Tag "pozytywizm"
Druga połowa lat 70. XIX wieku to czas noweli. Pisarze podejmowali w krótkiej, zwięzłej formie następujące tematy. Problematyka społeczna wsi – obraz nędzy i zaniedbania ludu ukazują: Szkice węglem, Janko Muzykant Sienkiewicza, Antek Prusa. Powstanie styczniowe – jest tematem noweli Gloria victis Orzeszkowej. Problem żydowski – podejmuje Konopnicka w noweli Mendel Gdański. Problem nierówności społecznej – wyzysk robotników, biedę miast, nędzę bezrobotnych ukazują: Powracająca fala, Kamizelka, Katarynka Prusa, Dobra pani, A… b…
Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz – to główni przedstawiciele prozy polskiego pozytywizmu. Eliza Orzeszkowa Jej miastem pozostało Grodno. Urodziła się w grodzieńskich okolicach. Po nieudanym małżeństwie z Piotrem Orzeszką postanowiła samotnie zamieszkać w Grodnie, tutaj tworzyła i tu zmarła w roku 1910. Była autorytetem w swoim środowisku, zajmowała się działalnością społeczną i oświatową. Dwukrotnie typowano Orzeszkową do Nagrody Nobla, ale jej nie otrzymała. W roku 1905 – uhonorowany nią został Henryk Sienkiewicz. Pogrzeb Elizy Orzeszkowej był wielkim
Pozytywizm nie jest epoką tak wzniosłą jak romantyzm, nie tak uduchowioną, za to bardziej realniejszą i praktyczniejszą. Pozytywizm polski da się jednak lubić, a dzieła pozostawił równie bogate. Rzadko kto czytuje dziś dla własnej przyjemności dramaty romantyczne, a Lalkę lub Trylogię owszem. Jeśli zaś wziąć pod uwagę efektywność pomysłów działań patriotycznych, to romantyczne powstania zakończyły się klęską, a propozycje pozytywistów miały realne szanse urzeczywistnienia. Pozytywiści bowiem głosili: ideę pracy zamiast nierównej walki; ideał
Pozytywizm polski trwał między rokiem 1864 a 1890. Rok 1864 – to data ostatecznego zakończenia i upadku powstania styczniowego. Jest to także data uwłaszczenia chłopów na terenie zaboru rosyjskiego. Oba wydarzenia pociągnęły za sobą narodziny zupełny innej epoki. Po pierwsze klęska kolejnego zrywu niepodległościowego wywołała zniechęcenie wobec romantycznych metod walki, sprowokowała młode pokolenie do poszukiwań nowych, innych sposobów protestu przeciw zaborcom. Po drugie na społeczeństwo spadły represje po powstaniu, powstał nowy
Realizm – to pojęcie ogólne. Funkcjonuje jako nazwa epoki literackiej (II połowa XIX w. – inaczej pozytywizm). Termin stosuje się także do określenia metody twórczej w malarstwie, literaturze, słowem w sztuce europejskiej. Można zatem mianem realizmu określić sposób tworzenia w literaturze i sztuce, który realnie, wiernie odzwierciedla życie codzienne człowieka w jego środowisku. Realizm jest metodą „fotograficzną” – niczego nie odkształca i nie pomija szczegółów. Uwaga! Tendencja ta zapanowała między prądem romantyzmu a naturalizmem końca wieku. Narodziny
Pozytywistyczne nowele Gloria victis Elizy Orzeszkowej To późna nowela Orzeszkowej, wydana dopiero w roku 1908. Tytuł oznacza „Chwała zwyciężonym”. Autorka składa w niej hołd powstańcom styczniowym. Co się dzieje? Tematem noweli jest epizod powstania styczniowego. Historia przyjaźni i śmierci dwóch młodych mężczyzn – powstańców z oddziału Traugutta. Przy jego boku walczyli między innymi Jagmin, bardzo waleczny i oddany ojczyźnie żołnierz, oraz Tarłowski, młody humanista, który choć był przeciwny rozlewowi krwi,
W sposób krańcowo różny. Przede wszystkim gdzie indziej poszukiwali tych wartości. Romantyk penetrował sferę ducha, pozytywista – sferę materii. Romantyk doznawał olśnienia drogą objawienia, pozytywista – dzięki doświadczeniu Romantyk chciał walczyć, pozytywista – pracować. I wreszcie: romantyk tworzył poezję natchnioną, strofy płynęły z głębi jego wrażliwej duszy, a pozytywista skrobał swoją mozolną prozę, tak by spełniała użyteczne cele. Znajdują się na różnych biegunach, choć w gruncie rzeczy chodzi im o to samo: o prawdę, poszukiwanie pojęć
