MATURA
Artysta jako bohater literacki. Strategie wstępu Kogo uważamy za artystę: Twórcę lub odtwórcę dzieła sztuki; człowieka obdarzonego talentem wyróżniającym go spośród innych. Kultura i potoczne wyobrażenia przypisują artyście nadwrażliwość i wyostrzone spojrzenie na świat i ludzi. Zwykle stosuje się do artysty inne normy moralne, zezwalając mu na większą swobodę obyczajową i przekraczanie pewnych granic etycznych, zwłaszcza jeśli ma to służyć sztuce (definicja słownikowa). Artysta – wdzięczny temat literacki – przykłady od czasów starożytnych do
Opowieść w biblijnej ramie Na wschód od Edenu. Tytuł przywodzi na myśl biblijną historię o wygnaniu pierwszych rodziców z raju i historię ich syna – bratobójcy Kaina, który miał być tułaczem i zbiegiem na ziemi: „Kain odszedł od Pana i zamieszkał w kraju Nod, na wschód od Edenu” (Rdz 4,16). W tę ramę wpisuje się historia opowiedziana przez Johna Steinbecka. Historia Kaina i Abla powtarza się w rodzinie Trasków przez dwa pokolenia. W Stanach Zjednoczonych, w drugiej połowie XIX stulecia, w pobliżu
Tego się naucz! Zapamiętaj ważne fakty i zagadnienia: rola dzieła w rozwoju europejskiej literatury, lektura jako utwór o wędrówce – metaforze ludzkiego życia, lektura jako krytyka społeczna, kim jest bohater Boskiej Komedii? Boska komedia jako dzieło przełomu epok Boska komedia powstała w 1307 roku, a więc w epoce późnego średniowiecza. Swym charakterem, poetyką i poruszanymi tematami wykracza jednak poza swe czasy. Dlatego też o Boskiej komedii mówimy, że jest to utwór prekursorski,
Ta lektura jest ważna, bo… przybliża postać wybitnego ateńskiego filozofa – Sokratesa; stanowi przykład świetnie skonstruowanej mowy obrończej, ukazującej prawdziwe mistrzostwo argumentacji i talent w ośmieszaniu przeciwnika; odsłania istotę odwiecznego konfliktu między ponadprzeciętną jednostką a resztą społeczeństwa; skłania do refleksji nad sensem życia i jego wartościami, jest tekstem uniwersalnym bez względu na czas i miejsce. Autor Platon (427347) – jeden z najwybitniejszych filozofów starożytności, uczeń i przyjaciel Sokratesa. W swoich
Tego się naucz! Na początek sprawdź swoją wiedzę. Spróbuj odpowiedzieć na podstawowe pytania dotyczące opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego: Kim jest narrator opowiadań? Scharakteryzuj tę postać. Dlaczego Borowski użyczył jej własnego imienia? Scharakteryzuj grupy bohaterów opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego: Niemców i więźniów. Czy wszyscy więźniowie byli sobie równi, czy też istniała wśród nich jakaś hierarchia? Na czym polega zastosowana przez Tadeusza Borowskiego behawioralna technika narracyjna? Zastanów się, czy potrafiłbyś wypowiedzieć się
Powieść zaczyna się od sytuacji absurdalnej. Józio w gimnazjum jest traktowany jak uczeń, jakby nikt nie widział w tym niczego dziwnego. Zaskakuje postawa samego bohatera. Zachował on świadomość dorosłego człowieka, a jednak bywa zaskakująco nieporadny, nie potrafi sobie poradzić w tej dziwnej sytuacji. Jak to interpretować? Podstawowym błędem popełnianym przy czytaniu powieści Gombrowicza jest próba logicznego interpretowania pokazanej tam rzeczywistości. Przyzwyczajeni do powieści realistycznych lub przynajmniej pokazujących zdarzenia w „normalny”
Znakomita powieść Thomasa Manna ze światowego kanonu wielkich powieści XX w. Znajdziesz się w centrum Europy, a jednocześnie z dala od niej, bo na wysokości dwóch tysięcy metrów w szwajcarskim Berghofie. Tam przeciętny inżynier z Hamburga spotka nieprzeciętnych kuracjuszy i od tej chwili inaczej spojrzy na świat. Czego można się spodziewać? magicznej, sennej atmosfery namiętności i erotyzmu zażartych dyskusji natłoku idei, teorii, programów Zanim zaczniesz czytać, zapamiętaj… Powieść Thomasa Manna była efektem dwunastoletniej pracy, którą rozpoczął po krótkim
