicze i ideowcy W sprawie kariery trochę sposób naszego oceniania się zmienił. Karierowicz – nadal brzmi paskudnie, ale ktoś, kto zrobił karierę, jest u szczytu kariery… to już zupełnie co innego. Otóż: sukces i kariera
Czesław Miłosz (1911-2004), poeta, prozaik, eseista, tłumacz, historyk literatury, laureat literackiej Nagrody Nobla w roku 1980. Powszechnie uważany za najważniejszego twórcę polskiej poezji XX wieku. Świadek epoki – utrwalony w jego twórczości portret XX stulecia jest bardzo ważny dla młodszych pokoleń. Erudyta, który posługując się prostym, jasnym, klasycznym językiem, odwołuje się do przeszłości kultury. Autorytet moralny, piewca wysokiej etyki, co czyni jego twórczość ponadczasową, uniwersalną. Fakty z biografii przydatne do odczytania
Poeta noblista To trzeci, po Reymoncie i Sienkiewiczu, laureat literackiej Nagrody Nobla. Twórczość Miłosza jest bogata – nie ogranicza się do poezji, równie ważną domeną jego działań jest proza i przekłady, był też profesorem języków i literatur słowiańskich w Berkeley w USA. Czesław Miłosz Periodyzacja twórczości Miłosza Dwudziestolecie międzywojenne Urodzony w Szetejniach w 1911 r. (powiat kiejdański na Litwie), w roku 1929 zdaje w Wilnie maturę i podejmuje studia na
William Szekspir urodził się w 1564 r. w miasteczku Stradford-upon–Avon w hrabstwie Warwickshire. Jego ojciec, John, pochodzący ze wsi, przeniósł się do Stradfordu i ożenił z córką swego chlebodawcy, Mary Arden. William był ich trzecim dzieckiem, miał siedmioro rodzeństwa. Przez jakiś czas dobrze im się powodziło, ojciec Williama, rękawicznik, piastował urząd burmistrza, mógł sobie nawet pozwolić na kupno kilku domów. Potem rodzina zubożała. Szekspir uczęszczał do średniej szkoły ogólnokształcącej o dość wysokim poziomie. To koniec jego edukacji
Ta powieść to protest pisarza przeciw pruskiej akcji germanizacyjnej. Postępowanie Krzyżaków ukazane zostało zatem w niezwykle negatywnym świetle. Autor Henryk Sienkiewicz, pseudonim Litwos (1846-1916), jeden z najpopularniejszych polskich pisarzy pozytywistycznych, autor głośnych powieści historycznych, między innymi Trylogii (Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski) i Quo vadis. W 1905 roku otrzymał Nagrodę Nobla. Bohaterowie Sienkiewicza stali się ważnym punktem odniesienia dla pisarzy późniejszych epok, podobnie jak propagowane przez niego wzorce literackie
Jakie cele stawiano literaturze w antyku, dlaczego uważamy antyk za źródło norm? Dla nas antyk – jego kultura literacka – to okres od czasu zapisania pierwszych dzieł po upadek Rzymu. Ogrom czasu, ale też źródło późniejszej europejskiej kultury. Co więcej, przez szereg lat najwyższy autorytet i wyznacznik norm dla twórców literatury. To antyczni poeci i pisarze ustalali założenia, według których należy tworzyć literaturę, wyznaczali jej cele, oceniali artystów. Dlatego antyk stał się
Autor Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) Urodził się 1919 r. w Kielcach 1935 – debiut ucznia (jeszcze gimnazjum) w piśmie Kuźnia Młodych 1937 – studia na polonistyce UW 1938 – kieruje działem literackim (pismo Orka na Ugorze) 1939 – udział w kampanii wrześniowej 1940 – aresztowany przez NKWD przy próbie nielegalnego przekroczenia granicy i skazany na 5 lat łagru 1940 – więzienie w Witebsku, Leningradzie, Wołogdzie – łagier w Jercewie pod Archangielskiem zwolniony po demonstracyjnej głodówce w styczniu
Idealiści i szaleńcy w literaturze polskiego modernizmu. Temat z serii „bohaterowie literaccy”. Również pytanie o idealistów i szaleńców często się powtarza. Warto się zastanowić, czym różnią się między sobą młodopolscy idealiści i szaleńcy. Borowieckiemu bardzo daleko przecież do Judyma. Jak można urozmaicić pracę Refleksją, iż typy postaci kobiecych powtarzają się w literaturze wielu epok. Np. motyw skrzywdzonej przez pana ubogiej dziewczyny występował już w balladzie Rybka, a powróci w dwudziestoleciu międzywojennym w Granicy
Czesław Miłosz Który skrzywdziłeś Który skrzywdziłeś człowieka prostego Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając, Gromadę błaznów wokół siebie mając Na pomieszanie dobrego i złego, Choćby przed tobą wszyscy się skłonili Cnotę i mądrość tobie przypisując, Złote medale na twoją cześć kując, Radzi że jeszcze jeden dzień przeżyli. Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta. Możesz go zabić – narodzi się nowy. Spisane będą czyny i rozmowy. Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy I
Lalka Bolesława Prusa Zgodnie z obyczajami epoki Lalka drukowana była najpierw w odcinkach, w Kurierze codziennym w roku 1887. W formie książki wydana została w 1890 roku. Czas i miejsce akcji Czas akcji utworu w stosunku do momentu, w którym książka zaczęła się ukazywać, jest wcześniejszy o blisko dziesięć lat i obejmuje okres od początku 1878 roku do października roku 1879. Sporo mówi się tu także o czasach dużo wcześniejszych, od lat trzydziestych XIX wieku poczynając; wspomina się również o ważnych wydarzeniach historycznych,
Historia 1862 r.: Bismarck premierem rządu Prus. 1865 r.: zniesienie niewolnictwa w całych Stanach Zjednoczonych. 1866 r.: zwycięstwo Prus w wojnie z Austrią; powstanie zabajkalskie zesłańców. 1867 r.: przekształcenie Austrii w monarchię konstytucyjną. 1870 r.: wojna francusko-pruska; klęska Francji pod Sedanem; ogłoszenie dogmatu o nieomylności papieża w sprawach wiary, zakończenie Soboru Watykańskiego I. 1871 r.: stłumienie powstania Komuny w Paryżu; zjednoczenie Niemiec i ogłoszenie Cesarstwa Niemieckiego. 1877 r.: wojna rosyjsko-turecka, zwana bałkańską lub bułgarską. 1878 r.: pokój rosyjsko-turecki w San Stefano; kongres berliński – przyznanie Austrii ziem Bośni
