SIDEBAR
Granica czasowe W Europie Początek – 1789 rok: Wielka Rewolucja Francuska. Koniec – 1848 rok: Wiosna Ludów – umowna data końca romantyzmu europejskiego, choć już w latach 30. pojawia się w literaturze realizm. W Polsce 1818 (lub 1822) – 1864 Początek teoretyczny 1818 rok: wydanie przez Kazimierza Brodzińskiego rozprawy O klasyczności i romantyczności. Początek faktyczny 1822 rok: Adam Mickiewicz wydaje swój pierwszy tomik wierszy, Ballady i romanse. Koniec – 1864
Czym była walka klasyków z romantykami? Była to polemika między zwolennikami klasycyzmu – a do tej grupy należało starsze pokolenie uczonych i literatów: Jan Śniadecki, Kajetan Koźmian, Ludwik Osiński, Franciszek Dmochowski, a orientacją młodych romantyków: Kazimierzem Brodzińskim, Maurycym Mochnackim, Adamem Mickiewiczem. Spór rozegrał się w latach 1818-1830. Pierwszy ruch to rozprawa Kazimierza Brodzińskiego (profesora literatury na Uniwersytecie Warszawskim) O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej, opublikowana w 1818 roku w Pamiętniku Warszawskim.
Druga połowa XIX w. to czas prasy. W ciągu XIX wieku prasa stała się podstawowym forum wymiany poglądów i polem walk zarówno między stronnictwami polityczno-społecznymi, jak i ugrupowaniami artystycznymi. Regułą było, że danej grupie sprzyjał określony periodyk. W okresie popowstaniowym jak grzyby po deszczu zaczęły się mnożyć nowe czasopisma zakładane przez formujące się ugrupowania pozytywistów. Pierwszą jaskółką był Przegląd Tygodniowy – bardzo wojownicze pismo młodych pozytywistów. Mniej ostre w tonie były publikacje w dwutygodniku Niwa;
Po czasach buntu i fantazji nastał okres, w którym głoszono ideał pracy, nauki i rozsądku. Ramy czasowe Początek – rok 1864 – klęska powstania styczniowego. Koniec – rok 1890 – umowna data początku Młodej Polski. Rok 1890 uznawany jest za początek modernizmu – debiuty młodopolskich poetów przypieczętowały zmianę ideologii. Pozytywizm trwa jeszcze jakiś czas równolegle z Młodą Polską. Fazy polskiego pozytywizmu Faza „przedpowstaniowa” – obejmuje działalność prekursorów nowego sposobu myślenia,
Osiągnięciem poprzedniej epoki w dziedzinie epiki był realizm. Powieść realistyczna prawdziwie ukazuje rzeczywistość i codzienne życie człowieka, jest wg Stendhala „zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu”. Teraz, w nowej epoce, realizm staje się punktem wyjścia do nowych poszukiwań i nowych sposobów tworzenia prozy. Gustaw Flaubert (czyt. flober) Wyrasta z realizmu, ale wprowadza innowacje. Jego idea to postulat, aby forma (konstrukcja) powieści wynikała z obserwacji tego kawałka rzeczywistości, który jest w niej przedstawiony, to materiał ma kształtować formę, a nie
Twórczość Tetmajera Jeśli będziesz pisać o wierszach Tetmajera W poezji Tetmajera szukaj dekadentyzmu – zwłaszcza w pierwszym okresie swej twórczości poeta często tworzył liryki przepojone dekadenckim światopoglądem. Sprawdź, którego ze sztandarowych postulatów epoki dotyczy utwór. Jeśli piękno, to Tatr – nie zdziw się, jeśli wiersz pejzażowy będzie sławił urodę gór, wówczas też – obok zachwytu naturą – szukaj nastroju dekadenckiego. czy postrzegania świata i człowieka w myśl nastroju dekadenckich, czy
