Tag "nauka o języku"
Zasady -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście piszemy łącznie z osobowymi formami czasowników, użytymi w funkcji osobowej pisałbym, pisalibyśmy pisałbyś, pisalibyście pisałby, pisałaby, pisałoby, pisaliby, pisałyby z osobowymi formami czasowników, użytymi w w funkcji bezosobowej należałoby się zastanowić, słuchałoby się z przyjemnością, wypadałoby złożyć wizytę, poszłoby się do lasu na grzyby z partykułami bodajbyś, czyżbyś, gdzieżby, obym, niżbym ze spójnikami gdy, że, a itp. gdyby, żeby, aby, alboby chociażbyś
Kiedy napisać „i”a kiedy „j”? Pisz i na początku wyrazów przed spółgłoską igła, impreza, indyk, ikona, internat, interes, Irena Pisz j (przed samogłoską) na początku wyrazów w połączeniach: ja, je, jo, jó, ju, ję, ją ja, je, jo – jazda, jarzębina, jezioro, jemioła, jeżyna, jodła, jogurt jó, ju – Józef, jutro, jutrzenka, Justyna ję, ją – język, Jędrzej, jądro, jąkała Pisz j po samogłoskach w tych samych połączeniach co wyżej nadzieja, bajeczka, zając,
Kiedy napisać rz Pisz rz, gdy wymienia się na r w innych wyrazach pokrewnych lub formach gramatycznych danego wyrazu. rz → r – starzec – starca; górze – górski; parzysty – para; mierzyć – miara, marzec – marca; Zgierz – zgierski Pisz rz pomimo braku wymiany rz na r. jarzębina, porzeczka, porządek, zwierzę, rzeczka, rzadko, rząd, rzecz Pisz rz w zakończeniach rzeczowników będących nazwami wykonawców czynności: -erz – pasterz, harcerz, fałszerz -arz – pisarz, ślusarz, kronikarz,
Kiedy napisać ż Kiedy wymienia się na dz, dź, g, h, r, s, z, ź w innych wyrazach pokrewnych lub formach gramatycznych danego wyrazu ż → dz – mosiężny – mosiądz; spieniężyć – pieniądz ż → dź – książka – księga; dróżka – droga; może – mogę ż → g – dróżka – droga; książka – księga; odważny – odwaga ż → h – drużyna – druh; ważyć się – wahać; Sapieżyna
Kiedy napisać ó Kiedy wyraz w innych formach w wyrazach pokrewnych wymienia się na: o, e, a. ó → o – móc – mogę, wróg – wrogowi, sól – soli, nóg – nogi ó → e – brzózka – brzezina, pióro – pierze, przyjaciółka – przyjaciel ó → a – mówić – mawiać, skrócić – skracać, wrócić – wracać • Kiedy w dopełniaczu liczby mnogiej występuje końcówka -ów -ów
Kiedy napisać u Na końcu wyrazów -u – do sklepu, po francusku, ciociu!, tabu, Malibu, w Kaliszu Na początku wyrazów u- – uciec, uczyć, układanka, ucho, uczeń, uczestnik, umysł, uważać Wyjątki: – ów, ówdzie, ósemka, ówczesny W zakończeniach zdrabniających lub spieszczających: -uchny, -uni, -usi, -utki – chudziuchny, bieluchny, tyciuni, malusi, calutki; -uch, – uchna, -uchny – maluch, córuchna, matuchna, ciotuchny; -ulo, -ulek, -ula, -ulka – dziadulo, ojczulek, matula, babulka; -uleńka, -uleńki – babuleńka
Kiedy napisać ch Pisz ch, gdy wymienia się na sz, s, lub ś w innych wyrazach pokrewnych lub formach gramatycznych danego wyrazu np. ch → sz – orzech – orzeszek, cichy – cisza, ucho – uszko, mucha – muszka ch → s – micha – miska piach – piasek ch → ś – Stach – Staś Pisz ch po literze s-. sch – oschły, schab, schadzka, schron, schody, schyłek, schab, wschód Pisz ch przed
Fonetyka TEST 1. Najprostsze, dźwiękowe, wyodrębnione słuchowo składniki wyrazu to: A. litery, B. zgłoski, C. głoski, D. sylaby. Odp. …………………………………… 2. W procesie powstawania głosu udziału nie biorą A. płuca, B. wiązadła głosowe, C. uszy, D. język i języczek. Odp. …………………………………… 3. O powstawaniu głosek dźwięcznych lub bezdźwięcznych decyduje A. układ wiązadeł głosowych, B. położenie środkowej części języka, C. przepływ powietrza przez jamę ustną i nosową, D. położenie języczka. Odp.
