BOH. TYP BOHATERA
Bohater literacki – święty W polskiej poezji współczesnej spotkamy kilka ważnych utworów poświęconych świętym – np. Święty Szymon Słupnik Stanisława Grochowiaka czy niektóre „franciszkańskie” wiersze ks. Jan Twardowskiego. Nie można jednak powiedzieć, by literatura współczesna preferowała ten typ bohatera, który najczęściej pojawiał się w średniowieczu. Geneza tego typu bohatera Najstarsze żywoty świętych pochodzą z IX w. – przykładem jest dzieło anonimowego twórcy Żywot św. Wojciecha. Wiele utworów hagiograficznych powstawało w okresie XIII–XV w. –
Edyp, bohater mitu Musisz pamiętać, że masz do czynienia z niezwykłą i bardzo starą historią. Mity, zanim je spisano, długo istniały w formie ustnie przekazywanych opowieści. Krążyły wśród ludzi i często zmieniały swoją postać. To trochę tak, jak z plotką. Dlatego możesz spotkać się z różnymi wersjami mitu i żadna z nich nie jest mniej czy bardziej prawdziwa od innych. Ale jedne są bardziej popularne, a inne mniej. Jeśli chodzi o naszego Edypa, to istnieje na przykład wersja, według której
Doskonale wie, czego chce, a chce rozkoszy, której dostarcza jej śmierć kochanka. Patologicznie dąży więc do bezwzględnego zniszczenia mężczyzny. Działa zgodnie z planem, bo tylko takie postępowanie gwarantuje jej triumf. Jak wyrafinowany strateg najpierw upatruje ofiarę, potem ją osacza i wreszcie – w odpowiednim momencie – zadaje celny cios. Zwycięża zawsze; nigdy się nie myli; nikt i nic nie może jej odwieść od celu. Jest szatańskim złem w przebraniu nadzwyczaj
Ofiary miłości Nagła utrata osoby kochanej miłością wyjątkowo głęboką może wywołać uczucia szczególnie agresywne. W poczuciu krzywdy, raptownego osamotnienia człowiekiem zaczyna rządzić nieodparta potrzeba zemsty na niesprawiedliwym i bezwzględnym świecie, który odebrawszy mu szczęście nie dał w zamian nic oprócz poczucia pustki. Wściekła zemsta Iliada Kiedy najdroższy sercu homeryckiego Achillesa przyjaciel – Patroklos ginie na polu bitwy z rąk Hektora, dumny rycerz spod Troi wpada w szał cierpienia. Chwyta oburącz gorący popiół
Świat przedstawiany w utworach literackich rządzi się podobnymi prawami, jak nasza realna rzeczywistość, a ta w znacznej mierze opiera się na zasadzie dualizmu. Nierozłącznie splatają się w niej dwa przeciwstawne, stale zwalczające się pierwiastki: dobro i zło. Manicheizm (system religijny z III wieku) głosi, że człowiek ma dwie dusze: jedna związana jest z dobrem (jasnością, królestwem boga), druga zaś ze złem (ciemnością, królestwem szatana). Określona w ten sposób sytuacja człowieka
Renesansowe dążenie do ideału Średniowieczna kultura rycerska przybrała w renesansie kształt kultury dworskiej. Charakterystyczna dla tej epoki literatura parenetyczna (tym terminem określa się traktaty publicystyczne i pedagogiczne propagujące idealne wzorce do naśladowania dla przedstawicieli różnych stanów – np. władcy, gospodarz) stworzyła ideał dworzanina. Miejsce anonimowych twórców średniowiecznych zajęli konkretni autorzy, którzy często sami przebywali na magnackich lub królewskich dworach, a potem tworzyli literacki savoir-vivre idealnego dworaka. W lansowanej postawie znalazł
Żelazne serce rycerza antycznego W homerowskiej Iliadzie obserwujemy rycerza antycznego, gdy – odziany we wspaniałą zbroję, silny i zręczny walczy na polu bitwy. Wielki pojedynek między Achillesem i Hektorem jest bacznie obserwowany zarówno przez obóz Trojan, jak i Greków – wszak walczą ze sobą najwspanialsi ze wspaniałych. Achilles Homer przedstawia w eposie rycerza wyjątkowego – wybranego spośród innych. Jest on “miły bogom”, a bogowie nigdy nie zapominają o swych wybrańcach.
