Tag "nauka o języku"
Przyjrzymy się tej części zdania, która o istnieniu zdania ma decydować – orzeczeniu, czyli czasownikowi w formie osobowej. O tym, czy dane wypowiedzenie jest zdaniem decyduje właśnie obecność – czasownika w formie osobowej, czyli orzeczenia. Jednakże istnieją tzw. zdania bezpodmiotowe. Spójrz: Zagrzmiało. Świta. Przeprowadzono ankietę. Walczono do końca. W żadnym z nich nie znajdziemy czasownika odmieniającego się przez osoby. Oczywiście, wszystkie te wypowiedzenia trzeba nazwać zdaniami. A zatem należy naszą definicję sprecyzować: orzeczeniem jest najczęściej czasownik
Każde z trzech omówionych zdań zawiera wyrazy, które kiedyś musiały znaczyć coś innego niż obecnie. Współczesne znaczenie zupełnie nie przystaje do kontekstu zdania. Czasem jednak można określić związki między tymi dwoma znaczeniami. Wyraz mógł w przeszłości odnosić się do większej liczby obiektów, niż odnosi się dziś, gdy jego znaczenie zawężono. Procesem odwrotnym jest rozszerzenie znaczenia. Jeśli oba znaczenia wyrazu nie będą miały ze sobą nic wspólnego, opiszemy ten stan jako przesunięcie znaczenia.
3. Jaką drogą przeszły do polszczyzny poniższe grupy zapożyczeń wyrazowych? biskup, kielich, ofiara, chrzest. Te rzeczowniki przeszły do polszczyzny z łaciny, za pośrednictwem języka czeskiego – razem z przyjęciem chrztu. sałata, seler, kalafior; włoszczyzna. Te zapożyczenia należy odnieść do renesansu, o czym przypomina małżeństwo Zygmunta Starego z Boną Sforzą. bagaż, buduar, fryzjer, toaleta. Są to wyrazy pochodzenia francuskiego z XVII-XVIII w., dotyczące realiów życia na dworze. Zobacz: Zapożyczenia w języku polskim
biel – biały, las – leśny, bez – bzu, matka – matek, wóz – wozy, dąb – dęby, ręka – ręce – ręcznik, stopa – na stopie. Podane wyrazy już uporządkowano. Pierwsze dwie pary potwierdzają zjawisko najbardziej charakterystyczne dla polskiej fonetyki historycznej – tzw. przegłos lechicki, znacznie częściej nazywany przegłosem polskim. Przegłos oznacza przejście w wymowie jednej samogłoski w drugą. W czasie, gdy język polski wykształcał się z dialektów lechickich
Dzieje polszczyzny liczymy tak, jak dzieje państwa polskiego – od drugiej połowy X w. Wtedy to język polski wykształcił się z grupy (rodziny) języków słowiańskich, która z kolei stanowi jedną z grup składających się na rodzinę języków indoeuropejskich – największą rodzinę języków na świecie. Do tej rodziny należą prawie wszystkie języki Europy i wiele języków Azji. Język polski okazuje się więc daleko spokrewniony z językami angielskim, portugalskim, wedyjskim czy perskim, a nie tylko z czeskim czy rosyjskim.
Środki stylistyczne Słowo: stylistyka pochodzi od greckiego stylos (rylec), nazwy narzędzia służącego do pisania na woskowych tabliczkach. Z czasem wyraz ten nabrał znaczenia: „sposób pisania”, a stąd „sposób wypowiadania”. Jako dział nauki o języku zajmuje się opisem środków językowych pod względem ich przydatności do wyrażania myśli i uczuć. Praktycznym zadaniem stylistyki jest rozwijanie dbałości o dobór odpowiednich wyrazów i zwrotów, o właściwą budowę zdania, o zharmonizowanie członów wypowiedzi z treścią całości; ponadto wyrabia umiejętność posługiwania się wyrazistymi, czyli
Synonimy, antonimy Synonim — wyraz bliskoznaczny. Antonim — wyraz o przeciwnym znaczeniu. Polecenie wymagające podania któregoś z nich przede wszystkim sprawdza, czy piszący zna znaczenie danego słowa. Jeśli nie rozumiemy wyrazu, mamy problem z odpowiedzią – należy wtedy wrócić do tekstu: znaczenie słowa może zostać podpowiedziane przez kontekst, w jakim zostało ono użyte. To ważne zwłaszcza w przypadku wyrazów wieloznacznych, a także użytych w niedosłownym znaczeniu. Dobór takiego, a nie
Styl Pojęcie węższe od języka: spośród wszystkich środków językowych autor wypowiedzi wybiera te, które są według niego najbardziej przydatne, najlepiej wyrażają myśli. Na ten dobór wpływ mają okoliczności wypowiedzi (np. jej cel). Stylem nazwiemy też ogół środków językowych charakterystycznych dla konkretnego autora, epoki, utworu literackiego. Uwaga! Kiedy masz opisać styl danego tekstu, musisz zbadać, jakie elementy językowe występują częściej – mogą powtarzać się jakieś słowa, formy (np. zdrobnienia), konstrukcje (np.