TEST z fonetyki 23. Akcent w języku polskim pada najczęściej na A. pierwszą sylabę, B. trzecią sylabę, C. czwartą sylabę, D. przedostatnią sylabę. Odp. …………………………………… 24. Poprawnie zaznaczono akcent we wszystkich wyrazach z szeregu A. fi – zyk, gra – ma – ty – ka, posz – liś – my, B. zro – bi – li – byś – my, gra – ma – ty – ka, kom – pu
Akcent wyrazowy – wyróżnienie jednej z sylab w wyrazie poprzez mocniejsze jej wymówienie. W języku polskim akcent pada zazwyczaj na przedostatnią sylabę (akcent paroksytoniczny): gim – bus, eg – za – min gim – naz – jal – ny, suk – ces, szko – ła po – nad – gim – naz – jal – na, re – a – li – zac – ja ma – rzeń. Wyjątkami od
Upodobnienia i uproszczenia Do upodobnień, czyli przekształceń postaci fonetycznej wyrazów, dochodzi pod wpływem sąsiedztwa głosek. Jeśli podczas wymowy stykają się ze sobą dwie spółgłoski – bezdźwięczna i dźwięczna, jedna z nich upodabnia się do drugiej (traci lub zyskuje dźwięczność). Najważniejsze rodzaje upodobnień I. upodobnienia pod względem dźwięczności: udźwięcznienia – głoska bezdźwięczna pod wpływem sąsiedztwa dźwięcznej udźwięcznia się, np. prośba (wymawiamy: [proźba]) ubezdźwięcznienia – głoska dźwięczna pod wpływem bezdźwięcznej ubezdźwięcznia się, np.
Fonetyka Jest to dział nauki o języku zajmujący się badaniem procesu powstawania głosu oraz opisem i klasyfikacją głosek. Czym są narządy mowy? To narządy, dzięki którym możemy mówić. Które narządy są narządami mowy? Przede wszystkim: płuca z tchawicą, krtań z wiązadłami głosowymi, jama gardłowa, jama nosowa, jama ustna z językiem, zębami, dziąsłami, podniebieniem twardym i miękkim oraz wargami. W jaki sposób wykorzystujemy narządy mowy? Wymawiamy dźwięki, układamy je w sylaby i zdania, po prostu porozumiewamy się.
