MATURA
Co to znaczy, że literatura była, jest i będzie zapisem norm moralnych? Docere, movere et delectare (uczyć, wzruszać i bawić) – to klasycystyczne założenie wywodzi się jeszcze z antyku. Wielu późniejszych pisarzy powracało do tej zasady, w której na pierwszym planie pojawia się nakaz uczenia czytelników, by umieli wybrać między dobrem a złem. Każdy z nas staje przed takimi wyborami. Są one niełatwe: zło bywa bardziej pociągające, inni starają się wpłynąć na nasze decyzje. Wśród
Na czym polega ta właściwość literatury? Kreowanie nowych światów jest zaprzeczeniem mimetyczności. Antyczna zasada mimesis mówiła o naśladowaniu natury. W utworach respektujących tę zasadę świat jest odbiciem tego, który istnieje realnie. Artystom nie wystarcza jednak odtwarzanie. Jest w nich wielka potrzeba pokonywania ograniczeń, tworzenia czegoś nowego. Stąd literatura kreacyjna – dzieła tego typu nie są zapisem otaczającego świata, ale raczej wyobraźni pisarza. A ta jest przecież nieograniczona… Twórcy budują więc nowe światy zaludnione przez
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania Temat: Mądrość w poszukiwaniu wartości najważniejszych – analiza i interpretacja porównawcza Trenu IX Jana Kochanowskiego i Szukałem Jana Twardowskiego. Jan Kochanowski TREN IX Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze! Która, jeśli prawdziwie mienią, wszytki żądze, Wszytki ludzkie frasunki umiesz wykorzenić, A człowieka tylko nie w anioła odmienić, Który nie wie, co boleść, frasunku nie czuje, Złym pogodom nie
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Oblicza końca wieku. Porównaj wiersz Kazimierza Przerwy Tetmajera Koniec wieku XIX i utwór Wisławy Szymborskiej Schyłek wieku. Zwróć uwagę na konstrukcję podmiotów lirycznych wierszy, formę utworów oraz główne przesłanie każdego z nich. Kazimierz Przerwa-Tetmajer Koniec wieku XIX Przekleństwo?… Tylko dziki, kiedy się skaleczy, złorzeczy swemu bogu, skrytemu w przestworze. Ironia?… Lecz największe z szyderstw czyż się może
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania Temat: Różne sposoby kreacji obrazu śmierci bohatera literackiego i ich funkcje – analiza i interpretacja porównawcza fragmentów Pieśni o Rolandzie i Chłopów Władysława Stanisława Reymonta. Pieśń o Rolandzie Roland czuje, że śmierć jest blisko. Uszami mózg mu się wylewa. Modli się do Boga za swoich parów, aby ich przyjął do nieba; następnie prosi anioła Gabriela za samego siebie.
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Kim jest artysta? Jakie jest jego miejsce w społeczeństwie? Rozważ zagadnienie, wykorzystując wnioski z interpretacji Evviva l’arte! Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Albatrosa Charles’a Baudelaire’a. Kazimierz Przerwa-Tetmajer Evviva l’arte! Evviva l’arte! Człowiek zginąć musi – cóż, kto pieniędzy nie ma, jest pariasem, nędza porywa za gardło i dusi – zginąć, to zginąć jak pies, a tymczasem, choć życie nasze
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Ideał “dobrego życia” w twórczości Jana Kochanowskiego i Leopolda Staffa. Omawiając zagadnienie, wykorzystaj analizę i interpretację wierszy Na dom w Czarnolesie Jana Kochanowskiego i Przedśpiew Leopolda Staffa oraz trzech – czterech innych utworów tych poetów. Jan Kochanowski Na dom w Czarnolesie Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje; Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje! Inszy niechaj pałace
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Zanalizuj i zinterpretuj wiersz Andrew Marvella Dialog Duszy i Ciała. Andrew Marvell Dialog Duszy i Ciała DUSZA Któż z tego lochu wyswobodzi Duszę, Mnie, co tak liczne jarzma znosić muszę? Szkielet mnie więzi jak rygiel stalowy, Dłonie i stopy wzięły mnie w okowy. Tutaj mnie oko oślepia; tam głucha Jestem, gdy wściekle grzmi bębenek ucha. Jeszcze mnie
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Analiza i interpretacja wiersza Tadeusza Nowaka Psalm o powrocie. Tadeusz Nowak Psalm o powrocie I wróci Odys wróci do Itaki od żywej kości dech mieczem odetnie policzy owce i na niebie ptaki siądzie i morze zamiast niego westchnie A po tym morzu czerwonym jak wino ślepca spod Troi wiodą białe żagle Zmarli aż do nas z jego
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Jak “rozmawiają” ze sobą teksty z różnych epok? Formułując wypowiedź na temat sposobów wykorzystywania tradycji literackiej, przedstaw swoje wnioski z analizy i interpretacji fragmentów opisów dwóch słynnych lekcji polskiego – z Ferdydurke Witolda Gombrowicza i Kartoteki rozrzuconej Tadeusza Różewicza. Witold Gombrowicz, Ferdydurke W tym miejscu wykładu jeden z uczniów zakręcił się nerwowo i zajęczał: – Ale kiedy
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: W jaki sposób w literaturze ukazywane jest pokolenie apokalipsy spełnionej? Analiza i interpretacja porównawcza Pokolenia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz Ocalonego Tadeusza Różewicza. Krzysztof Kamil Baczyński Pokolenie Wiatr drzewa spienia. Ziemia dojrzała. Kłosy brzuch ciężki w górę unoszą i tylko chmury – palcom czy włosom podobne – suną drapieżnie w mrok. Ziemia owoców pełna po brzegi kipi sytością
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Refleksje o przemijaniu poety barokowego i poety dwudziestowiecznego – analiza i interpretacja porównawcza Krótkości żywota Daniela Naborowskiego i Chwili Leopolda Staffa. Daniel Naborowski Krótkość żywota Godzina za godziną niepojęcie chodzi: Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi. Krótka rozprawa: jutro, coś dziś jest, nie będziesz, A żeś był – nieboszczyka imienia nabędziesz; Dźwięk, cień, dym, wiatr,
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Obraz XX wieku i sposób jego kreacji w wierszu Wisławy Szymborskiej Nienawiść – przedstaw analizę i interpretację utworu. Wisława Szymborska Nienawiść Spójrzcie, jak wciąż sprawna, jak dobrze się trzyma w naszym stuleciu nienawiść. Jak lekko bierze wysokie przeszkody. Jakie to łatwe dla niej – skoczyć, dopaść. Nie jest jak inne uczucia. Starsza i młodsza od nich równocześnie.
AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Jak ukazana jest tytułowa postać w wierszu Bolesława Leśmiana? Analiza i interpretacja Don Kichota Bolesława Leśmiana. Bolesław Leśmian Don Kichot W jednym z pozagrobowych parków, uroczyście Zamiecionym skrzydłami bezsennych aniołów, W cieniu drzew, co po ziemskich dziedziczą swe liście Pożółkłe i zbyteczne – z duszą, niby ołów, Ciężką, chociaż pozbytą życia nędz i lichot, Na ławie marmurowej
AKADEMIA MATURALNA TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu Zadanie 1 Co jest w życiu ważne – fragmenty rozmowy z Leszkiem Kołakowskim. Fragment 1 – Przyjmijmy, że stoi przed Panem człowiek w prawdziwej potrzebie i prosi o pomoc. Może nie wie, co ma z życiem zrobić. A może źle sobie życie poukładał. Może czuje, że przyszła ostatnia chwila, kiedy może coś zmienić i skoncentrować się na tym, co jest naprawdę
AKADEMIA MATURALNA TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu Zadanie 2 1. W wielu dziedzinach, gdy pisze się o Grecji, należy cofnąć się aż do Homera. Nie sposób go zlekceważyć, trudno też sięgnąć jeszcze bardziej wstecz. Dotyczy to również etyki. Należy się od razu zastrzec, że dla zagadnień tu omawianych nie ma najmniejszego znaczenia odniesienie do tzw. kwestii homeryckiej. Można więc pozwolić sobie na ten niewątpliwy unik i pozostawić na
AKADEMIA MATURALNA TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu Zadanie 3 Bertrand Russell, Mądrość Zachodu (fragmenty) Fragment 1. Czym zajmują się filozofowie? Ponieważ jest to dziwne pytanie, spróbujmy na nie odpowiedzieć, wskazując najpierw, czym filozofowie się nie zajmują. W otaczającym nas świecie zdołaliśmy już wiele rzeczy rozszyfrować. Wiemy na przykład, jak działa maszyna parowa. Zajmuje się tym mechanika i termodynamika. Podobnie wiemy sporo o budowie i funkcjonowaniu ludzkiego ciała. Zajmuje
AKADEMIA MATURALNA TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu Zadanie 4 Fragment posłowia Waldemara Smaszcza zamieszczonego w wyborze poezji Stanisława Balińskiego. W pisanym na emigracji „Dzienniku” Jan Lechoń zanotował 16 marca 1951 roku: „Wczoraj przyszła wiadomość, że umarł w Londynie, dożywszy bez mała dziewięćdziesiątki, stary Baliński. Był on jedną z najbardziej uhonorowanych w Polsce osób, prezesem Rady Miejskiej Warszawy, w miodowych latach niepodległości, członkiem Sądu Najwyższego, senatorem, nie licząc literackich
AKADEMIA MATURALNA TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu Zadanie 5 Jacques Le Goff, Inteligencja w wiekach średnich (fragmenty) Fragment 1. Taniec śmierci, pod koniec średniowiecza porywający różne “stany” – to znaczy różne grupy społeczne – ku nicości, w której lubuje się wrażliwość schyłkowej epoki, pociąga często – obok królów, szlachty, duchownych, mieszczan, chłopów – i klerka, którego nie zawsze można zaliczyć do mnichów i księży. Ów klerk należy do
AKADEMIA MATURALNA TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu Zadanie 6 Giovanni Reale, Rewolucja bez przemocy Wiele dyskutowano na temat powodów, które doprowadziły do skazania Sokratesa na śmierć. Jasne jest, że z czysto prawnego punktu widzenia przypisywane mu przestępstwo miało miejsce. Sokrates nie wierzył w bóstwa uznawane przez państwo, a nadto nakłaniał innych, by czynili tak samo. Jasne jest także, że z moralnego punktu widzenia osąd ten należy radykalnie odwrócić