Każda wypowiedź służy porozumieniu między nadawcą a odbiorcą, czyli pełni funkcję komunikatywną. Ma ona różne odmiany w zależności od celu wypowiedzi: Funkcja informatywna – informuje, czyli przekazuje informacje – i to na nich skupia się uwaga odbiorcy (ogłoszenia, encyklopedie, pisma urzędowe). Służy świadomemu, często intelektualnemu przekazywaniu przez nadawcę informacji o świecie – wiedzy i przypuszczeń na temat przedmiotów, osób, zjawisk. Odbiorca skupia się na treści, której podporządkowana jest forma wypowiedzi. Rozpoznajemy ją po takich cechach,
Odmiana nazwisk Wiele nazwisk będziesz przywoływać w trakcie pisania prac. Aby uniknąć błędów przypomnij sobie podstawowe zasady odmiany. Dwie główne zasady to: Nazwy własne piszemy wielką literą. Zasady dotyczące pisowni nazw pospolitych dotyczą również pisowni nazw własnych. Kolejne dwie ogólne zasady mówią: Jeśli tylko można przyporządkować nazwisko (i polskie, i obce) jakiemuś wzorcowi odmiany, należy je odmienić. O wzorcu odmiany decyduje: płeć, narodowość, zakończenie nazwiska. Warto wiedzieć, że nazwiska osób, które
Pochodzenie języka polskiego Na kształtowanie się różnych języków miały wpływ takie czynniki, jak rozpad wielkich wspólnot, wędrówki ludów, uwarunkowania geograficzne (np. góry czy bagna oddzielające tereny różnych plemion). Etapy kształtowania się polszczyzny Język praindoeuropejski, którym posługiwała się wspólnota praindoeuropejska, żyjąca ok. 3000 lat p.n.e. nad dolną Wołgą. Z czasem nastąpił jej rozpad, a wędrujące plemiona, szukające lepszych warunków życia, zasiedliły Europę i część Azji. Właśnie pochodzenie od jakiegoś wspólnego prajęzyka tłumaczy podobieństwa między
Przedstaw tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny. W czym przejawia się tendencja do oszczędzania wysiłku? W żywiołowym rozwoju języka (nie tylko polskiego) można zauważyć pewne powtarzające się tendencje. Wynikają one choćby z tego, że ludzie dążą do ograniczenia trudu wkładanego w proces komunikacji (tendencja do oszczędzania wysiłku), ale też do jak najlepszego porozumienia się (tendencja do wyrazistości i precyzji). Na rozwój języka mają też wpływ zmiany zachodzące w otaczającym świecie, jego rozwój (tendencja do uzupełniania środków
Zdanie pojedyncze Definicja Zdanie pojedyncze to wypowiedzenie z jednym orzeczeniem, wyrażonym osobową formą czasownika. 1. Andrzej je obiad. 2. Jola jest piękną kobietą. W pierwszym zdaniu występuje orzeczenie czasownikowe (czasownik w konkretnej formie fleksyjnej), w drugim orzeczenie imienne, czyli dwuelementowe, na które składają się: łącznik i orzecznik: łącznikiem nazywa się formę osobową jednego z czasowników: być, stać się, zostać, orzecznikiem słowo, które tworzy z nim całość logiczną i gramatyczną. Może to być rzeczownik, przymiotnik, imiesłów przymiotnikowy, zaimek,
Uwaga! Nie każda innowacja językowa jest błędem. Czasami odejście od normy językowej ma swoje uzasadnienie. Aby odróżnić innowacje korzystne dla rozwoju języka od bezcelowych, a nawet szkodliwych, potrzebne są właśnie kryteria poprawności językowej. Wśród wyróżnianych przez językoznawców kilku ich rodzajów, zaznaczamy te, które są najważniejsze: I. Ocena przydatności funkcjonalnej Pierwsza rzecz, którą trzeba ocenić – czy dane sformułowanie jest zrozumiałe dla odbiorcy i realizuje swoją podstawową funkcję, tzn. jasno przekazuje
