LICEUM
Koncepcje ludzkiego losu w literaturze od starożytności do oświecenia. Zanim zaczniesz pisać Temat, z którym można się zetknąć przy każdej epoce literackiej – pytanie o ludzki los, jest problemem wyjątkowo uniwersalnym. Dlatego polecenie może wydawać się łatwe, ale – uwaga! – to łatwość pozorna. Nie chodzi w nim przecież o streszczanie utworów czy opisywanie losów kolejnych postaci. Temat wymaga umiejętności problematyzowania. Musisz samodzielnie wyszukać jakieś aspekty problemu, postawić pytania. Na przykład o to, jakie są
Na czym polega oryginalność satyry Żona modna Ignacego Krasickiego? Ignacy Krasicki w satyrze Żona modna potrafił znakomicie zachować umiar – nakreślił bardzo słodki, a jednocześnie niezwykle okrutny obraz kobiecej próżności, głupoty, egoizmu i tyranii. Krasicki przekazuje właściwie obrazek, scenę z życia codziennego, nie siląc się na karykaturę czy malownicze efekty. Przedstawia wszystko tak po prostu, a przez wydźwięk problemu jest jeszcze mocniejszy – bo tak jest i nic na to nie można zaradzić. Nieszczęsny małżonek
Dydaktyzm bajek wpisany jest w istotę gatunku. W alegorycznym kostiumie – w formie przypowieści o zwierzętach, rzadziej przedmiotach lub roślinach – przekazuje ukryte, ale nietrudne do odczytania prawdy o ludziach i zasadach, którymi rządzi się świat. Przesłania bajek Krasickiego rzadko bywają optymistyczne (Wół minister), ale w oczach wnikliwego obserwatora rzeczywistość nie przedstawiała się zbyt różowo. Jakie wady zarzucał współczesnym? Motyw prawa powraca w różnych kontekstach. Krasicki pokazuje, że nie dla wszystkich jest ono jednakowe. W utworze Dwa psy
Jak napisać wypracowanie? Zrozumieć temat Od tego trzeba zacząć. To warunek konieczny, bez tego nie można liczyć na sukces! Temat stanowi bowiem najkrótszą z możliwych syntezę, a zarazem zapowiedź tego, co autor powinien zawrzeć w swoich rozważaniach. Zanotuj na kartce wszystkie możliwe zagadnienia, które wymagają ujęcia w wypracowaniu na dany temat. Na razie skup się na tym, czym musisz się zająć, nie zważając na kolejność, w jakiej zostaną poruszone kolejne kwestie. Powiąż te zagadnienia z tytułami
Twórcy oświecenia wobec spraw państwa i narodu. Zanim zaczniesz pisać Oto kilka podpowiedzi: Może nadasz swojej pracy jakiś tytuł? Albo poprzedzisz ją mottem? Odpowiednim cytatem mógłby być np. fragment Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego: Święta miłości kochanej ojczyzny, czują cię tylko umysły poczciwe! […] Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać. Nie bój się zrezygnować z rozprawki, jeśli tylko masz ciekawy pomysł na inną
Refleksje o świecie i naturze człowieka w utworach pisarzy oświecenia europejskiego. Istotą jest przedstawienie poglądów oświeceniowych twórców na temat człowieka i świata. Nie kładź więc nacisku na biografie pisarzy czy przedstawienie przygód bohaterów ich utworów! Na początek wybierz dzieła, które należałoby wykorzystać. Pamiętaj, że ich lista nie zależy tylko od ambicji Twojego nauczyciela! Samodzielnie poszukaj ciekawych tekstów spoza kanonu lektur. W twojej pracy muszą się znaleźć: Kandyd, czyli optymizm oraz Traktat
Tolerancja według słownika języka polskiego to uznanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, czyjegoś postępowania, różniących się od własnych; wyrozumiałość. Tolerancja to problem współczesnego świata, ale poruszali go również filozofowie epoki oświecenia. Wiele miejsca poświęcił mu Wolter (Traktat o tolerancji). Wolter pisze, że tolerancja jest „udziałem ludzkości”. Według niego: Ludzie przychodzą na świat równi sobie. Wszyscy mamy jednakowe członki, wszyscy mamy rozum i wolę. (…) Jesteśmy wszyscy ulepieni ze słabości i błędów;
