Tag "romantyzm w Polsce"
Balladyna na egzaminie Treści związane z lekturą potrzebne do egzaminu Motywy Balladyny Zbrodnia i kara, moralność – mogłyby być tematem przewodnim egzaminu, bo to ważny temat w kulturze ludzkiej w ogóle, ale mało młodzieżowy, trudny. Zapamiętaj! Źródłem etyki – kodeksem wyznaczającym co jest dobre, a co złe jest biblijny Dekalog. Bóg przekazał na kamiennych tablicach Mojżeszowi właściwie wszystko, co potrzebne człowiekowi na ten temat w dziesięciu znanych wszystkim przykazaniach. Biblijny
Pan Tadeusz na egzaminie Treści związane z lekturą, potrzebne do egzaminu Szlachta polska, sarmatyzm, polski dwór i obyczaje, polska tradycja Zwłaszcza tradycja polska, dom, motyw stołu jako element w literaturze mogą być motywem egzaminacyjnym. Tradycję polskości szlacheckiego dworu spotkałeś już w poezji Jana Kochanowskiego. Koniecznie pamiętaj nazwę jego dworu – Czarnolas. Zwróć uwagę na to, że motyw dworu polskiego wiąże się z poczuciem spokoju, ładu, harmonijnego życia na wsi, w
Kto to był Winkelried? Dlaczego losy tej postaci są tak ważne dla Kordiana? Jaką rolę pełni imię Winkelrieda w dramacie? Nazwisko Winkelrieda pojawia się po raz pierwszy w monologu Kordiana na Mont Blanc: Spojrzałem ze skał szczytu, Duch rycerza powstał z lodów… Winkelried dzidy wrogów zebrał i w pierś włożył, Ludy! Winkelried ożył! Polska Winkelriedem narodów! Poświęci się, choć padnie jak dawniej! jak nieraz! To właśnie widzenie jest bezpośrednią przyczyną podjęcia przez Kordiana decyzji
Adam Mickiewicz Dzieciństwo sielskie, anielskie Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka. Rodzicami poety byli Mikołaj Mickiewicz, komornik i adwokat, oraz Barbara z domu Majewska. To właśnie ukochana matka ofiarowała synka pod opiekę Matki Boskiej Ostrobramskiej, gdy jako maleńki chłopczyk wypadł z okna. Choć rodzina była raczej biedna, dzieciństwo miał poeta beztroskie. Przerwała je śmierć ojca w 1812 r. Jak to widać w dziełach? „Kraj lat dziecinnych” pokazał Mickiewicz przede wszystkim w Panu Tadeuszu.
Jednym z elementów autocharakterystyki jest sposób mówienia. Dlatego bohaterowie, choć czasem należą do jednego środowiska i żyją w podobnych warunkach, mówią właściwym sobie, wyróżniającym ich, językiem. Każdy używa takich zwrotów i wyrazów, które świadczą o jego nawykach językowych, poziomie umysłowym, przyzwyczajeniach, usposobieniu i temperamencie. W Panu Tadeuszu Mickiewicz, dążąc do naturalności wypowiedzi i łamiąc pseudoklasyczne schematy językowe, okazał się znawcą psychiki i wnikliwym obserwatorem ludzi. Jego bezpośrednią charakterystykę postaci potwierdza analiza językowa
LUDOWOŚĆ – cecha typowa dla literatury epoki romantyzmu, lecz również postulowana w programach literackich epok późniejszych. Ludowość literatury polega na: zwrocie do motywów ludowych – np. tematy utworów zaczerpnięte są z ludowych opowiadań, wykorzystaniu i propagowaniu ludowych gatunków literackich – np. ballada, ukazywaniu świata oczami bohatera ludowego, czyli np. interpretowanie zjawisk wg wierzeń ludowych i ludowej moralności.