Powieść – wydana przez teoretyka i czołowego przedstawiciela francuskiego naturalizmu w roku 1880 – jest dziewiątą z cyklu Rougon-Macquartowie. Podtytuł cyklu brzmi: Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa. I rzeczywiście, ten utwór to coś więcej niż obraz błyskotliwej kariery i upadku słynnej paryskiej kurtyzany. To historia ekspansji rodów biednych i zdemoralizowanych, ich odwetu za wielowiekową pogardę sfer wyższych. To także historia upadku starych i niegdyś szanowanych rodzin szlacheckich,
Gloria victis Tytuł noweli Łacińskie słowa w tytule utworu znaczą: chwała zwyciężonym, i stanowią zaprzeczenie rzymskiego „vae victis”, czyli: biada zwyciężonym. Chwała zwyciężonym, bo ich bohaterska śmierć stanie się źródłem nowej siły. Tak naprawdę jednak pochwałę bohaterstwa powstańców wygłasza w utworze tylko wiatr. Pamiątką ówczesnych wydarzeń jest mogiła, której nikt już nie odwiedza. Nawet Anielka, siostra Mariana, nie dba o grób powstańców. Bohaterowie Romuald Traugutt, postać historyczna, dyktator powstania styczniowego,
Tego w powieści nie zabraknie: magii, przesądów i zabobonów, duchów, iście biblijnych plag. Jaki to gatunek? Saga rodzinna, ale jakże inna od typowej! Brat żeniący się z siostrą, siedemnastu braci przyrodnich i zawiłe relacje rodzinne – to na pewno nie jest typowa rodzina! Bracia noszą imiona: Jose Arcadio starszy, Aureliano młodszy. W końcu Aurelianów i Jose jest tylu, że można się pogubić. Różne są ich natury, dziwactwa, przygody. Namiętności, jasnowidztwo,
Tego się naucz Ważne, abyś umiał odpowiedzieć na następujące pytania: Dlaczego Różewicza uważa się za twórcę awangardowego? Co oznacza określenie „ poetyka ściśniętego gardła” w odniesieniu do twórczości autora Niepokoju? Co stało się z metaforą w poezji Różewicza? Dlaczego Różewicza określa się mianem poety moralnego niepokoju? Czy twórczość Różewicza ma coś wspólnego z poetyckim turpizmem? Czy w ostatnim czasie poeta otrzymał jakąś nagrodę literacką? Tematy, z którymi można powiązać wiersze
Autor Witold Gombrowicz – jeden z najbardziej kontrowersyjnych polskich pisarzy, skandalista, burzyciel mitów narodowych, odsądzany nieraz od czci i wiary. W 1939 roku wyruszył statkiem do Argentyny – zastał go tam wybuch wojny, do kraju nie powrócił. Znane dzieło przedwojenne to Ferdydurke. Epoka Współczesność na emigracji. Gdy „Kultura” drukowała fragmenty powieści w 1951 roku i gdy dwa lata później ukazało się wydanie książkowe Trans-Atlantyku, w Polsce panował jeszcze socrealizm. Autorzy
Cechy twórczości klasycyzm, dydaktyzm, rozmaitość gatunków: bajka, satyra, poemat heroikomiczny, powieść, jasność, prostota i precyzja wypowiedzi, zaangażowanie w sprawy społeczeństwa: moralność, obyczajowość, polityka. Nurty i pojęcia związane z Krasickim klasycyzm, dydaktyzm, alegoria, parabola. Możliwe tematy Portret Polaków. Wady szlacheckie. Poezja jako wyraz obywatelskiej troski. Komizm i satyra jako sposoby naprawiania świata. Moralizatorstwo i dydaktyzm w utworach Krasickiego. Zwierzęta jako bohaterowie literaccy. Co wtedy pisać? Krasicki jest wzorem polskiego oświeconego umysłu:
Tego się naucz! Zapamiętaj najważniejsze informacje o Wojnie chocimskiej, bardzo istotnym poemacie Wacława Potockiego. Musisz umieć pokazać, jakie wady polskiej szlachty i polskiego ustroju krytykował w swej twórczości. Bardzo ważne jest także, żebyś pamiętał tytuły jego najważniejszych utworów; umiał pokazać go jako patriotę zaangażowanego w sprawy ojczyzny. Cechy twórczości Wacław Potocki jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego w poezji polskiego baroku. Jest przedstawicielem (ale zarazem bardzo ostrym krytykiem!) kultury sarmackiej. Bardzo ostro krytykował magnaterię. Idealizował za