Rzeczywistość nieustannie się zmienia, a zadaniem języka jest reagować na te zmiany, by ludzie mogli się porozumieć na każdy możliwy temat. Nasz świat różni się znacznie od świata dziadków – i język także. Postęp w nauce, technice, zmiany w realiach życia prowadzą do pojawiania się nowych elementów językowych. Zależy nam też na tym, by wyrazić swoje myśli w sposób najbardziej adekwatny. Dlatego język jest stale wzbogacany na różne sposoby, na przykład poprzez: Tworzenie nowych wyrazów
Czym jest styl? Styl to sposób formułowania wypowiedzi w mowie lub na piśmie; stała tendencja w wyborze środków ekspresji językowej charakterystyczna dla danego autora, kierunku, gatunku literackiego, dzieła, epoki. Słownik języka polskiego pod redakcja Szymczaka Mówiona i pisana odmiana języka znacznie różnią się od siebie, w obrębie każdej z nich mieszczą się rozmaite style. W odmianie pisanej: styl urzędowy, naukowy, publicystyczno-dziennikarski, artystyczny. W odmianie mówionej styl potoczny, oficjalny (przemówienia!), a wtórnie – wszystkie z odmiany pisanej (np. naukowym posługuje
Związki frazeologiczne możemy dzielić nie tylko ze względu na stopień ich łączliwości (podział na związki stałe, luźne i łączliwe), ale i ze względu na ich budowę gramatyczną. Ze względu na budowę gramatyczną wyróżniamy trzy grupy związków frazeologicznych: Wyrażenia. Są to związki, których członem podstawowym (nadrzędnym) jest najczęściej rzeczownik, a członem podrzędnym jego określenie przymiotnikowe lub rzeczownikowe. Przykłady: Biały mróz, wilczy głód, prawo pięści. Do wyrażeń zaliczamy również związki przymiotnika z
Stylizacja językowa polega na celowym wprowadzeniu do wypowiedzi środków językowych, które są charakterystyczne dla innych odmian języka. Wzorce mogą pochodzić z historii, języka określonych grup, środowisk, maniery literackiej, gatunku, a nawet z konkretnego utworu. Zabieg ten służy określonym celom: może wprowadzać w realia epoki czy przedstawianego środowiska, bywa źródłem humoru, czasem też np. czyni tekst patetycznym, podniosłym. Można wskazać różne typy stylizacji: Stylizacja archaizująca (archaizacja) Polega na wprowadzeniu elementów języka dawnych epok. Dzięki temu
Co to jest język? Jest to narzędzie porozumiewania się, czyli komunikacji. Język to zatem system znaków (w prymarnej postaci – dźwiękowych), który służy ludziom do porozumiewania się między sobą i do zdobywania wiedzy o świecie. Mówiąc język, najczęściej myślimy o języku naturalnym, powstałym spontanicznie, wykształconym na drodze naturalnego rozwoju. Takim językiem jest np. polszczyzna – w odróżnieniu od języków sztucznych, ,,celowo” zaprojektowanych i doskonalonych przez ludzi. Takimi językami są np. esperanto
Związki logiczne między elementami tekstu Pytania tego typu mogą dotyczyć np. wskazania tezy, wypisania kolejnych argumentów (często bywają one rozrzucone w różnych akapitach!), wskazania zdań będących wnioskami. Najczęściej pojawiają się jednak polecenia wymagające określenia zależności pomiędzy kolejnymi akapitami. Przykładowe pytania: Wyjaśnij, jakie funkcje spełnia akapit nr 10 wobec akapitów nr 9 i 11? Odpowiedź jest tu, oczywiście, ściśle związana z analizowanym tekstem, ale z układu akapitów wynika wyraźnie, że ten dziesiąty będzie przynajmniej łącznikiem. Często zdarza