Najbardziej klasyczne nowele to na przykład Katarynka, Kamizelka, Janko Muzykant. Są jednowątkowe, akcja w nich rozwija się chronologicznie, od wprowadzenia przez rozwój akcji do punktu kulminacyjnego i rozwiązania. W nowelach Prusa kluczowy element odgrywający rolę w kolejnych etapach akcji wniesiony został do tytułu. W Janku Muzykancie Sienkiewicza pewną innowacją jest głos narratora wypowiadającego się z pozycji mieszkańca wsi, człowieka z ludu – a nie obiektywnego, zdystansowanego przekaźnika. W Szkicach węglem komplikacje kompozycyjne idą jeszcze dalej: ironia, groteska, absurd,
Antyk od łacińskiego antiquus – dawny. Dotyczy dorobku kultury i historii starożytnej Grecji i Rzymu. Jest pojęciem węższym od terminu starożytność, który obejmuje historię wszystkich kultur sprzed naszej ery (Egipt, Babilon, Izrael). Średniowiecze (wieki średnie) to znaczy „przejściowe” między antykiem a odrodzeniem, ponad 10 stuleci raczej źle ocenionych przez ludzi renesansu jako wieki ciemnoty – stąd pejoratywna wymowa nazwy średniowiecze. Dziś ta ocena jest nieaktualna, wieki średnie fascynują swoim bogactwem. Renesans inaczej odrodzenie.
Pozytywizm TEST 1. Termin „pozytywny” znaczył kiedyś, w XIX wieku: A. To samo co dziś: dobry, życzliwy, korzystny B. Był terminem muzycznym, pochodził od pozytywki C. Dobry, korzystny, ale też praktyczny, racjonalny D. Określał ludzi, przyjmujących sztuczne pozy 2. Nazwa epoki: „pozytywizm” pochodzi od: A. Znaczenia terminu – to była bardzo pozytywna epoka B. Od cyklu Augusta Comte’a pt. Wykłady filozofii pozytywnej C. Od optymistycznej postawy, jaką przyjęli ówcześni
1. Epokę realizmu w Polsce nazywa się: a) realizmem polskim, b) pozytywizmem, c) pozytywizmem polskim. 1. Odpowiedź: c) Komentarz: Epokę realizmu w Polsce nazywamy pozytywizmem polskim (sama nazwa pozytywizm oznacza kierunek w filozofii francuskiej zapoczątkowany przez Comte’a). Pozytywizm polski jest swoistym odpowiednikiem realizmu w Europie, jednak przesuniętym w czasie i wzbogaconym o pewne wątki ideologiczne. A to dlatego, że polski romantyzm trwał o wiele dłużej niż w innych krajach europejskich
Niezupełnie. Postulowali raczej chwilowe odłożenie broni. Wszak Polacy byli już zanadto wyczerpani walką – część zginęła w powstaniach, niektórzy zostali osądzeni i zesłani w głąb Rosji, wielu wyemigrowało w obawie przed represjami. Polska (choć pod zaborami) potrzebowała odnowy gospodarczej, przezwyciężenia biedy w środowiskach wiejskich i miejskich. Nie spełniło się romantyczne wezwanie wykorzystane przez przywódców powstania styczniowego w odezwie do narodu: Ty, który wczoraj byłeś pokutnikiem i mścicielem, jutro musisz być i będziesz bohaterem i olbrzymem. Dlatego walczących bohaterów pozytywiści zamienili
W myśl założeń ogólnych, racjonalnych i użytecznych, naukowych i „dotykalnych”, głoszono następujące hasła programowe: Monizm przyrodniczy – inaczej jedność świata natury i ludzi, bo cały świat podlega tym samym prawom. Konsekwencją monizmu przyrodniczego było właśnie stosowanie metod biologii i fizyki, eksperymentu i obserwacji do badania sfery ludzkiej. Scjentyzm – to zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu, bo one są jedynymi źródłami rzetelnej wiedzy. Praktycyzm – stawianie sobie osiągalnych, rozsądnych celów, troska o dobór środków do
Adam Asnyk Wychowywał się w rodzinie patriotycznej, jego ojciec brał udział w powstaniu listopadowym – Asnyk w styczniowym. Ojciec był zesłańcem na Syberię – Asnyk musiał uciekać za granicę w roku 1864, by ratować swoje życie. Refleksje popowstaniowe zamieścił w cyklu sonetów Sen grobów. Miastem rodzinnym Asnyka jest Kalisz, lecz po zagranicznej tułaczce, studiach w Paryżu poeta osiadł w Krakowie, w Galicji, gdyż na tereny zaboru rosyjskiego wjechać nie mógł. W tej sytuacji i jego rodzice przenieśli się do Krakowa.
