SIDEBAR
Typowe sformułowania tematów rozprawek Pytania np. Stanisław Wokulski – romantyk czy pozytywista? Zdania orzekające np. Wisława Szymborska zasłużyła na literacką Nagrodę Nobla. Narzucona teza: np. Staś Tarkowski słusznie może zostać nazwany bohaterem. Pamiętaj!!! Jeśli wybrałeś rozprawkę… Twoim zadaniem jest rozwiązanie zagadnienia zawartego w temacie. Przyjmujesz postawę badacza – musisz wnioskować, uzasadniać, porównywać, ustalać związki pomiędzy swoimi wypowiedziami. Gromadzisz materiał (dobór będzie oceniany) i analizujesz go z punktu widzenia potrzeb tematu.
Jan Kochanowski był przekonany, że trwałość państwa zależy od praworządności, sprawiedliwości oraz moralnej postawy rządzących i rządzonych. Używając przykładu Troi, rozwinął ten pogląd, a dzięki wyraźnym aluzjom do ówczesnej polskiej rzeczywistości wytykał społeczeństwu szlacheckiemu jego słabości, a także ostrzegał je przed następstwami, jakie może przynieść nieuszanowanie praw, brak sprawiedliwości, dbałość tylko o własne korzyści i zniewieściałość (w wyniku wygodnego i hulaszczego życia). Geneza dramatu W jaki sposób uświetnić uroczystość zaślubin wielkiego arystokraty i polityka z panną z równie znakomitego
Autor Franz Kafka (1883-1924) – mieszkający w Pradze pisarz austriacki pochodzenia żydowskiego, prawnik z zawodu (był urzędnikiem ubezpieczeniowym). Utwory wydane za życia: Wyrok, Przemiana (1916), Kolonia karna, Lekarz wiejski (1919), Głodomór (1924). Dzieła ogłoszone wbrew testamentowi przez Maksa Broda, przyjaciela pisarza: Proces (1925), Zamek (1926), Listy do Mileny (1952), Dzienniki 1910-1923 (1954), Listy do Felicji (1967). Epoka XX-lecie międzywojenne Gatunek Powieść-parabola. Gatunek ten, występujący często w Biblii, wykorzystują także pisarze XX w.,
Profetyzm – to przepowiadanie przyszłości, prorokowanie; zjawisko występowania proroków. Prorocy – to bardzo ważne dla Biblii i historii Izraela postacie. Dla wierzących byli to ludzie, przez których pośrednio przemawiał Bóg. W Izraelu było ich bardzo wielu, odgrywali ważną rolę, nadworni prorocy byli jednymi z najważniejszych doradców króla. Część z nich działała zaś po prostu wśród ludu. Niektórzy w samotności zapisywali objawione przez Boga prawdy. Większość z nich zawierała oprócz Boskich przykazań także przepowiednie dotyczące przyszłości Izraela.
Opowiadanie – to krótki utwór epicki, narracyjny (napisany prozą). Charakteryzuje się luźnym układem akcji. Opowiadanie jest „opowiadane” przez kogoś, a zatem ma narratora, bohaterów, miejsce i czas akcji. Opisane postacie i ich dzieje nie muszą być prawdziwe, mogą być wymyślone – to fikcja literacka. Charakteryzuje je: przemyślana kompozycja, akcja (niekoniecznie wartka), ciekawa, sprawna narracja, świat przedstawiony: czas, miejsce, postacie, fikcja literacka – czyli to, co się dzieje w opowiadaniu, może być
Bohaterowie prozy pozytywistycznej a romantyzm Stanisław Wokulski z Lalki Według niektórych – najważniejszy bohater XIX wieku. Być może – najciekawszy mężczyzna polskiej literatury miłosnej. Na pewno – znakomity kandydat do maturalnych rozważań. Zapamiętaj jego dzieje: Pochodzenie: Pochodził ze zubożałej szlachty – jako młody chłopak musiał sam zarabiać na utrzymanie – dlatego był subiektem w winiarni Hopfera. Tu poznał studentów Akademii Medycznej i Szkoły Sztuk Pięknych, którym „paliło się we łbach”.
