To jedna z najważniejszych powieści XX wieku. Świetnie nadaje się do rozważań maturalnych – warto się przyjrzeć możliwym sformułowaniom. Jakie mogą być tematy? Koncepcja losu ludzkiego zawarta w Dżumie – w odwołaniu do utworu i być może przytoczonego fragmentu innego utworu (np. Mitu Syzyfa lub bardziej znanej Lalki). Czym jest Dżuma? Odwołując się do fragmentu powieści (wypowiedź doktora Rieux) i znajomości utworu – zinterpretuj znaczenie tytułu. W jaki sposób doktor
Ważne sceny I. Przy mogile protoplastów rodu Bohatyrowiczów – opowieść Anzelma o dziejach Jana i Cecylii Ważne dane o tym epizodzie Scena ma miejsce w końcu pierwszego tomu – Justyna na zaproszenie Jana udaje się w głąb boru, by obejrzeć grób przodków Bohatyrowiczów. Historię opowiada stryj Anzelm – brat ojca Janka, przyjaciel Andrzeja Korczyńskiego, dawny powstaniec. Historia Jana i Cecylii jest konkretnie osadzona w czasie – jest to około sto
Filozofowie bardzo dużo mówią o szczęściu, zastanawiają się, czy zadaniem człowieka jest bycie szczęśliwym, ale w literaturze jest stosunkowo mało wizerunków ludzi w pełni szczęśliwych. Dlaczego? – jedna z możliwych odpowiedzi to ta, że nieszczęście jest… ciekawsze, bardziej frapujące od szczęścia; inna odpowiedź – nieszczęścia (zło, cierpienia) jest po prostu więcej, szczególnie we współczesnym świecie. Choć i z tym zdaniem można polemizować – niektórzy uważają, że nieszczęścia są przede wszystkim bardziej widoczne (bo to wielkie
Tego się naucz! W związku z Kordianem czeka Cię sporo nauki. Ten dramat stawia przed Tobą zadania: Na przykładzie Kordiana pokaż cechy dramatycznego. Scharakteryzuj tytułowego bohatera jako bohatera romantycznego. Wytłumacz, na czym polegała polemika Kordiana z Dziadami (mesjanizm – winkelriedyzm). Objaśnij ideę winkelriedyzmu. Scharakteryzuj obraz Polski i Polaków wyłaniający się z dramatu. Tematy, z którymi można powiązać Kordiana młodość, bunt, samotność, nieszczęśliwa miłość, bohater romantyczny, podróż, wędrówka, różne oblicza patriotyzmu, różne drogi do wolnej ojczyzny
Tego się naucz! Przede wszystkim powinieneś znać takie pojęcia jak faustyzm i bohater faustowski oraz wykorzystywać je przy interpretacji innych tekstów, innymi słowy, umieć odnaleźć cechy Fausta w innych bohaterach literackich. Pamiętaj, że Faust to bardzo ważna lektura, opowieść o naturze ludzkiej i pragnieniach człowieka o przekroczeniu granic uznawanych za nieprzekraczalne. Skojarz Podobnie jak Faust, nasi biblijni prarodzice złamali zakaz Boga i zerwali owoc z drzewa poznania dobrego i złego. Czy kierowała nimi tylko pusta ciekawość, czy był
Tego się naucz! Powinieneś umieć: pokazać powieść jako przykład utworu preromantycznego, który wywarł ogromny wpływ na twórczość romantyków czy nawet szerzej – na całą literaturę europejską wskazać cechy powieści epistolarnej (czyli powieści w listach) wytłumaczyć takie pojęcia, jak Weltschmerz, werteryzm, bohater werterowski oraz wymienić przykłady tego typu bohaterów (szukaj ich zwłaszcza w dziełach powstałych we wczesnym romantyzmie) Preromantyzm W drugiej połowie XVIII wieku w Niemczech zaistniało zjawisko zwane preromantyzmem. Młode pokolenie, które wówczas
Tego się naucz! Musisz wiedzieć co nieco o pieśni, która przez pewien czas pełniła rolę hymnu – podobnie jak powinieneś posiadać choćby podstawowe wiadomości na temat Bogurodzicy czy Mazurka Dąbrowskiego. Warto znać choćby w przybliżeniu czas i okoliczności powstania Hymnu… i choć w odróżnieniu od Bogurodzicy nie ma sensu uczyć się tego utworu na pamięć, trzeba mniej więcej wiedzieć, o co w nim chodzi. Powinieneś umieć odpowiedzieć na pytanie, jaki obraz ojczyzny wyłania się tej pieśni, jakie
