• Człowiek i jego kondycja we wszechświecie – próba poszukiwań wartości trwałych i ocena wartości świata doczesnego. Istota ludzka wobec czasu i przemijalności (Daniel Naborowski). Życie jako heroiczna walka z pokusami ziemskimi (Mikołaj Sęp-Szarzyński).
  • Temat miłości – różne jej ujęcia i sposoby opisu.
    • Miłość jako uczucie trwalsze niż przemijanie (Daniel Naborowski: Do Anny).
    • Miłość skierowana do Boga jako jedyna prawdziwa wartość (Mikołaj Sęp-Szarzyński: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego).
    • Miłość jako pożar zmysłów i jako gra wojenna – (Jan Andrzej Morsztyn np. Do trupa czy cały zbiór pt. Lutnia).
    • Wyrazem miłości są też listy Jana Sobieskiego do Marysieńki.
  • Ojczyzna i troska o jej los – jako temat poezji baroku. Przede wszystkim podejmuje ten problem Wacław Potocki w wierszach (Nierządem Polska stoi, Pospolite ruszenie, Zbytki polskie), a także w eposie – Transakcja wojny chocimskiej – np. Chodkiewicz – wzór patrioty odwołuje się do uczuć żołnierzy, przywołuje sarmacki mit waleczności. Troskę o kraj odczytać można między wersami listów do Marysieńki Sobieskiego, patriotyzm jest też postawą postulowaną w idealnym micie Sarmaty w Pamiętnikach Paska.
  • Nierówność społeczna i nietolerancja wyznaniowa. Ten temat podejmują liczni anonimowi twórcy literatury plebejskiej (Lament chłopski na pany), Jan z Kijan (Co ludzie robią na świecie). Poetą przejętym niesprawiedliwością swojej współczesnej rzeczywistości jest Wacław Potocki (Nierządem Polska stoi) – potępia też brak tolerancji wyznaniowej (Kto mocniejszy ten lepszy).
  • Przy okazji baroku można też mówić o „temacie wsi i ideału życia ziemiańskiego”. Poruszany jest w dużej części Pamiętników Paska i poezji ziemiańskiej – na przykład barokowe sielanki czy Roksolanki Szymona Zimorowica.

 

Zobacz:

Wacław Potocki – Nierząd Polski

Życie jako droga ku śmierci – barokowa fascynacja przemijalnością świata.

Barok – praca domowa

 

Miłość, śmierć i wojna – ważne tematy literatury baroku

Barok i renesans – dwie epoki, dwie wizje świata

Miłość i śmierć w literaturze baroku

TEST z wiedzy o baroku z komentarzem

BAROK – Test 1

TEST z wiedzy o baroku z komentarzem

Maturalna wiedza o baroku

Charakterystyka epoki baroku