MESJANIZM – pojęcie charakterystyczne dla ideologii polskiego romantyzmu, preferowane przez twórców tej epoki, którzy głosili, że wybrane jednostki lub narody mają do spełnienia na ziemi szczególną misję. Pojęcie pochodzi oczywiście od Mesjasza – Zbawiciela – Chrystusa. Oczekiwanie na Zbawiciela było istotne zwłaszcza w Polsce, dla której zbawienie oznaczało wyzwolenie spod niewoli zaborców. Stąd mesjanizm jest pojęciem-kluczem dla zrozumienia wymowy wielkich utworów romantyzmu polskiego. Możemy poszukiwać w nich mesjanizmu jednostkowego –
POEMAT DYGRESYJNY – gatunek charakterystyczny dla romantyzmu, uprawiany także w epokach późniejszych. Jest to obszerny, wierszowany utwór, który zawiera fabułę, lecz dużo istotniejsze od wydarzeń i bohatera są – dygresje licznie wstawiane do tekstu przez narratora, prezentujące jego punkt widzenia, poglądy, czasem krytykę swoich współczesnych. Przykładem może być Beniowski Juliusza Słowackiego, poemat, w którym od początku autor sugeruje, że dzieje Beniowskiego, zresztą barwne i emocjonujące, są tylko pretekstem do snucia
WALKA KLASYKÓW Z ROMANTYKAMI – słynny w literaturze polskiej spór – polemika między zwolennikami klasycyzmu (J. Śniadecki, K. Koźmian, L. Osiński,F.S. Dmochowski) a orientacją młodych romantyków (K. Brodziński, M. Mochnacki, A. Mickiewicz), który rozegrał się w latach 1818-1830. Spór dotyczył kształtu i założeń dotyczących literatury, a rozpoczął się od teoretycznej rozprawy Kazimierza Brodzińskiego pt. O klasyczności i romantyczności (porównaj → romantyzm). Autor przedstawił tam założenia poezji romantycznej: prostotę, uczucie, oryginalność,
WINKELRIED – „Polska Winkelriedem narodów” – takie hasło zamieszcza w Kordianie Juliusz Słowacki. Aby pojąć jego wymowę, trzeba znać historię średniowiecznego Winkelrieda. Był to rycerz, który wsławił się podczas walki Szwajcarów o niepodległość. W krytycznej chwili – przed murem wrogich lanc, Winkelried objął i wbił sobie w piersi tyle grotów, że przez wytworzoną lukę wdarli się jego towarzysze. Poświęcając swoje życie – umożliwił zwycięstwo Szwajcarów w bitwie pod Sempach. Natomiast
Cyprian Kamil Norwid Zrozumieć to jeszcze nie wszystko. Tę poezję trzeba zapamiętać. Aby zaś zapamiętać – należy uruchomić wszelkie mechanizmy swojej wyobraźni. Przypięto Norwidowi etykietkę poezji trudnej, intelektualnej, elitarnej. Nie jest aż tak, To po prostu twórczość niezwykle bogata, nowatorska, oryginalna nie tylko na tle polskiego romantyzmu, lecz na mapie polskiej poezji wszystkich epok. Program szkolny proponuje do lektury wybór utworów reprezentujących przekrój zainteresowań poety, mówi o bolesnych doświadczeniach spóźnionego
ROMANTYZM EUROPA 1798-1848 (1850) 1798 – początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1848 – Wiosna Ludów 1950 – startuje realizm POLSKA 1818 (1822)-1863 1818 – początek teoretyczny, rozprawa Kazimierza Brodzińskiego: O klasyczności i romantyczności 1822 – Początek praktyczny – Ballady i romanse Adama Mickiewicza 1863 – powstanie styczniowe. ……………………………………….. Typowe dla Polski pierwszy temat: wolność ojczyzny, spisek, bunt; mesjanizm narodowy – Polska Chrystusem narodów; specjalna konstrukcja bohatera romantycznego ……………………………………………… Ludzie,
Na co zwrócić uwagę w trakcie lektury? Przede wszystkim na podział tragedii, który jest bardzo wyraźny i porządkuje problematykę dzieła. Nie jest bowiem do końca prawdą, że dramat romantyczny to utwór pełen kompozycyjnego nieporządku – Nie-Boska komedia zaprzecza tej nieco uproszczonej opinii. Dramat dzieli się pod względem tematycznym na dwie części – dramat rodzinny i dramat społeczny, a ich wspólnym elementem jest postać głównego bohatera. Zwróć uwagę na funkcje, jakie spełnia Hrabia Henryk w planie
Grażyna Tytułowa bohaterka powieści poetyckiej Adama Mickiewicza jest żoną nowogródzkiego księcia Litawora, litewską władczynią, która pod nieobecność męża przywdziewa jego zbroję i staje do walki przeciw Krzyżakom. To kobieta rycerz. Dumna i odważna córa swojego narodu. Wzór patriotyzmu i wierności ideałom, które ważniejsze są dla niej niż życie. Kobieta silna i uparta. To pierwsza i najważniejsza w naszej literaturze bohaterka, która udaje mężczyznę. Uwaga! Grażyny powinny wiedzieć, że to Mickiewiczowi zawdzięczają swoje imię. Wymyślił je sam
Nowatorstwo i – dodajmy – oryginalność tej poezji uderza w każdym z wierszy. Ta poezja jest inna, dziwna, chropowata, trudna. Co zatem stanowi o jej sile i urodzie? Spróbujmy zestawić kilka cech poezji Norwida: Norwid bardzo dba o wartość słowa – nie ma w tej poezji słów zbędnych, wielosłowia czy licznych określników. Przeciwnie, jedno słowo nieraz niesie wiele znaczeń. Metafora – mnogość skrótów myślowych. Norwid „zagęszcza” znaczenia, uwielbia zwroty dwu- i wieloznaczne, poszukuje przenośni jak najbardziej treściwych.