Drugi polski romantyczny wieszcz żył nieco w cieniu pierwszego. Również jego twórczość okazała się mniej popularna – poezja Mickiewicza jest po prostu łatwiejsza, szybciej dociera do odbiorcy. Słowacki sam siebie kreował na samotnego i niezrozumianego poetę, ale też był samotny w istocie. Wielki wpływ na jego życie miała matka. Dużo pisał o sobie. Był wielbicielem Szekspira i on to głównie propagował szekspiryzm w polskiej literaturze. Przed maturą ważny wieszcz, głównie
Jaka to epoka? Romantyzm, ale jego schyłek. W czasie, kiedy tworzy Norwid, działają również epigoni romantyzmu, tacy twórcy jak np. Teofil Lenartowicz, Wincenty Pol czy Władysław Syrokomla. W ich wierszach pojawia się sentymentalny ton, patriotyczna nuta, a czasem drażniąca współczesnego czytelnika cukierkowość… Norwid nie idzie utartymi, epigońskimi ścieżkami. Wybiera własną, samotną drogę twórczą, ŚWIADOMIE ryzykując, że jego twórczość pojmie i doceni dopiero „późny wnuk”, czyli przyszłe pokolenia czytelników… Nie pomylił się. Został
Achilles Achilles, jedyny syn bogini morskiej Tetydy i króla Ftyi Peleusa, miał ciało odporne na ciosy, bo matka zanurzyła go w świętej rzece Styks. Niestety trzymała dziecko za piętę i ta nie została zanurzona. Tak powstał jedyny słaby punkt Achillesa i tam właśnie trafił go strzałą z łuku Parys. Młodzieniec był niezwykłej urody. Kiedy matka poznała jego przeznaczenie, ukryła go wśród córek Likomedesa – był nie do rozpoznania. Wśród wojowników greckich wyróżniał się
Temat: Cześnik i Sędzia – dwaj szlachcice. (Charakterystyka porównawcza.) Gdy w temacie pojawią się imiona bohaterów i sformułowania typu: zestaw, porównaj, zastanów się nad podobieństwami i różnicami, pomyśl, czy nie powinieneś napisać charakterystyki porównawczej. Nie wystarczy umieć opisywać postaci. Często trzeba je porównywać! Uczymy się pisać charakterystykę porównawczą. Jest trudniejsza od charakterystyki. Trzeba więcej myśleć… Co to za forma? Najważniejsze w charakterystyce jest: opisywanie postaci, wyliczanie ich cech, popieranie tych cech przykładami, krótkie podsumowanie dotyczące postaci. Na czym
Zawsze budziła grozę, ale fascynowała zarazem. Może właśnie dlatego inspirowała tak wielu artystów pisarzy i filozofów. Z pasją malował ją Eugene Delacroix. Jego obraz Wolność wiodąca lud na barykady należy od dawna do klasyki malarstwa romantycznego. Równie znany jest relief autorstwa Francois Rude’a Marsylianka zdobiący paryski Łuk Triumfalny. Pamiętajmy również, że narodowy hymn Francji jest chyba najbardziej znaną pieśnią rewolucyjną. Napisał ją i skomponował w 1792 roku Ronget de Lisle
Piosenka o końcu świata W dzień końca świata Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji, Rybak naprawia błyszczącą sieć. Skaczą w morzu wesołe delfiny, Młode wróble czepiają się rynny I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć. W dzień końca świata Kobiety idą polem pod parasolkami, Pijak zasypia na brzegu trawnika, Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa I łódka z żółtym żaglem do wyspy podpływa, Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa I noc gwiaździstą odmyka. A którzy czekali
Nowela jednym z najważniejszych gatunków literackich pozytywizmu Gatunek ten wywodzi się ze starożytności; przykład: słynne Baśnie z tysiąca i jednej nocy. Za twórcę noweli uznaje się jednak zwykle Giovanniego Boccaccia, w którego Dekameronie kolejne historie opowiadane są przez dziesięciu przyjaciół w ciągu dziesięciu dni. Prawdziwy rozkwit noweli przypada na wiek XIX. Wówczas po tę formę wypowiedzi sięgali m.in. Stendhal, Guy de Maupassant, Antoni Czechow, Mikołaj Gogol. Właśnie w XIX w.