Tego się naucz! Powinieneś umieć pokazać Makbeta jako dramat o władzy, skomplikowanej naturze ludzkiej, wyróżnić zawarte tam najważniejsze zagadnienia. Na przykładzie tego dramatu naucz się cech dramatu szekspirowskiego. Władza jako namiętność niszcząca człowieka Makbet, określany czasem jako krwawa tragedia, jest przede wszystkim utworem o władzy, która stanowi tak wielką pokusę, że kruszy najszlachetniejsze charaktery i wpycha człowieka w otchłań zbrodni. Akcję dramatu umiejscowił autor w czasach mrocznego średniowiecza i wiele z mitologii tej epoki przeniósł do
Tego się naucz! Ważne są następujące umiejętności: trzeba umieć odpowiedzieć na pytanie, co to takiego obrazek, wyjaśnić to pojęcie; powiązać utwór z hasłami głoszonymi przez pozytywistów (zwłaszcza z kwestią asymilacji Żydów); wymienić problemy stosunków polsko-żydowskich w czasach Marii Konopnickiej. Gatunek – werystyczny obrazek Obrazek jako gatunek doskonale nadawał się do realizacji założeń pozytywizmu, za jego pomocą z łatwością można było szerzyć hasła pozytywistyczne – pokazywać niedole ludu i naświetlać problemy, z którymi trzeba sobie radzić.
Przeszłość – tradycja – korzenie Przeszłość i tradycja w kulturze mogą mieć swoje skrajnie różne interpretacje. Z jednej strony mogą być traktowane jako źródła cierpienia i frustracji – ograniczenia bohatera uniemożliwiające mu widzenie egzystencji w poczuciu wolności. Z drugiej strony – kontrastowo – mogą być źródłem poczucia ładu, sprawiedliwości i poczucia bezpieczeństwa. Prezentacje z tym zagadnieniem związane mogą dotyczyć zarówno spraw wielkich, o podstawowym dla dziejów ludzkości znaczeniu, jak też kwestii bardziej indywidualnych, wpływających na pojedynczych ludzi – znaczenie
Tego się naucz! Twórczość Czesława Miłosza jest niezwykle zróżnicowana ze względu na wielość okresów literackich, w których powstawała i niezwykle szeroki zakres zagadnień tematycznych. Mimo że ta poezja nie poddaje się łatwo interpretacjom, można wyróżnić kilka podstawowych pytań, na które odpowiedzi musisz niewątpliwie znać. Jak przejawia się katastrofizm w poezji Miłosza okresu Żagarów? Dlaczego twórczość Miłosza możemy interpretować jako próbę ocalenia wartości humanistycznych? Jaką funkcję przypisuje Miłosz poezji w czasach zagrożenia wartości? Tematy, z którymi
Tego się naucz! Podczas przygotowań do matury zastanów się nad następującymi kwestiami: Pokolenie Kolumbów – kogo określamy tym mianem? Skąd pochodzi ta nazwa? Dlaczego Baczyński uznawany jest za twórcę, który najdobitniej chyba nakreślił sytuację tego pokolenia? Cóż to takiego apokalipsa spełniona? Czym charakteryzuje się twórczość poetów spełnionej apokalipsy? Przypomnij sobie potoczne znaczenie terminu apokalipsa oraz Apokalipsę św. Jana, księgę zamykającą Nowy Testament. Zastanów się, dlaczego poeta często bywa zestawiany ze
Tego się naucz! Zapoznaj się z najważniejszymi motywami przewijającymi się przez twórczość księdza-poety. Jaka wizja Boga występuje w wierszach Twardowskiego? Franciszkanizm jako inspiracja filozofii księdza Twardowskiego. Miłość do Boga a miłość do ludzi w poezji Twardowskiego. Tematy, z którymi można powiązać wiersze księdza Jana Twardowskiego relacje Bóg – człowiek, modlitwa, afirmacja świata, natura, Maryja, franciszkanizm, religia, człowiek, etyka, moralność, dobro, zło, wiara. Czy rzeczywiście spadkobierca franciszkanizmu? Zwykło się uważać,
