Scharakteryzuj nurty poezji barokowej.
Zacznij:
Wymień podstawowe nurty poezji barokowej – poezja metafizyczna, poezja światowych rozkoszy (związana często ze środowiskiem dworskim), poezja ziemiańska (sarmacka). Podkreśl, że podział na te nurty jest umowny – często można zauważyć ich mieszanie się i przenikanie. Częstokroć także pojedynczy poeta może być trudny do jednoznacznego zaklasyfikowania. Przykładem – Daniel Naborowski, autor erotycznych i frywolnych fraszek oraz utworów o charakterze metafizycznym (Krótkość żywota).
Rozwiń:
- Poezja metafizyczna – poezja trudna, wyrafinowana, o zaskakującej metaforyce, podejmująca trudne tematy, takie jak relacje Bóg – człowiek, przemijanie, śmierć, kondycja człowieka.
Reprezentanci: Mikołaj Sęp–Szarzyński, Sebastian Grabowiecki).
- Poezja światowych rozkoszy – poezja sławiąca przyjemności zmysłowe, korzystanie z uroków życia, często miłość ukazuje jako grę, a rozkosze ziemskie jako dar od Boga.
Reprezentanci: Jan Andrzej Morsztyn, Hieronim Morsztyn.
- Poezja ziemiańska (sarmacka) – problemy i charakterystyka stanu szlacheckiego, pochwała życia na wsi, dydaktyzm, natura.
Reprezentanci: Zbigniew Morsztyn, Wacław Potocki.
Zakończ:
Często utożsamiamy barok tylko z poezją dworską lub sarmacką, pozostałe traktując marginalnie – a niesłusznie.
Najważniejsze teksty:
- Do trupa i Niestatek Jana Andrzeja Morsztyna,
- Sonet III Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego,
- Krótkość żywota Daniela Naborowskiego,
- Zbytki polskie Wacława Potockiego.
Ważne pojęcia:
- Oksymoron – częsty środek poetycki, połączenie dwóch sprzecznych wyrazów, np. gorący mróz.
- Marinizm – nurt, którego nazwa pochodzi od nazwiska włoskiego poety Marina; poezja oparta na koncepcie, pomyśle, zadziwieniu.
Zobacz:
Jakie znasz rodzaje polskiej poezji barokowej? Podaj ich krótką charakterystykę.
Czy zgadzasz się z twierdzeniem, że poezja baroku to przewaga formy nad treścią?