Nowele pisane zgodnie z tzw. teorią sokoła Charakterystyczną cechą noweli jest często specyficzny chwyt kompozycyjny, który polega na skoncentrowaniu akcji wokół jednego zasadniczego motywu – nazywanego sokołem. Teorię sokoła zawdzięczamy niemieckiemu pisarzowi Paulowi Heysowi, który doszedł do niej dzięki dokładnej analizie noweli Giovanniego Boccaccia pt. Sokół. Stąd też określenie tego chwytu. Taki chwyt kompozycyjny odgrywa ważną rolę w wielu pozytywistycznych nowelach. W Janku Muzykancie Henryka Sienkiewicza motywem przewodnim są skrzypce.
Tego się naucz! Powinieneś umieć odpowiedzieć na podstawowe pytania: Dlaczego twórczość Tetmajera jest tak istotna dla Młodej Polski? Jaką filozofię ilustrują wiersze autora „Końca wieku dziewiętnastego”? Jakie motywy typowe dla epoki modernizmu zawiera ta poezja i co przesądza o ich młodopolskim charakterze? Umiejętność odpowiedzi na te pytania zapewni Ci punkty na egzaminie maturalnym. Temat pierwszy – dekadentyzm Smutek, melancholia, tęsknota, zniechęcenie, apatia, pesymizm, żal, bierność, inercja, niemoc… – oto nastroje,
Juliusz Słowacki Grób Agamemnona Niech fantastycznie lutnia nastrojona Wtóruje myśli posępnej i ciemnej; Bom oto wstąpił w grób Agamemnona I siedzę cichy w kopule podziemnej, Co krwią Atrydów zwalana okrutną. Serce zasnęło, lecz śni. Jak mi smutno! O! jak daleko brzmi ta harfa złota, Której mi tylko echo wieczne słychać! Druidyczna to z głazów wielkich grota, Gdzie wiatr przychodzi po szczelinach wzdychać I ma Elektry głos – ta bieli płótno I odzywa się z laurów:
Dużo krótkich lektur Ogólnie rzecz biorąc, polska literatura oświecenia to zbiór utworów krótszych. Nie ma tu wielu dużych powieści ani poważnych dramatów. Spośród powieści do zapamiętania dwa tytuły: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego (ta ważniejsza) i Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego (ta jest mniej znana, choć znacznie ciekawsza i stała się nawet kanwą filmu). Sporo komedii, choć niby nie było tak wesoło. Komedie obyczajowe (do zapamiętania Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach), komedie polityczne
Jakie refleksje wzbudza w Tobie List do ludożerców Tadeusza Różewicza? Do kogo skierowana jest wypowiedź podmiotu lirycznego, przed czym przestrzega? List to pisemna wypowiedź skierowana do określonej osoby (adresata), która informuje o czymś lub do czegoś nakłania. Kim są adresaci tego listu? To wszyscy ludzie, którzy krzywdzą innych. Złośliwi, zgryźliwi i nieżyczliwi, którzy nie dają innym żyć spokojnie. To egoiści, którzy lekceważą czy poniżają słabszych. Podmiot liryczny nazywa wszystkich adresatów swego listu „kochanymi
Udowodnij, że Pana Tadeusza Adama Mickiewicza można określić mianem epopei narodowej. a) Zacznij od podania drugiej nazwy epopei oraz określenia, do jakiego rodzaju literackiego zaliczamy epopeję. Epopeja (inaczej epos) należy oczywiście do epiki. b) Teraz omów elementy formalne eposu, wykazując, że znajdziemy je także w Panu Tadeuszu. Epopeja to inaczej poemat epicki, heroiczny, czyli utwór napisany wierszem, zazwyczaj obszerny, o budowie epizodycznej. Pan Tadeusz napisany jest trzynastozgłoskowcem, jest rozbudowany i
„Mam przyjemność zaprosić…” czy „Przyjdźcie na herbatę”, czyli o sposobach formułowania zaproszeń. Przez telefon można zaprosić kumpelkę na plotki, przez Internet umówić się z chłopakiem do kina, ale niektóre spotkania są bardziej uroczyste i wtedy ustne zaproszenie typu: „Przyjdź o 10. Będę czekać na rogu Miodowej i Chmielnej” nie jest na miejscu. Na pewno dobrze znasz niedużego formatu karnecik, który wysyła się z okazji ślubu, chrzcin, czy Pierwszej Komunii Świętej. W sklepach można kupić śmieszne zaproszenia na