Co to jest opowiadanie? Coś się dzieje na przestrzeni jakiegoś czasu. Pamiętasz, że w opisie sytuacji wszystko działo się w tym samym momencie. Tutaj zdarzenia układają się kolejno, jedno po drugim, jedno wynika z drugiego, a wszystkie razem zajmują trochę czasu. Pamiętasz opis sytuacji? Wiele rzeczy dzieje się niemal jednocześnie. W opowiadaniu musimy pamiętać o zegarku i kalendarzu – znacznie bardziej niż o lupie powiększającej do opisu poszczególnych elementów. Nie wystarczy przyglądać się zdarzeniom, trzeba jeszcze poukładać
Epoka Romantyzm – utwór uważany jest za jeden z trzech najważniejszych polskich dramatów romantycznych. Autor Juliusz Słowacki (1809-1849). Jeden z największych polskich twórców romantyzmu. Był autorem wierszy, dramatów, licznych listów, a także tekstów filozoficznych; uchodzi za twórcę tzw. filozofii genezyjskiej – od tytułu dramatu Genezis z Ducha. Spośród wielkich twórców polskiego romantyzmu on jeden oglądał wydarzenia powstania listopadowego i czuł atmosferę tych dni. Doświadczenia te zaowocowały wielkim dramatem politycznym o współczesności, jakim jest Kordian. Dzieło Kordian
Dlaczego to ważna powieść? W polskiej literaturze nie ma wielu powieści tworzonych w duchu psychologizmu – Granica należy do najlepszych z nich. Jest ciekawym eksperymentem literackim – przekształca stary schemat o paniczu, który uwiódł wiejską dziewczynę, o trójkącie – ich dwoje i ta trzecia – w ciekawą powieść łączącą kilka przestrzeni problemowych: filozoficznych, etycznych, psychologicznych. Jest też najwybitniejszą powieścią jednej z najważniejszych pisarek polskich okresu XX-lecia międzywojennego. Autorka Zofia Nałkowska
Streszczenie Czym jest streszczenie? Zamianą tekstu w inny tekst. Dlaczego? Ponieważ streszczenie to wynik pewnego zabiegu stylistycznego polegającego na przekształceniu tekstu wyjściowego w inny tekst – w tym wypadku tekst jest znacznie krótszy od oryginału. Praktycznym tekstem służącym do przekazania, skrótu, zapamiętania istotnych treści, czyli należy do grupy gatunków praktyczno-użytkowych. Gdzie streszczasz? Otóż nie tylko na polskim i nie tylko lekturę. Również: w tekstach oficjalnych (np. w liście do administracji streszczamy opis naszych problemów z wiecznie popsutym
Świętoszek Autor Najwybitniejszy komediopisarz francuski, człowiek teatru, aktor. Żył w latach 1622-1673. Naprawdę nazywał się Jean Baptiste Poquelin. W młodości studiował prawo, ale nigdy nie pracował w tym zawodzie. Założył wędrowną trupę teatralną (Teatr Znakomity Ilustre Teatre). Gdy zespół zbankrutował, Molier został wtrącony do więzienia. Po wyjściu na wolność kontynuował swoje zajęcie i znowu wiódł wędrowne życie. Zmarł na scenie, grając tytułową postać w Chorym z urojenia. Najważniejsze dzieła: – Pocieszne wykwintnisie – Szkoła żon –
O co chodzi w streszczeniu? O krótkie zapisanie tego, co w powieści zajmuje kilkaset stron. Można w punktach, można pełnymi zdaniami – najważniejsze, by nie pomylić kolejności zdarzeń i nie przeoczyć czegoś ważnego. Wszystkiego nie zapiszemy, wszak autorowi zajęło to całą książkę. Cała trudność w streszczaniu polega więc na tym, co koniecznie trzeba uwzględnić, a co można pominąć. Innymi słowy, co jest ważne, a co trochę mniej. Co musi się znaleźć w streszczeniu? Zwykle, wątek główny przedstawiamy dokładnie,
Lalka Bolesława Prusa. Doktor Szuman mówił: „Stopiło się w nim dwu ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedemdziesiątego. (…) Tacy ludzie jak on albo wszystko naginają do siebie, albo trafiwszy na wielką przeszkodę rozbijają sobie łeb o nią”. Właśnie. Co się stało z Wokulskim: nagiął czy rozbił sobie łeb? Tło epoki Lalka ukazywała się w odcinkach w warszawskim „Kurierze Codziennym” (1887-1889; wydanie książkowe: 1890) w zaborze rosyjskim w czasach popowstaniowych, a więc w okresie
