Tag "pozytywizm"
Przedstaw Lalkę Bolesława Prusa jako powieść dojrzałego realizmu. Lata 80. XIX wieku były dla pozytywistów czasem trudnych rozliczeń i refleksji. Czy filozofia pozytywna spełniła stawiane przed nią zadania? Czy społeczeństwo dorosło choć trochę do zmiany? Czy niewola nie zdusiła już całkiem ducha narodu? Czy warto było odrzucać całkowicie wzory romantyczne? Z takimi pytaniami borykali się zwolennicy pracy u podstaw i takie zagadnienia porusza najdoskonalsza chyba polska powieść dojrzałego realizmu – Lalka Bolesława Prusa. Analiza
Jaką funkcję w wyobraźni nadniemeńskiej społeczności pełni legenda o Janie i Cecylii? Nadniemeńska społeczność to świat bardzo rozwarstwiony. Zaliczają się do niej zarówno chłopi, z którymi rozmawia Justyna, jak i zaściankowa szlachta – Bohatyrowiczowie, średnio zamożni ziemianie – Korczyńscy, Kirłowie, i wreszcie arystokrata Różyc. Co jeszcze ważniejsze, historię Jana i Cecylii, jak mówi Anzelm, zna w całości tylko kilku starców z rodu Bohatyrowiczów. Nie jest to zatem legenda powszechnie znana. Od Anzelma dowiadujemy się także, że jej fragmenty i urywki powtarzają
Motyw gloria victis w utworach drugiej połowy XIX i początku XX w. Jak zacząć? Od wyjaśnienia łacińskiego zwrotu gloria victis. Znaczy on tyle, co chwała zwyciężonym i jest parafrazą (przeróbką) powiedzenia: vae victis (biada zwyciężonym). Hasło gloria victis jest doskonałą ilustracją sposobu, w jaki twórcy z epoki pozytywizmu i Młodej Polski oceniali nasz ostatni zryw wolnościowy. Materiał literacki Zacznę od Nad Niemnem. Chociaż ukazało się ono 25 lat po powstaniu, to carska cenzura nadal nie pozwalała
Jakie znaczenie ma w „Nad Niemnem” powstanie styczniowe i pamięć o nim? Propozycja: Powstanie styczniowe zostało tu potraktowane w sposób niezwykły dla światopoglądu pozytywistycznego. Takie ujęcie tego wątku było oryginalne, ryzykowne – i nijak nie mieściło się w kręgu społeczno-historycznych tez pozytywistów. Wagę tego zrywu niepodległościowego w utworze podkreślała sama Orzeszkowa, która w jednym z listów napisała: „Powieść cała wysuwa się z oddalonego i osłonionego węzła, którym jest powstanie na Litwie z 1863 roku. […] Wszystko prawie, co się dzieje w powieści,
Określ model miłości przedstawiony w Lalce. Aprobujesz go czy odrzucasz? Komentarz do tematu Dotyczy jednej lektury i typowej dla niej kwestii miłości. Wymaga ujawnienia osobistego stosunku do problemu. Kłopot może stanowić nazwanie różnych modeli miłości. Rada Nie pisz streszczenia lektury ani charakterystyki postaci, spróbuj odnaleźć i nazwać model miłości przedstawionej w powieści. A może to dwa modele? Ważne sformułowania • miłość destrukcyjna • miłość romantyczna • miłość szalona • miłość chora • toksyczne uczucie • konsumpcyjne,
Sylwetki córek w literaturze realizmu – odwołaj się do Ojca Goriot i Nad Niemnem. Wstęp I Czuła, kochająca, pomocna, zawsze blisko rodziców – po prostu idealna córka. Czy takie są córki w literaturze realizmu? Jak zostały przedstawione w „Ojcu Goriot” i „Nad Niemnem”? Wstęp II Miłość rodziców do dzieci bywa ślepa i bezkrytyczna, nie podlegająca dyskusji. Czy wszystkie dzieci na to zasługują? Jak to jest w przypadku Justyny Orzelskiej z „Nad
Ojciec Goriot, tytułowy bohater powieści Honoriusza Balzaka, na tle innych ojców w literaturze. Wstęp I Jan Joachim Goriot, tytułowy bohater powieści Balzaka, jest ojcem dwóch pięknych córek, które udało mu się znakomicie wydać za mąż. Czy to nie wspaniale? Byłoby wspaniale, gdyby córki potrafiły docenić miłość ojca i jego poświęcenie, tymczasem one wstydzą się staruszka i zgłaszają się do niego tylko wtedy, gdy potrzebują od niego pieniędzy na swoje wydatki lub na
Wiek buntowników. Przedstaw wybranych literackich bohaterów XIX wieku. Jak zacząć? Przykład 1. Spójrz na zjawisko dziewiętnastowiecznego buntu w kontekście historii Europy. Przywołaj główne wydarzenia historyczne tego okresu – takie jak rewolucje i powstania – oraz postaraj się pokazać ich konsekwencje literackie. Wiek dziewiętnasty był czasem niezwykle silnych i gruntownych przemian – obecnych zarówno w kulturze, jak i w literaturze. Stulecie to nazwać by można okresem nieustannej rewolucji; dokonującej się w obyczajowości społecznej, sztuce, nauce, a nawet w przemyśle.
