Wszechpotężna siła wymykająca się ludzkiej kontroli

Miłość jest ogromną potęgą. Nie darmo w Biblii pojawia się porównanie: „mocarna jako śmierć” – uczucie może zapanować nad ludzkim życiem, podporządkować je sobie, uczynić człowieka szczęśliwym lub przeciwnie – zniszczyć, doprowadzić do zguby.
Siłę miłości zilustruj Dziejami Tristana i Izoldy. Mówiąc o napoju miłosnym, zastanów się, czy nie jest to metaforycznie przedstawiony fatalizm miłości: może w życiu jest tak, że pewni ludzie muszą się pokochać niezależnie od okoliczności? Miłość bohaterów jest tak wielka, że zwycięża śmierć – symbolem tego jest krzak wyrastający z grobu Tristana i wrastający w grób Izoldy.

Zmysłowa rozkosz, zabawa, erotyzm, kult ludzkiego ciała

To podejście do miłości doczekało się krytyki w doskonałej formie literackiej. Jest nią sonet Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego. Obnaża on przelotność i bezwartościowość zmysłowej fascynacji, która odciąga człowieka od spraw duchowych.

  • wiersze starogreckiego poety Anakreonta (anakreontyki, np. Słodki bój)
  • biblijna Pieśń nad Pieśniami
    Æ Giovanni Boccaccio, Dekameron
    Æ wiersze Jana Andrzeja Morsztyna (np. Cuda miłości)
    Æ erotyki Kazimierza Przerwy-Tetmajera (np. Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę, Lubię, kiedy kobieta…)

Miłość wyidealizowana

Zakochani widzą świat ładniejszym, niż w istocie jest. Idealizują wybrane przez siebie osoby (Petrarka – Sonety do Laury, Dante – Boska komedia). Ukochana staje się inspiracją, muzą, pozwala przetrwać trudne chwile, jest schronieniem przed dramatyczną rzeczywistością (erotyki Baczyńskiego).

  • Francesco Petrarka, Sonety do Laury
  • Dante Alighieri, Boska komedia
  • Bolesław Prus, Lalka

Miłość jako niszcząca siła prowadząca do zguby

Niszczącą siłę miłości zilustruj utworami romantyków. Ukazywane przez nich uczucia, choć wielkie, szczere i prawdziwe, nie prowadzą do dobrego. Kochanków rozdziela najczęściej układ społeczny lub inne zewnętrzne okoliczności (Giaur kocha Leilę, która jest branką Hassana). Miłość romantyczna to samobójstwa (Cierpienia młodego Wertera Goethego), zabójstwa (Giaur Byrona), obłęd (IV cz. Dziadów).
Do zguby często prowadzi nieokiełznana namiętność i wybujały seksualizm (Jagna z Chłopów, która wikła się w kolejne romanse: z Mateuszem, Antkiem Boryną, klerykiem Jasiem) i zostaje za to wyrzucona ze wsi. Większą cenę za obsesyjne, początkowo odwzajemniane uczucie płaci Anna Karenina, która dla Wrońskiego zostawia męża i dziecko, a i tak ostatecznie rzuca się pod pociąg.

  • nieszczęśliwe uczucie nadwrażliwego bohatera – Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera
  • burza prowadząca do zbrodni – Byron, Giaur
  • prowadząca do szaleństwa – Adam Mickiewicz, IV cz. Dziadów
  • Władysław Reymont, Chłopi
  • Lew Tołstoj, Anna Karenina

Miłość spełniona

  • Adam Mickiewicz, Tadeusz i Zosia
  • Henryk Sienkiewicz, Winicjusz i Ligia (Quo vadis)
  • Henryk Sienkiewicz, Michał Wołodyjowski i Basia
  • Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem
  • erotyki Krzysztofa Kamila Baczyńskiego dedykowane Basi (Noc,Erotyk, Niebo złote ci otworzę)

Miłość zakazana

Czasami miłość ma posmak skandalu i wiąże się z zakazami a nawet przełamaniem tabu. Niestety – takie uczucie często kończy się tragedią, jak historia Romea i Julii (miłości zakazanej przez rodziców) czy Tristana i Izoldy (którzy nie mieli być sobie przeznaczeni).

Miłość to jednak nie tylko eros.

Ten motyw może pojawiać się w zupełnie innych kontekstach, jako:

miłość do Boga

  • Biblia – Pieśń nad Pieśniami
  • Księga Psalmów
  • Legenda o świętym Aleksym
  • Jan Kochanowski – hymn Pień XXV Czego chcesz od nas, Panie
  • wiersze Leopolda Staffa z tomu Ucho igielne
  • Tadeusz Różewicz – Drewno
  • wiersze ks. Jana Twardowskiego, np. Stwarzał

miłość do ojczyzny

miłość rodzicielska

  • Jan Kochanowski – Treny
  • Maria Konopnicka, Dym
  • mit o o Demeter i Korze