Wizja końca świat w Biblii i innych tekstach kultury. Czy któreś ze znanych ci dzieł poruszyło cię szczególnie? Podpowiedź:Skonstruuj wypowiedź w oparciu o Apokalipsę świętego Jana, wiersze Miłosza – Piosenka o końcu świata i Herbeta – U wrót doliny, i na przykład obraz Hieronima Boscha Sąd ostateczny. Co pisać? Przemyśl fakty: Apokalipsa świętego Jana to najważniejsze proroctwo biblijne, opisujące koniec świata. Zamyka całość świętej księgi, jest pełne niejasnych symboli
Czym jest komedia? Komedia to jeden z najstarszych gatunków dramatu, znany już w starożytności. Nazwą tą określa się utwory o pogodnej tematyce i wartkiej akcji, która kończy się pomyślnie dla bohaterów. Komedia ośmiesza ludzkie wady i słabostki. Odrzuca też charakterystyczny dla tragedii patos, wysoki styl i rygorystycznie zwartą akcję. Utwór oparty jest na akcji, która zostaje wyrażona w dialogach i monologach, jest to tekst główny. W dramacie są również komentarze, wskazówki i opisy sytuacji
Mity, zanim je spisano, długo istniały w formie ustnie przekazywanych opowieści. Krążyły wśród ludzi i często zmieniały swoją postać. Można spotkać różne wersje mitu, a żadna z nich nie będzie mniej czy bardziej prawdziwa od innych. Jednak niektóre są bardziej popularne, a inne mniej. W przypadku Edypa istnieje na przykład wersja, według której po narodzinach rodzice zamknęli go w skrzyni i wrzucili do morza, wychowywał się zaś nie w Koryncie, a w Sykionie. Znaczenie postaci Edyp to jedna z najważniejszych postaci
Motyw snu w sztuce i literaturze Sen to wdzięczny motyw realistycznych obrazów. Przedstawiano często na obrazach śpiące kobiety, śpiące dzieci, niemowlęta śniące przy piersi matki. Wystarczy przywołać choćby Śpiącego Stasia – obraz Wyspiańskiego. Sen kojarzy się z odpoczynkiem, spokojem, pięknem, ale czy tylko? Zastanówmy się jeszcze raz, głębiej, nad motywem snu. W niektórych sytuacjach sen kojarzy się z koszmarem, niepokojem, a nawet śmiercią. W malarstwie i sztuce przedstawiano często sen jako młodzieńca ze skrzydłami, którymi otula śpiących
Każda epoka poruszała temat wsi polskiej. I wcale nie tak samo. Trzeba uświadomić sobie przynajmniej trzy rodzaje ujęć życia wiejskiego, aby móc porównać i opisać te literackie obrazy. Pierwszy – to ujęcie sielankowe To tu wpisuje się wieszcz Jan Kochanowski z Pieśnią świętojańską o Sobótce, sentymentaliści z Karpińskim na czele, sielanki typowe Szymonowicza, a nawet Mickiewicz z Soplicowem oraz Orzeszkowa z Bohatyrowiczami. Tam, gdzie wioska mlekiem i miodem płynie i jest
Pieśń o Rolandzie Co to są chansons de geste? Ten tajemniczy zwrot wymawiamy równie pięknie, jak piszemy: [szansą de żest]. Dosłownie tłumacząc, były to pieśni o czynach bohaterskich. Bohaterowie tych utworów to postacie historyczne i legendarne, a wydarzenia historyczne przeplatają się z elementami fantazji. Odnaleźć można wątki baśniowe: czarownice, olbrzymy, złe karły i potwory, które rycerz umiał zawsze pokonać. Pieśni o czynach były jednym z najpopularniejszych gatunków epickich w średniowieczu. Układali je średniowieczni muzycy i wędrowni śpiewacy. Niemal każdy
Sklepy cynamonowe Schulza Epoka Dwudziestolecie międzywojenne – w opowiadaniach Schulza żywa jest tendencja tego okresu do tworzenia świata na nowo, przetwarzania tego, co widzimy, w pewną nową jakość. Pisarz swobodnie łączy realność z fantastyką, zwyczajne fakty mają w jego opowiadaniach niezwykły kształt i wymiar – wichura, sprzedawanie materiałów w sklepie bławatnym. Pójście po portfel do domu przeradza się w niezwykłą, fantastyczną wędrówkę po mieście. W konstruowaniu tego świata widać wyraźnie obecność groteski. Karykaturalne są pokazane w Sklepach… postacie,