Porównaj rolę poety i poezji w pozytywizmie i w modernizmie. Oprzyj się na wybranych wierszach i wypowiedziach programowych. Nie wystarczy napisać, że rola poety i poezji w obu epokach była zupełnie inna, lecz trzeba podeprzeć się znajomością utworów z obu epok. Dla tych, którzy lubią porównywać niby te same, a jednak zupełnie inne zjawiska, będzie to wymarzone zadanie. Zauważ, że w poleceniach szkolnych wypracowań często jesteś proszony o ukazanie roli poety (czy ogólniej twórcy) w danej epoce
Jak pisali o miłości polscy i europejscy pisarze XIX wieku? Komentarz Miłość to częsty temat i motyw w literaturze, a w związku z tym – równie częsty temat wypracowań domowych i klasowych. Wydawałoby się, że jest to temat… nie do zrealizowania, rzadko bowiem kojarzymy dzieła realistów i pozytywistów z hasłem „miłość” – raczej „praca organiczna”, „praca u podstaw”, „krzywda społeczna”, „nauka”, „utylitaryzm”. Przekonaj się, jak bardzo się myliłeś! Ważne dzieła • Pani Bovary Gustava Flauberta • Zbrodnia i
Wyjaśnij znaczenie pojęcia bovaryzm na podstawie powieści pt. Pani Bovary Gustava Flauberta. Komentarz Temat nie jest łatwy, ale dla tych, którym postawa pani Bovary, bohaterki jednej z najsłynniejszych powieści XIX w. jest bliska, okaże się bardzo przyjemnym zadaniem. Temat pozwala nie tylko pochwalić się znajomością lektury, ale także rozpisać się – umieścić w pracy własne refleksje, przykłady z życia, anegdoty. Warto podjąć wyzwanie i zabrać się właśnie za niego. Uwaga! Bardzo ważna jest tu
Lalka Bolesława Prusa Zgodnie z obyczajami epoki Lalka drukowana była najpierw w odcinkach, w Kurierze codziennym w roku 1887. W formie książki wydana została w 1890 roku. Czas i miejsce akcji Czas akcji utworu w stosunku do momentu, w którym książka zaczęła się ukazywać, jest wcześniejszy o blisko dziesięć lat i obejmuje okres od początku 1878 roku do października roku 1879. Sporo mówi się tu także o czasach dużo wcześniejszych, od lat trzydziestych XIX wieku poczynając; wspomina się również o ważnych wydarzeniach historycznych,
PRACA U PODSTAW – hasło pozytywistów polskich, nawołujące do zainteresowania się warstwami niższymi na wsiach i w miastach. „Podstawami” nazywano właśnie te warstwy – lud, który wymagał opieki i oświecenia ze strony warstw wykształconych. Pozytywiści obarczali pozostałą część społeczeństwa odpowiedzialnością za stan „podstaw” i widzieli konieczność pracy nad nimi (porównaj → praca organiczna). Ten postulat bardzo widoczny jest zwłaszcza w Szkicach węglem Henryka Sienkiewicza. Gdyby Rzepowie umieli czytać… nie doszłoby do
REALIZM – mianem realizmu określa się te prądy w sztukach plastycznych oraz w literaturze, które za główne swoje założenie przyjmują zasadę prawdziwego ukazania rzeczywistości, codziennego życia człowieka i jego środowiska, a także praw rządzących światem. Wystarczy przypomnieć, że Stendhal nazwał powieść realistyczną „zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu” – czyli dziełem, które wiernie i szczegółowo odzwierciedla rzeczywistość. Świat przedstawiony w dziele realistycznym ukazany jest z punktu widzenia przeciętnego odbiorcy, oceniany zgodnie
