LICEUM
Romantyzm przed egzaminem Nie zapomnij o problemie bohatera romantycznego – jego biografii, modyfikacji modelu, porównaniach i zestawieniach. Nie daj zaskoczyć się pytaniem o mesjanizm narodowy i jego metafizycznej lub historycznej koncepcji. Podstępne terminy rozróżniają Mickiewiczowską wizję mesjanizmu od wersji Słowackiego. Metafizyczna to ta z Dziadów i Ksiąg narodu i pielgrzymstwa polskiego, która postrzega Polskę jako zbawiciela zniewolonych państw na wzór Chrystusa – a więc Boga. a więc wchodzimy w kręgi
Jak można to robić? 1. Michał oglądał „Pana Tadeusza”. Mówi o sobie i o swoich odczuciach. • Zachwyciła mnie… (Grażyna Szapołowska). • Ogólne wrażenie… (dobre, ale wolę „Tarzana”). • Zainteresował mnie… (los Robaka, czyli fabuła). • Wyróżniam… (zdecydowanie: Michała Żebrowskiego). • Zauroczyła mnie… (nie Zosia, lecz muzyka). • Wpadłem w podziw… (na widok krajobrazów). • Rozczarował mnie… (wątek miłosny). • Wysoko oceniam… (grę aktorską). • Wywarły na mnie wrażenie… (przecudne stroje z epoki). 2.
Przestrzeń Dwory nad piękną rzeką Niemnem. Akcja rozgrywa się pewnego lata w latach 80. XIX w. Świat, który przedstawia Orzeszkowa, jest piękny, został skonstruowany według swoistego ładu. Siedziby tutejszych mieszkańców to: Korczyn – dwór Benedykta Korczyńskiego, Bohatyrowicze – zaścianek, Olszynka – dwór Kirłów, Osowce – siedziba Andrzejowej Korczyńskiej, Wołowszczyzna – majątek Różyca. Teren przecina Niemen i otaczają gęste lasy. Bór skrywa dwa miejsca święte odgrywające kluczową rolę w powieści: mogiłę protoplastów rodu – Jana
Rodowód noweli Polskie nowele pisane zgodnie z teorią sokoła O problematyce nowel zapamiętaj! Postulaty pozytywistów w ich nowelach! O rodowodzie noweli zapamiętaj! Klasyczna postać noweli ukształtowała się we Włoszech w epoce renesansu – przede wszystkim pod piórem Giovanniego Boccaccia, autora Dekameronu (słynna teoria sokoła). W Polsce nowela pojawia się na dobre dopiero w okresie pozytywizmu – ale za to od razu jako jeden z najważniejszych gatunków literackich, ponieważ jako krótki
Treść Antygony Na czym polega tragizm Antygony? Antygona jako przykład tragedii klasycznej Budowa dramatu Źródło tragedii Sofoklesa Komu przyznać rację? Kilka słów o bohaterach Treść Antygony Antygona jest córką Edypa a siostrą Polinejkesa i Eteoklesa oraz Ismeny. Sofokles umieszcza akcję tragedii w chwili, gdy obaj bracia już nie żyją. Walcząc o władzę, doprowadzili do wojny – Eteokles nie dopełnił umowy i po roku panowania nie odstąpił tronu bratu Polinejkesowi, a Polinejkes, uzyskawszy w królestwie Argos pomoc, napadł na
1. Podaj 5 związków frazeologicznych wywodzących się z mitologii. (5 punktów) a) …………………………………………………………………………………………………………………………….. b)…………………………………………………………………………………………………………………………….. c) …………………………………………………………………………………………………………………………….. d) …………………………………………………………………………………………………………………………….. e0 …………………………………………………………………………………………………………………………….. 2. Podaj: A. dosłowne i B. przenośne znaczenie słowa „egida” (w razie kłopotów posłuż się encyklopedią lub „Słownikiem wyrazów obcych”) (2 punkty) 3. Podaj różnice między Olimpem a Olimpią (2 punkty) 4. Ile lat wierna Penelopa czekała na swego męża? (1 punkt 5. Jak się nazywa wiara w wielu bogów? (1 punkt) A.