Tego się naucz! Bardzo ważna jest umiejętność odczytania tytułu. Tytuł Zdążyć przed Panem Bogiem ma wyraźnie sens metaforyczny. Kojarzy się nam z wyścigiem, w którym biorą udział Bóg i człowiek. Czego dotyczy ten wyścig? Jest to wyścig o ludzkie życie, o przedłużenie go choćby na krótki czas. Dla Edelmana to, co robi jako lekarz, ściśle łączy się z tym, co przeżył w getcie. W czasie akcji likwidacyjnej (23 VII-8 IX 1942 r.) miał ważne zadanie: stał przy bramie Umschlagplatzu
Tego się naucz! Cóż to takiego dramat absurdu? Na przykładzie Tanga powinieneś umieć pokazać podstawowe cechy tego rodzaju dramatu. Powinieneś także umieć określić na czym polega tragizm Artura i ukazanej w utworze sytuacji. Interpretacja sceny finałowej to również bardzo ważne zadanie. Tematy, z którymi można powiązać Tango Sławomira Mrożka wolność, bunt, totalitaryzm, władza, tradycja, rodzina (i jej kryzys), rola inteligencji (i jej kryzys), sztuka i artysta (kryzys sztuki), aktualność wzorców romantycznych dziś,
Tego się naucz! Przypomnij sobie, czym jest parabola. Na pewno krótka definicja i właściwe zastosowanie tego terminu będą punktowane. Oprócz tego musisz przemyśleć sprawę tytułu powieści, który można rozumieć na kilka różnych sposobów. Kto wie, czy temat maturalny nie będzie dotyczył właśnie interpretacji tytułu (na podstawie przytoczonego fragmentu i znajomości dzieła). Ważne jest także, abyś umiał powiązać Dżumę z filozofią egzystencjalną. Tematy, z którymi można powiązać Dżumę Alberta Camusa wojna, różne postawy wobec zagrożenia
Tego się naucz! Powinieneś umieć: scharakteryzować postacie szatańskie i biblijne, odpowiedzieć, dlaczego Mistrza i Małgorzatę można czytać (także) jako powieść o totalitaryzmie, ukazać różne plany kompozycyjne powieści, ukazać, że w powieści mamy do czynienia z grą z konwencją, scharakteryzować jej narrację, określić czas i miejsce akcji, udowodnić, że jest to dzieło uniwersalne, ponadczasowe. Tematy, z którymi można powiązać Mistrza i Małgorzatę Michaiła Bułhakowa dobro i zło, religia, miłość, szatan, totalitaryzm, pisarz. Różne przestrzenie powieści W powieści mamy do czynienia z trzema przestrzeniami,
Tego się naucz! Powinieneś koniecznie: pokazać związki poetki z grupą Skamander, ukazać ją jako mistrzynię miniatury poetyckiej (przyda się tu wiedza o tej formie wypowiedzi!), oraz powiązać jej twórczość z rewolucją społeczno-obyczajową. Tematy, z którymi można powiązać wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej miłość, erotyzm, kobieta, codzienność, kondycja człowieka, przemijanie, starość, taniec. Sytuacja kobiet Poetka doskonale rozumiała sytuację kobiet, ich problemy i marzenia. Choć uważa się jej lirykę za bardzo osobistą, artystka nie pisała
Tego się naucz! Musisz umieć: pokazać elementy skamandryckie w twórczości poety, pokazać jego stopniowe odchodzenie od poetyki skamandryckiej, omówić znaczenie neologizmów i ogólniej – jego twórczego stosunku do języka. Tematy, z którymi można powiązać wiersze Juliana Tuwima miasto, radość życia, humor, życie codzienne, Polska i Polacy w krzywym zwierciadle, miłość, ojczyzna, poeta i poezja. Prawdziwy skamandryta „Chcemy być poetami dnia dzisiejszego i to cała nasza wiara i cały nasz program” – pisali w pierwszym numerze
Tego się naucz! Naucz się rozpoznawać Leśmianowskie neologizmy! Jakie są ich cechy charakterystyczne, typowe tylko dla wyobraźni i wrażliwości ich autora? Poza tym jeszcze trzeba ogólnie umieć powiedzieć, jak w wierszach poety odzwierciedla się jego filozofia, no i co to za filozofia? Prace jakich myślicieli inspirowały go i były mu bliskie? To także ważne pytanie. A w końcu musisz umieć scharakteryzować Leśmianowską balladę. Czy różni się ona np. od ballad Mickiewicza, na czym polegały innowacje