TEST ze słowotwórstwa 1. Połącz pojęcie z definicją. a) rdzeń b) wyraz podzielny słowotwórczo c) formant d) podstawa słowotwórcza A. – element, za pomocą którego został utworzony wyraz pochodny i którym różni się on od wyrazu podstawowego B. – wyraz, który ma znaczenie słowotwórcze i który możemy odnieść do innych wyrazów C. – część wyrazu pochodnego, która jest wspólna dla wyrazu podstawowego i pochodnego D. – niepodzielna słowotwórczo, wspólna część
Słowotwórstwo TEST 2 36. Która grupa wyrazów nie stanowi rodziny wyrazów: A. uczeń, uczynny, nauczyciel, uczyć. B. głowa, podgłówek, półgłówek, główka C. morze, morski, nadmorski, podmorski D. jeździć, jechać, jeździec, ujeżdżalnia 37. W którym wyrazie nie zajdzie oboczność: A. braciszek B. woźnica C. śnieżynka D. rybak 38. W podanej grupie wyrazów jeden wyraz nie należy do ich rodziny. Który? czytelnik, czytelnia, czytać, przeczytać, czytanie, biblioteka,odczytać, czytadło, wyczytać. 39. Z podanych
Rodzaje wyrazów TEST 1. Znajdź synonim słowa „morał”. a) pouczenie b) banał c) przestroga d) finał Odp. ………………………………………………………. 2. Które z podanych słów są homonimami? a) wiatr – wiatrak b) róg ulicy – róg byka c) lekki – ciężki d) śmiały – odważny Odp. ………………………………………………………. 3. Utwórz antonimy do słów: a) wojna – …………………………………………. b) biedak – ……………………………………………. c) zima – …………………………………………… d) mądrość – …………………………………………. Odp. ………………………………………………………. 4. Czy para wyrazów: krasnal
Mowa zależna i niezależna Cudze myśli, poglądy możemy przytaczać w dwojaki sposób: przytaczając dosłownie cudze słowa – mowa bezpośrednia (niezależna). „Nie odrobiłeś lekcji!” – krzyknęła ze zdenerwowaniem matka Pawła. omawiając wypowiedź w formie sprawozdawczej, pośredniej – mowa pośrednia (zależna). Zdenerwowana matka Pawła krzyknęła, że syn nie odrobił lekcji. Czym jest mowa niezależna? To dosłowne przytoczenie cudzej lub własnej wypowiedzi. Zdanie jest zapisane lub przytoczone ustnie dokładnie tak, jak zostało wypowiedziane
Co to jest styl języka? Styl języka – to inaczej odmiana języka. Inne słownictwo zastosujemy w pogawędce z kolegą, jeszcze inne w czasie rozmowy z dyrektorem szkoły. Myśliwi, studenci czy lekarze – każde środowisko posługuje się swoim specjalnym zestawem słów. A uczniowie? Spójrz choćby na wyrazy: lufa, pała, dyrek, gała. Wypowiedź zazwyczaj pełni jakąś funkcję, czemuś służy. I właśnie ze względu na funkcję wypowiedzi wyróżniamy rozmaite style języka. Najbardziej znane (czyli takie, które musisz znać) to:
Stylizacja Co to jest stylizacja? Jest to celowe ukształtowanie utworu w taki sposób, aby przypominał on określony wzorzec literacki. Mówiąc wprost, to naśladowanie stylu innego autora lub innej epoki. Piszesz opowiadanie, które rozgrywa się w średniowieczu. Wiadomo, że postacie nie mogą mówić współczesnym językiem, wiec budujesz wypowiedzi tak, by pasowały do epoki. Właśnie zastosowałeś stylizację. Próbujesz napisać tekst, używając mowy wiejskiej – to też stylizacja, tylko inny jej typ. Przekształcasz zwykłą wypowiedź w mowę
Swoje uczucia i oceny możesz wyrażać nie tylko informując o nich, beznamiętnie je opisując, ale również dając upust przejawom tych uczuć poprzez: odpowiednią intonację, operowanie akcentem, użycie wykrzyknień, odpowiedni dobór słownictwa, zastosowanie elipsy (pominięcie jakiegoś składnika w zdaniu), inwersji (zastosowanie szyku przestawnego), apostrofy (zdanie wprost zwrócone do odbiorcy), nagromadzenie zdań pytających, pytań retorycznych, czasowników zaprzeczonych itd. Środki ekspresji językowej: Wykrzyknienia Doskonale nadają się do wyrażania stanu uczuciowego osoby mówiącej, jak również wzmacniania
Skróty Skróty to połączenie kilku liter jednego lub więcej wyrazów, które stosuje się w celu skrócenia zapisu, np.: dr – doktor, Sz.P. – Szanowni Państwo/Pani/Pan, mgr – magister. Skróty zapisujemy najczęściej małą literą; odczytujemy je zawsze w pełnym brzmieniu, np. wg – według, itp. – i tym podobnie. Zasady interpunkcyjne Kropkę stawiamy: po skrótach, które nie są zakończone ostatnią literą skracanego wyrazu, np. prof. (profesor), godz. (godzina), kl. (klasa), s.