UTYLITARYZM – jest to jedno z programowych haseł pozytywizmu, postulujące „użyteczność” wszystkich dzieł człowieka, w tym także literatury. Literatura ma być utylitarna – to znaczy ma przynosić pożytek społeczeństwu, ma nauczać, krzewić prawe ideały, piętnować zło i wskazywać dobro – słowem ma być praktyczna. Utylitaryzm dotyczy także innych działań człowieka, bowiem człowiek stanowi trybik w wielkiej maszynie istnienia, i jego prawidłowe działanie jest konieczne dla całości funkcjonowania tej wielkiej machiny,
Dziewiętnasty wiek to trzy różne epoki: na początku trwa jeszcze spór klasyków z romantykami, romantyczne poglądy odrzucą później pozytywiści, a twórcy Młodej Polski przypomną – i przetworzą – idee romantyczne. Zmieniają się także poglądy na temat pisarza i literatury, czy szerzej: artysty i sztuki. Najkrócej można przedstawić te przemiany tak: Romantyzm – kult artysty i sztuki. Poeta wieszczem stojącym ponad społeczeństwem, prorokiem przekazującym wiedzę niedostępną zwykłym ludziom. Poezja traktowana jako wielka siła mogąca zmienić rzeczywistość. Fascynacja
Bohater romantyczny a bohater pozytywistyczny. Próba porównania. Romantyzm i pozytywizm – dwie sąsiadujące ze sobą epoki – ukształtowały odmienne modele bohatera literackiego. Bohaterowie romantyczni to: Konrad Wallenrod, Gustaw-Konrad z Dziadów cz. III Adama Mickiewicza, Kordian z dramatu Juliusza Słowackiego, Hrabia Henryk, postać z Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego. Bohaterowie pozytywistyczni Poznajemy ich, czytając nowele Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Elizy Orzeszkowej. Występują również w wielkich powieściach, takich jak Nad Niemnem (wzór powieści tendencyjnej) czy Lalka, Emancypantki,
Romantyzm Przykład I Pozytywizm przy romantyzmie jest szary i przyziemny. Sławi naukę, normalne i racjonalne życie, pracę. Te ideały mamy co dzień. Romantyzm – to była epoka! Wszystko mogło się zdarzyć. Indywidualna, utalentowana jednostka wynoszona była ponad tłumy. Nikt nie mówił: nie dam rady! Nawet gdy cel wydawał się nieosiągalny – należało wytężyć ducha, sugestię i znaleźć siły do podjęcia trudu – i ta metoda zdawała egzamin. Uczucie, serce, dusza były wówczas naprawdę ważne.
Lalka – Bolesław Prus Temat Co jest ważne? Co pisać, z czym kojarzyć? Gatunek: powieść dojrzałego realizmu Temat Miłość kupca Wokulskiego do arystokratki Łęckiej. Portret społeczeństwa polskiego lat 80. XIX wieku. Portret miasta – Warszawy tamtych czasów. Historia – czasy napoleońskie, Wiosna Ludów, powstanie styczniowe. Idealizm – naukowy, polityczny, romantyczny, jego wartość. Wydawana w odcinkach od 1887 do 1889 r. w Kurierze Codziennym, wydanie książkowe – 1890. Czas i miejsce
POZYTYWIZM (1864-1890) Początek 1864 – klęska powstania styczniowego, pożegnanie ideałów romantyzmu Koniec 1890 – początek Młodej Polski, debiuty poetów młodopolskich, jak: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff Epoka – następca wielkiego romantyzmu. Epoka po klęsce powstania styczniowego – czas żałoby narodowej i rozczarowania ideą walki, spisku, buntu. Czas kultu pracy, użyteczności, ponownej wiary w naukę. Czas prozy. Cztery hasła pozytywistów warszawskich praca u podstaw – rozwój szkolnictwa podstawowego, szerzenie oświaty