Szewcy Witkiewicz „Mózg wariata na scenie…” W ten sposób określił Witkacy swój teatr, sugerując, że w jego utworze mogą się zdarzyć rzeczy najbardziej absurdalne i niewiarygodne. Odrzucił zatem wszystko, co dotychczas określało teatr tradycję realistyczną i naturalistyczną, mimetyzm, zasadę prawdopodobieństwa, analizę psychologiczną, którą pogardliwie nazywał „bebechowatością” literatury. Liczyła się jedynie FORMA – była czymś absolutnie wyjątkowym, bo pozwalała dotrzeć do Tajemnicy Istnienia, doznać metafizycznej głębi, zbadać istotę bytu. Teatr nazwał Witkacy TEATREM CZYSTEJ
Żeromski pisząc Ludzi bezdomnych bynajmniej nie zamierzał stworzyć nieskazitelnej, czystej postaci owładniętej jedynie myślą czynienia dobra, nie chciał także, aby jego bohater stanowił kolejną wersję bezradnego Don Kichota, walczącego z wiatrakami. Nieprzemijająca wartość tej powieści wiąże się jednak z postacią głównego bohatera. To on nieustannie prowokuje, wzbudza kontrowersje, każe weryfikować wcześniej sformułowane opinie. By jednak tego dokonać, by zrozumieć, dlaczego doktor Judym wywołuje tak ambiwalentne sądy i odczucia, należy spojrzeć na całokształt powieści,
Jan Kochanowski był przekonany, że trwałość państwa zależy od praworządności, sprawiedliwości oraz moralnej postawy rządzących i rządzonych. Używając przykładu Troi, rozwinął ten pogląd, a dzięki wyraźnym aluzjom do ówczesnej polskiej rzeczywistości wytykał społeczeństwu szlacheckiemu jego słabości, a także ostrzegał je przed następstwami, jakie może przynieść nieuszanowanie praw, brak sprawiedliwości, dbałość tylko o własne korzyści i zniewieściałość (w wyniku wygodnego i hulaszczego życia). Geneza dramatu W jaki sposób uświetnić uroczystość zaślubin wielkiego arystokraty i polityka z panną z równie znakomitego
Autor Franz Kafka (1883-1924) – mieszkający w Pradze pisarz austriacki pochodzenia żydowskiego, prawnik z zawodu (był urzędnikiem ubezpieczeniowym). Utwory wydane za życia: Wyrok, Przemiana (1916), Kolonia karna, Lekarz wiejski (1919), Głodomór (1924). Dzieła ogłoszone wbrew testamentowi przez Maksa Broda, przyjaciela pisarza: Proces (1925), Zamek (1926), Listy do Mileny (1952), Dzienniki 1910-1923 (1954), Listy do Felicji (1967). Epoka XX-lecie międzywojenne Gatunek Powieść-parabola. Gatunek ten, występujący często w Biblii, wykorzystują także pisarze XX w.,
Profetyzm – to przepowiadanie przyszłości, prorokowanie; zjawisko występowania proroków. Prorocy – to bardzo ważne dla Biblii i historii Izraela postacie. Dla wierzących byli to ludzie, przez których pośrednio przemawiał Bóg. W Izraelu było ich bardzo wielu, odgrywali ważną rolę, nadworni prorocy byli jednymi z najważniejszych doradców króla. Część z nich działała zaś po prostu wśród ludu. Niektórzy w samotności zapisywali objawione przez Boga prawdy. Większość z nich zawierała oprócz Boskich przykazań także przepowiednie dotyczące przyszłości Izraela.
Bohaterowie prozy pozytywistycznej a romantyzm Stanisław Wokulski z Lalki Według niektórych – najważniejszy bohater XIX wieku. Być może – najciekawszy mężczyzna polskiej literatury miłosnej. Na pewno – znakomity kandydat do maturalnych rozważań. Zapamiętaj jego dzieje: Pochodzenie: Pochodził ze zubożałej szlachty – jako młody chłopak musiał sam zarabiać na utrzymanie – dlatego był subiektem w winiarni Hopfera. Tu poznał studentów Akademii Medycznej i Szkoły Sztuk Pięknych, którym „paliło się we łbach”.