Hymn (Smutno mi, Boże) jest jeszcze jednym z cyklu utworów powstałych podczas podróży Słowackiego na Wschód. „Pisałem o zachodzie słońca na morzu przed Aleksandrią” – brzmi dopisek poety. Niemal widzimy go, jak stoi na dziobie okrętu, wpatrzony w dal. Ogląda zachód słońca – przecudny obraz Boskiego dzieła: tęczę blasków, złociste niebo i morze, ognistą gwiazdę słońca, które gaśnie w lazurze wód. Lecz oddalony od rodzinnych brzegów, samotny człowiek odczuwa smutek i pragnie wyjawić przed Bogiem swoje
Dwa sposoby mówienia o Polsce i Polakach Kostium mitologiczny Odprawa posłów greckich Podtekst ukazanych zdarzeń Dramat Jana Kochanowskiego przywołuje zdarzenia z czasów antycznych – ukazuje jeden z epizodów mitu trojańskiego, wielokrotnie wykorzystywany przez literatów i przeróżnie interpretowany. Królewicz trojański Parys porwał Helenę – żonę władcy greckiego Menelaosa. Nic dziwnego, że Grecy żądają, by Helena wróciła do kraju. Prywatna sprawa będzie przyczyną wojny, która zrówna Troję z ziemią, spowoduje całkowitą zagładę królestwa Priama. Treść Do
Adam Mickiewicz żył i tworzył w latach, kiedy Polska znajdowała się pod zaborami. Nasza ojczyzna teoretycznie nie istniała, rozdzielona pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię. Istnieliśmy jednak jako naród polski i staraliśmy się odzyskać utraconą wolność, czego wynikiem były powstania narodowe przeciwko zaborcom. Nasz wieszcz, przebywając na emigracji, nie mógł uczestniczyć w nich bezpośrednio. Tworzył więc postaci literackie, które były wzorami narodowych bohaterów, gotowych oddać życie za ojczyznę. Wprowadzał do utworów
Hrabia Henryk, główny bohater Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego, to postać tragiczna. Jego tragizm wynika po pierwsze ze sprzeczności między uprawianiem poezji a rolą męża i ojca. Poza tym ideały romantycznej poezji (piekielna mara Dziewicy – ideał romantycznej kochanki; „stary orzeł wypchany w piekle” symbolizujący sławę; raj-natura – „spróchniały obraz Edenu, dzieło Belzebuba”) okazują się szatańskimi mamidłami, a obowiązki męża i ojca tchną filisterstwem. Czyli – sytuacja już bez wyjścia. Oprócz tego Hrabia Henryk uosabia tragizm
Poznajemy Hrabiego Henryka w momencie zawierania związku małżeńskiego. Wypowiada on wówczas ważne słowa: Zstąpiłem do ziemskich ślubów, bom znalazł tę, o której marzyłem – przeklęstwo mojej głowie, jeśli ją kiedyś kochać przestanę. Niedługo później nawiedza go we śnie Zły Duch pod postacią Dziewicy (ustrojonej w piękne suknie, świeżość i wdzięk zmarłych kobiet). Hrabia wyrzuca sobie, że od dnia ślubu prowadził bezduszne, drętwe, filisterskie życie, uświadamia sobie, że nie kocha żony: Boże, czyś Ty sam