Tego się naucz! Powinieneś umieć pokazać Daniela Naborowskiego jako reprezentatywnego poetę polskiego baroku oraz na przykładzie jego twórczości omówić cechy poezji metafizycznej. Ponadto musisz umieć pokazać Naborowskiego jako poetę, który wiele uwagi poświęcił przemijaniu, nieubłaganemu upływowi czasu (niektórzy badacze uważają, że te tematy były jego obsesją!). Cechy twórczości Zaliczany jest do polskich poetów metafizycznych, obok np. Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Sebastiana Grabowieckiego. Jego obsesją jest czas – upływ czasu, przemijanie, motywy
Jan Andrzej Morsztyn jako polski marinista Morsztyn wrócił ze swej podróży po Włoszech zafascynowany tamtejszą kulturą, a szczególnie poezją mistrza włoskiego baroku Giambattisty Marina. Od tej pory będzie on naśladowcą i tłumaczem dzieł włoskiego poety. Marinizm, jako kierunek poetycki, jest odmianą konceptualizmu. Styl ten ukształtował się w poezji włoskiej i hiszpańskiej wczesnego baroku. Charakteryzowała go wyszukana ornamentyka, dziwaczne metafory, paradoksy, a przede wszystkim dbałość o zaskakujący koncept – pomysł wprawiający w podziw czytelnika i ukazujący słowne mistrzostwo poety.
Tego się naucz! Bardzo ważne jest, abyś umiał pokazać Adama Mickiewicza jako wielkiego poetę romantycznego, w którego twórczości znajdziesz wszystkie najważniejsze tematy i motywy epoki: pochwałę młodości, nieszczęśliwą miłość zakończoną rozstaniem kochanków, idee narodowowyzwoleńcze czy fascynację Orientem i folklorem ludowym. Powinieneś umieć wskazać elementy autobiograficzne w jego poezji – np. odbicie miłości do Maryli Wereszczakówny, odbyte podróże, pobyt w więzieniu. Epoka Romantyzm, oczywiście, tego nie można pomylić. Zawsze bezpiecznie będzie pisać o Mickiewiczu jako wiodącym
Tego się naucz! Powinieneś umieć wytłumaczyć, na czym polega uniwersalny charakter tych komedii, dlaczego dzieła Moliera bawią nas już od kilku wieków. Poza tym musisz wiedzieć, jakie są wyznaczniki gatunkowe komedii. Autor Molier (prawdziwe nazwisko Jean Baptiste Poquelin) to jeden z największych komediopisarzy francuskich, dramaturg do dziś ceniony i wystawiany. Twórca komedii charakterów. Za jego najsłynniejsze utwory uważa się Świętoszka i Skąpca. Epoka Siedemnasty wiek, więc w Europie barok, ale
Możliwe tematy: Zinterpretuj utwór Horacego wskazując: jak definiuje czas, przemijanie, nieuchronność śmierci; jaką filozofię życiowa propaguje: „złoty środek”, stoicki spokój, epikurejska radość życia; jak definiuje nieśmiertelność artysty i jego dzieła; cechy i postulaty klasycyzmu. Porównaj ujęcia w/w pojęć w wierszu Horacego i … .Kochanowskiego, Staffa, Miłosza… Co trzeba wiedzieć? Garść wiedzy do zapamiętania i wykorzystywania przy interpretacji: Horacy, Quintus Horatius Flaccus (I w. p.n.e.) to jeden z najwybitniejszych poetów starożytnego
Totalitaryzm – trudno sobie wyobrazić lekturę którejkolwiek z omawianych tu pozycji bez odwołania do wydarzeń historycznych. Kluczowym terminem zdaje się być totalitaryzm – podajemy jego krótką definicję według Szkolnej encyklopedii historycznej: Doktryna polityczna uzasadniająca skrajny centralizm w ustroju politycznym państwa oraz potrzebę ingerencji władz państwowych we wszystkie dziedziny życia społecznego przy jednoczesnej likwidacji wszelkich form samorządności obywateli; także system polityczny realizujący tę doktrynę w postaci państwa totalitarnego. Charakteryzują go: wprowadzenie systemu jednopartyjnego, zapewnienie