Czym charakteryzuje się poezja metafizyczna? Termin „poezja metafizyczna” wydaje się łączyć w sobie i znaczenie filozoficzne, i potoczne. Oznacza bowiem twórczość poetycką o charakterze refleksyjno-intelektualnym, obracającą się głównie w sferze przeżyć religijnych i… erotycznych zarazem. Przedziwne połączenie tych tak odległych, jak mogłoby się wydawać, jakości stało się istotną cechą ówczesnej poezji angielskiej. Oto Sir Walter Ralegh w wierszu Czym jest nasz żywot? porównywał życie ludzkie do spektaklu teatralnego, w którym: Grób nas ukryje przed żarłocznym słońcem, Kiedy
Wskaż podstawowe różnice między światopoglądem baroku i renesansu. Czy miało to odzwierciedlenie w literaturze? Renesans skupił się na sprawach doczesnych, społecznych, cywilizacyjnych. Wzrosło zainteresowanie świeckimi stronami życia, a osłabiło się średniowieczne nastawienie teocentryczne. Na rozwój kultury renesansu duży wpływ miała reformacja oraz pojawienie się nowego prądu umysłowego – humanizmu. Humanizm to uzmysłowienie sobie wartości własnej, jedynej, ludzkiej osobowości. W ten sposób człowiek nie wchodził w konflikt ze światem ani z samym sobą. Pojawiła się
Problemy baroku skupiały się wokół trzech opozycji: trwałość – nietrwałość (istnienia) pewność – niepewność (poznania) wieczność – doczesność (wartości) Poezja traktowała o duchowości i cielesności człowieka. Atrybutem pierwszej była trwałość, a drugiej – nietrwałość. W odczuciu ludzi baroku wartości te wchodziły ze sobą w konflikt. Świat to trwałość, ale i ruch, przemiana. Czucie stałości jest więc bardzo mylące. Nie da się nawet w myśli uchwycić stałości – wszelkie myślenie o sobie jest zawsze myśleniem o sobie samym z przeszłości. Jedynej
Zwycięstwo klasycyzmu we Francji Uwaga! Atmosfera siedemnastowiecznej Francji różni się od atmosfery barokowej Europy. Gdy w Anglii rozwija się jeszcze poezja metafizyczna, twórczość Miltona, w Hiszpanii Calderona, a we Włoszech Marina – we Francji kwitnie już… klasycyzm! Szybko zdominował i przyćmił twórczość barokową. Szybko też Paryż urasta do potęgi stolicy europejskiej. Krystalizują się tam rządy absolutne. Właśnie we Francji głównym autorytetem, dyktatorem mody i wzorów sztuki, obyczajów staje się dwór królewski Króla Słońce – Ludwika
„Człowiek jest trzciną najsłabszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą” (Blaise Pascal). Kondycja człowieka w filozofii i poezji baroku. Zanim zaczniesz pisać Co jest najważniejszym tematem literatury i filozofii? Człowiek. Omawiany temat wypracowania także każe o nim pisać. Słowo kondycja oznacza stan, położenie, warunki bytu. Problem ludzkiej kondycji może więc obejmować różnorodne elementy, np.: miejsce człowieka w świecie, stosunek do otaczającej rzeczywistości, relację człowiek – Bóg, sposób, w jaki ludzie postrzegają sami siebie (Jesteśmy słabi
Anglia na początku XVII w. Początek XVII w. – to ten etap w dziejach literatury, który zdominowały dzieła Szekspira (przypomnijmy, iż to twórca przełomu epok, premiera Hamleta nastąpiła w 1602 r.). Do 1603 r. trwa epoka elżbietańska – rządy Elżbiety I, córki nieszczęsnej Anny Boleyn. Anglia staje się mocarstwem. Londyn będzie wkrótce największym miastem Europy. Powstaje tu pierwszy stały teatr – The Globe! Na jego deskach odbywają się premiery Szekspirowskich dramatów – dzieł oryginalnego twórcy,