Ramy czasowe epoki Rok 1850 – termin „realizm” staje się hasłem młodych pisarzy francuskich (to także data śmierci Balzaka!). Rok 1880 – data śmierci Flauberta, około tego roku debiutują symboliści i pojawiają się powieści Zoli. Z datami granicznymi epok literackich jest ten kłopot, że trudno podać konkretną datę i być pewnym, że skończył się na przykład romantyzm, a nastał pozytywizm. Jeśli chodzi o pozytywizm – w Polsce łatwiej ustalić te
II połowa XIX wieku była prawdziwą rewolucją we wszystkich niemal dziedzinach życia ludzkiego. Już nie świece płonęły wieczorami w domach, lecz lampy naftowe. Podróże odbywano nie konno, lecz najzwyczajniej w świecie – pociągiem. Piękne pióro poety poszło do lamusa – pisarz pozytywista używa maszyny do pisania. Ludzie porozumiewają się na odległość, mają telegraf, a od 1876 roku – telefon. Nie doceniamy dziś wagi tych wynalazków, a przecież to one zmieniły
Nowele pozytywizmu Druga połowa lat siedemdziesiątych XIX wieku to złoty okres polskiej nowelistyki. Nowela okazała się gatunkiem świetnym do tego, by wzruszać, pokazywać, pouczać i propagować. O rodowodzie noweli zapamiętaj! Klasyczna postać noweli ukształtowała się we Włoszech w epoce renesansu – przede wszystkim pod piórem Giovanniego Boccaccia, autora Dekameronu (słynna teoria sokoła). W Polsce nowela pojawia się na dobre dopiero w okresie pozytywizmu – ale za to od razu jako jeden
Wśród tych, którzy publikowali i głosili myśl nowej epoki, wymienić należy nazwiska: August Comte – Wykłady filozofii pozytywnej Herbert Spencer (czyt. Spenser) – Wstęp do socjologii Hipolit Taine (czyt. Tein) – Rasa, środowisko, moment John Stuart Mill – Co to jest utylitaryzm? Dzieła tych filozofów naświetlały różne punkty problemowe, lecz zasadą ogólną było odrzucenie irracjonalizmu i cudowności romantycznej na rzecz naukowej, racjonalnej i praktycznej interpretacji świata. Postęp w nauce, medycynie, inżynierii spowodował inne spojrzenie
Romantyzm dominacja poezji i dramatu w literaturze serce, uczucie, wiara dusza fantastyka idea: „mierz siły na zamiary” idea walki ekspresja i wyobraźnia w sztuce poeta – mistrz, wódz, indywidualna jednostka profetyzm, mistycyzm natura – wielkim tematem literatury Pozytywizm dominacja prozy (powieść, nowela, opowiadanie) wiedza, scjentyzm rozum realizm praktycyzm, utylitaryzm idea pracy twórca – w służbie idei społecznych reform i potrzebnych ideałów agnostycyzm miasto, cywilizacja jako nowe tematy literatury Co pozytywiści przejęli od romantyków? Ideał patriotyzmu – choć
Pozytywizm Odrzuca romantyczne ideały. Rzeczywiście, ideał walki został wówczas zastąpiony hasłami pracy, miłość romantyczną uznano za destrukcyjną (Lalka), a bohater romantyczny jest wyśmiewany, jak Emilia Korczyńska czy Różyc z Nad Niemnem. Franciszek Krupiński w swoim artykule Romantyzm i jego skutki nazywa poezję romantyczną studenckim kwileniem przy bladym blasku księżyca, a bohatera romantycznego – karykaturą człowieka. Jednocześnie w literaturze pozytywistycznej znajdziemy szacunek i dla romantycznego patriotyzmu (Gloria victis), i dla romantycznej literatury (Latarnik). W Trylogii Sienkiewicza powracają romantyczne mity. Najbardziej