Epoka Romantyzm – utwór uważany jest za jeden z trzech najważniejszych polskich dramatów romantycznych. Autor Juliusz Słowacki (1809-1849). Jeden z największych polskich twórców romantyzmu. Był autorem wierszy, dramatów, licznych listów, a także tekstów filozoficznych; uchodzi za twórcę tzw. filozofii genezyjskiej – od tytułu dramatu Genezis z Ducha. Spośród wielkich twórców polskiego romantyzmu on jeden oglądał wydarzenia powstania listopadowego i czuł atmosferę tych dni. Doświadczenia te zaowocowały wielkim dramatem politycznym o współczesności, jakim jest Kordian. Dzieło Kordian
Dlaczego to ważna powieść? W polskiej literaturze nie ma wielu powieści tworzonych w duchu psychologizmu – Granica należy do najlepszych z nich. Jest ciekawym eksperymentem literackim – przekształca stary schemat o paniczu, który uwiódł wiejską dziewczynę, o trójkącie – ich dwoje i ta trzecia – w ciekawą powieść łączącą kilka przestrzeni problemowych: filozoficznych, etycznych, psychologicznych. Jest też najwybitniejszą powieścią jednej z najważniejszych pisarek polskich okresu XX-lecia międzywojennego. Autorka Zofia Nałkowska
Lalka Bolesława Prusa. Doktor Szuman mówił: „Stopiło się w nim dwu ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedemdziesiątego. (…) Tacy ludzie jak on albo wszystko naginają do siebie, albo trafiwszy na wielką przeszkodę rozbijają sobie łeb o nią”. Właśnie. Co się stało z Wokulskim: nagiął czy rozbił sobie łeb? Tło epoki Lalka ukazywała się w odcinkach w warszawskim „Kurierze Codziennym” (1887-1889; wydanie książkowe: 1890) w zaborze rosyjskim w czasach popowstaniowych, a więc w okresie
Wizja końca świat w Biblii i innych tekstach kultury. Czy któreś ze znanych ci dzieł poruszyło cię szczególnie? Podpowiedź:Skonstruuj wypowiedź w oparciu o Apokalipsę świętego Jana, wiersze Miłosza – Piosenka o końcu świata i Herbeta – U wrót doliny, i na przykład obraz Hieronima Boscha Sąd ostateczny. Co pisać? Przemyśl fakty: Apokalipsa świętego Jana to najważniejsze proroctwo biblijne, opisujące koniec świata. Zamyka całość świętej księgi, jest pełne niejasnych symboli
Rozprawka – przydatne zwroty We wstępie rozprawki możesz użyć sformułowań: Jeżeli prócz postawienia tezy serwujemy czytelnikowi wstęp, ogólne rozważania na jakiś temat, pomocne będą sformułowania: – Celem moich rozważań jest… – Postaram się przedstawić swoje refleksje na temat… – Problem, o którym chcę pisać… – Celem tej pracy jest… – Celem moich rozważań jest… – Może warto najpierw zastanowić się nad znaczeniem słowa… – Proponuję najpierw rozważyć, czym jest… – Najpierw
Mity, zanim je spisano, długo istniały w formie ustnie przekazywanych opowieści. Krążyły wśród ludzi i często zmieniały swoją postać. Można spotkać różne wersje mitu, a żadna z nich nie będzie mniej czy bardziej prawdziwa od innych. Jednak niektóre są bardziej popularne, a inne mniej. W przypadku Edypa istnieje na przykład wersja, według której po narodzinach rodzice zamknęli go w skrzyni i wrzucili do morza, wychowywał się zaś nie w Koryncie, a w Sykionie. Znaczenie postaci Edyp to jedna z najważniejszych postaci
Motyw snu w sztuce i literaturze Sen to wdzięczny motyw realistycznych obrazów. Przedstawiano często na obrazach śpiące kobiety, śpiące dzieci, niemowlęta śniące przy piersi matki. Wystarczy przywołać choćby Śpiącego Stasia – obraz Wyspiańskiego. Sen kojarzy się z odpoczynkiem, spokojem, pięknem, ale czy tylko? Zastanówmy się jeszcze raz, głębiej, nad motywem snu. W niektórych sytuacjach sen kojarzy się z koszmarem, niepokojem, a nawet śmiercią. W malarstwie i sztuce przedstawiano często sen jako młodzieńca ze skrzydłami, którymi otula śpiących
Każda epoka poruszała temat wsi polskiej. I wcale nie tak samo. Trzeba uświadomić sobie przynajmniej trzy rodzaje ujęć życia wiejskiego, aby móc porównać i opisać te literackie obrazy. Pierwszy – to ujęcie sielankowe To tu wpisuje się wieszcz Jan Kochanowski z Pieśnią świętojańską o Sobótce, sentymentaliści z Karpińskim na czele, sielanki typowe Szymonowicza, a nawet Mickiewicz z Soplicowem oraz Orzeszkowa z Bohatyrowiczami. Tam, gdzie wioska mlekiem i miodem płynie i jest