Przedstaw wizję Boga w utworach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego na podstawie Sonetu IV (O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem). Sonet IV O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem Pokój szczęśliwość. Ale bojowanie Byt nasz podniebny. On srogi ciemności Hetman i świata łakome marności O nasze pilno czynią zepsowanie. Nie dosyć na tym, o nasz możny Panie! Ten nasz dom-ciało, dla zbiegłych lubości Niebacznie zajźrząc duchowi zwierzchności, Upaść na wieki
Przeszedł do historii jako autor powiedzenia: „Polacy nie gęsi i swój język mają”. Ta prosta, dosadna sentencja może uchodzić za swoisty symbol całej twórczości Mikołaja Reja – było to pisanie raczej rubaszne, soczyste, niewyszukane w formie. Biografia szlachcica z Nagłowic spisana prawdopodobnie przez Andrzeja Trzycieskiego1 głosi, że pisał on spontanicznie, żywiołowo, nie kreśląc uprzednio literackich zamysłów. Bujny temperament Reja, jego skłonność do korzystania z uciech doczesnego świata oraz zainteresowanie życiem
Zanim język polski wkroczył do renesansowej literatury – pierwsi humaniści pisali po łacinie. Propagowali ideały humanistyczne, badali kulturę, przejmowali starożytne wzory. Ich twórczość była elitarna – odbiorca musiał szczycić się wykształceniem. Andrzej Krzycki – ważna osobistość w początkach XVI w. w naszej ojczyźnie. Miał nie byle jakie wykształcenie – na uniwersytecie w Bolonii dorobił się tytułu doktora praw. Piastował urzędy, był przednim dworzaninem, erudytą i… kobieciarzem. Innymi słowy wielbił życie wraz z jego przyjemnościami.
W dziedzinie rozwoju form dramatycznych zapisał się Szekspir jako twórca nowożytnego teatru. Wprowadził bowiem innowacje, odstępując od zasad tragedii klasycznej. Złamanie klasycznej reguły trzech jedności. W Makbecie nie została zachowana jedność miejsca – akcja rozgrywa się w komnatach pałacowych, na leśnej polanie, na polu bitwy. Nie zachodzi tu także jedność czasu. Akcja jest wielowątkowa: mamy do czynienia z tematem walki dobra ze złem, lecz także z politycznym (walka o władzę), psychologicznym (przemiany psychiki postaci), udziałem
François Rabelais Był lekarzem, a dzieło jego życia to powieść pt. Gargantua i Pantagruel. Dzieło niezwykłe – obraz szesnastowiecznej Francji, ukazany jednak w niepowtarzalnej poetyce śmiechu, rubasznego, dosadnego humoru. Tytułowe postacie to olbrzymy – ich przygody stanowią punkt wyjścia do przeglądu wszelkich sfer życia i społeczeństwa, nie unikając zresztą dziedzin dość intymnych czy też prozaicznych. Powieść jest wielką satyrą – dlatego też została potępiona przez tych, których wyśmiewa. Ale ostrze krytyki czy parodii dotyka
Humanizm Erazma z Rotterdamu Niewątpliwie najważniejszym nurtem filozofii renesansowej jest humanizm. Najwybitniejszym jego przedstawicielem był Erazm z Rotterdamu. Urodził się w roku 1467, zmarł w 1536. Młodość spędził w zgromadzeniach zakonnych z kręgu tzw. nowej pobożności, intelektualnego nurtu odnowy katolicyzmu. Później opuścił klasztor i wyruszył do Rzymu, gdzie szybko zyskał sławę. Pod koniec życia stał się wzorem i wyrocznią europejskich humanistów. Jego najsłynniejsze dzieła to rozbudowywany przez całe życie zbiór wybranych przysłów pt. Adagia, ostra satyra Pochwała głupoty
Porównaj wzorzec rycerza średniowiecznego i antycznego. Wzorce przedstawione w literaturze starożytnej i średniowiecznej łączy wiele podobieństw. W obydwu wypadkach bohaterowie to ludzie wyjątkowi – pochodzą z wysokich rodów (w antyku to niekiedy półbogowie), są silni, sprawni fizycznie, potrafią perfekcyjnie posługiwać się bronią. Łączą ich także podobne wartości – cenią przyjaźń, honor, odrzucają tchórzostwo. Podobne mają także wady – to porywczość, często kierowanie się bardziej emocjami niż rozsądkiem. Są jednak i różnice W średniowieczu nie byłoby mowy o wykorzystaniu