Wyposażony przez autora we wspaniałe cechy umysłu i charakteru, nierzadko obdarzony urodą fizyczną. A wszystko po to, by przekonać czytelnika do ideologii czy filozofii, której pozostaje praktykującym wyznawcą, i dlatego jest taki… pozytywny. To ktoś, z kim odbiorca tekstu ma się solidaryzować, być może ktoś, kogo uważać ma za wzór, a nawet naśladować. Do końca wieku XVIII z tego typu wzorami osobowymi spotykamy się w dziełach dziś zaliczanych do tak zwanej literatury parenetycznej. Należą do niej utwory
Hiob – mąż sprawiedliwy i bardzo pobożny, poddany przez Boga (i to, jak się zdaje, za namową szatana) straszliwej próbie: zostały mu odebrane bogactwa, uśmiercone jego dzieci, on sam zaś choruje na trąd. Mimo to Hiob nie poddał się – i wytrwał w wierze. Postać różnie interpretowana: jako symbol niezachwianej wiary albo moralnego zwycięstwa człowieka nad przeciwnościami losu (a nawet nad Bogiem). Kain i Abel to dwaj bracia, z których pierwszy zabił drugiego. Bóg ukarał
Konrad Wallenrod Bohater tytułowy powieści poetyckiej, osadzonej w realiach średniowiecza. typ bajroniczny: samotny, tajemniczy, zbuntowany; miłość – udana, zakończona małżeństwem, ale zerwana dla walki o ojczyznę; idea – poświęcenie dla Litwy, by ocalić ojczyznę, wkrada się w szeregi krzyżackie i podstępem prowadzi wroga do klęski; koniec – samobójcza śmierć po wykryciu zdrady; dylemat moralny: walka metodą podstępu, rola szpiega, niezgodna z honorem rycerza. Gustaw-Konrad Główny bohater Dziadów wiążący wszystkie
Wielki wybór postaci moralnych i niemoralnych Jest to wybór naprawdę ogromny. Każdy czyn można omawiać z punktu widzenia etyki, ale jasne, że będziemy szukać wśród działań bardziej spektakularnych i dyskusyjnych. Moralni Antygona to wzór kochającej siostry i córki, kobieta wierna swoim najwyższym zasadom, zdolna dla idei prawa boskiego poświęci i miłość, i życie. Na pewno realizuje postulat „wierności sobie”. Pytanie: czy akt niesubordynacji wobec rozkazu króla jest w jakiś sposób niemoralny? Hamlet królewicz wierny wzniosłym pojęciom,
Bohater literacki – ofiary miłości Nagła utrata osoby kochanej miłością wyjątkowo głęboką może wywołać uczucia szczególnie agresywne. W poczuciu krzywdy, raptownego osamotnienia człowiekiem zaczyna rządzić nieodparta potrzeba zemsty na niesprawiedliwym i bezwzględnym świecie. Wściekła zemsta Kiedy najdroższy sercu homeryckiego Achillesa przyjaciel – Patroklos ginie na polu bitwy z rąk Hektora, dumny rycerz spod Troi wpada w szał cierpienia. Chwyta oburącz gorący popiół i sypie sobie na głowę, pada na ziemię, tarza się
Bohater literacki – kobieta pajęczyca Kobieta pajęczyca czeka na swoją zdobycz cierpliwie, aż ofiara sama zaplącze się w pajęczynę; kiedy to nastąpi, triumfalnie syci się widokiem schwytanego i zatruwa go powoli. Geneza tego typu bohaterki Można uznać, że w literaturze polskiej pierwszą bohaterką literacką tego typu była Izabela Łęcka. Ale gdyby poszukać wcześniej? Być może, byłaby to biblijna bohaterka Dalila, pogromczyni siłacza Samsona? Kobieta pajęczyca jako bohaterka literacka Kobieta pajęczyca czy kobieta modliszka to
Bohater literacki – kobieta idealna Niemal w każdej epoce próbowano tworzyć jakieś wzorce. Nie w każdym jednak okresie kobieta była „pełnoprawną” bohaterką literacką. Motywu kobiety idealnej nie wolno mylić z motywem kobiety – to nie to samo! Łatwiej określić ideał urody, obowiązujący w każdej z epok kanon piękna niż obowiązujący ideał cech charakteru. Geneza tego typu bohaterki Biblijne bohaterki, które można by stawiać za wzór, to Rut i Judyta. Pierwsza z nich to młoda, piękna, bogobojna wdowa,
Bohater literacki – nieszczęśliwy kochanek Znajdziemy go w każdej epoce, bo miłość jest jednym z głównych tematów literackich, a o szczęście w tej materii trudno. Zazwyczaj to bohater tragiczny, choć bywa i śmieszny. Są dwa główne powody jego nieszczęścia: albo ukochana nie odwzajemnia uczucia, albo rozdziela ich zły los.Okrucieństwo losu objawia się różnie. Najtragiczniej, gdy ona umiera lub wbrew swojej woli zostaje żoną innego – wroga bądź przyjaciela, nie wiadomo, co gorsze. Wymawiając imię nieszczęśliwego kochanka, przywołujemy
Sarmata Postać Sarmaty, obecna w kulturze i literaturze polskiej od XVI w., wzbudza wielkie, często sprzeczne emocje. Z jednej strony Sarmata kojarzy się nam z okresem największego rozkwitu Polski, wolnością szlachecką, początkami demokracji, z drugiej upatrujemy w jego (nieco niefrasobliwym) światopoglądzie jednej z przyczyn rozbiorów i rozpadu Rzeczypospolitej. Warto zastanowić się głębiej nad tą niezwykłą dla kultury i historii Polski postacią, zadać sobie pytanie czy Sarmata uosabia nasze dobre czy złe cechy narodowe? Geneza tego typu bohatera Sarmata jest
Bohater literacki – zbrodniarz Zbrodniarz to bohater – niestety! – uniwersalny, jest obecny w literaturze wszystkich epok. Oczywiście, najwięcej zbrodni popełnianych jest na łamach literatury sensacyjnej, a głównym celem w tego typu książkach jest odkrycie sprawcy. W literaturze pięknej mamy do czynienia z wieloma czynami, które zasługują na miano zbrodni. Trudno nakreślić jakąś ogólną sylwetkę zbrodniarza: różne są motywy, różne ich psychologiczne konsekwencje i z pewnością nie wszystkim czytelnicy przypisują jednakową winę za popełnione czyny. Dlatego,
Bohater literacki – ziemianin To bardzo ważny typ bohatera w literaturze polskiej! Mniej czy bardziej bezpośrednio wiąże się z takimi tematami, jak Polska, Polacy i polskość (jak wiemy, te właśnie zagadnienia odgrywają niesłychanie istotną rolę w naszej literaturze; mamy do nich prawdziwą słabość), a także z motywem dworku szlacheckiego – ten z kolei ma niebagatelne znaczenie w naszych narodowych epopejach. Nie zapominajmy też, że ziemianin to jeden z ważnych wzorców
Bohater literacki – wędrowiec To chyba najdawniejszy w dziejach kultury ludzkiej typ bohatera – występuje w mitach i najstarszych tekstach literackich. Jego dzieje są pretekstem do ukazania uniwersalnych cech człowieka, przemian, jakim ulega podczas swego życia. Wędrówka jako metafora życia to jeden z najczęściej występujących w sztuce motywów, prezentowany przez bardzo wielu twórców. Geneza tego typu bohatera Najstarszy tekst literacki znany ludzkości, pochodząca sprzed dwóch i pół tysiąca lat
Bohater literacki – władca Temat władzy i władcy przewija się w literaturze każdej epoki. Już w dzieciństwie poznajemy złe królowe (Królewna Śnieżka), bezdusznych cesarzy („Słowik” Andersena) i dowiadujemy się, jak trudne może być rządzenie krajem (Król Maciuś Pierwszy Janusza Korczaka). Kłopoty z władzą nie schodzą z pierwszych stron gazet i pełno ich też w literaturze dla dorosłych. Bez wątpienia jest to temat frapujący. W literaturze władca może być dobry lub
