Płonąca żyrafa – Salvador Dali Świat na obrazach Salwadora Dali to kraina snu albo halucynacji. Realnie nie ma takiego świata – i bardzo dobrze, bo sam popatrz: pusto, nieziemsko, ani drzewa, ani wiatru… Pusty pejzaż – te małe górki w tle jak kretowiska – olbrzymie postacie przemieszczające się powoli (bo trudno powiedzieć: idące). Ta w pierwszym planie wydaje się szczególnie potworna – ale zarazem jakaś tragiczna, kaleka. Idzie po omacku. Głowa bez twarzy
EGZAMIN USTNY – WYPOWIEDŹ MONOLOGOWA Ponieważ realizacja każdego zadania – a takim jest zdanie egzaminu maturalnego- jest zdecydowanie łatwiejsza, jeżeli znamy cel, do którego zmierzamy, zanim zaczniemy przygotowywać się do egzaminu ustnego, warto zadać sobie pytanie: CZEGO I PO CO SIĘ UCZYĆ czyli innymi słowy, co autor miał na myśli. Po pierwsze: jak egzamin wygląda Ustny egzamin maturalny z języka polskiego składa się właściwie z trzech części: Przygotowanie wypowiedzi
Chłopi Władysława Reymonta Gatunek W zakresie gatunku Chłopi są dziełem wielowarstwowym: Powieścią realistyczną są w tej warstwie, która dotyczy obyczajowości, hierarchii społecznej na wsi, stosunku dwór – wieś, sytuacji ekonomicznej chłopów, a nawet w obserwacji ludzkiej psychiki. Są to często partie opisowe – zestawy realistycznych, zgodnych z rzeczywistością obrazów wsi. Są epopeją. Istnieją w powieści elementy, które stwarzają naturalistyczny wymiar dzieła. Jest to: podporządkowanie życia ludzi rytmowi przyrody; eksponowanie roli,
Zbigniew Herbert Herbert jest najważniejszy! Spadkobierca myśli, obserwator postaci dawnego, antycznego świata – najwięcej darów starożytności wprowadził do współczesnej poezji. Herbert bez obaw czerpie ze świata ksiąg, obrazów, mitów, również z mądrości Biblii, ale szczególnych barw w jego poezji nabiera właśnie kostium antyczny. Wielu uważa Herberta za klasyka, który w postawach antycznych upatruje wzorców postępowania, odnajduje w nich powagę, spokój, prawość – obce współczesnemu światu. Dlaczego klasycy 1 W księdze czwartej Wojny Peloponeskiej Tukidydes
1. Jak miał na imię chłopiec, co psom szył buty, o którym opowiada Kordianowi Grzegorz? 2. Czy żyli rodzice Kordiana? 3. W jaki sposób Kordian popełnił samobójstwo? Co wzbudziło niepokój domowników? 4. Jak miała na imię kobieta, która towarzyszyła Kordianowi tylko dla pieniędzy i co powiedział jej, by ją sprawdzić? 5. Jaki ptak towarzyszy rozmowie papieża z Kordianem i jak żartobliwie nazywa go papież? 6. W jaki sposób tytułowy bohater
Granica Zofii Nałkowskiej Granica Zofii Nałkowskiej to lektura obowiązkowa – sprawdź swoją wiedzę z jej znajomości i odpowiedz na 9 pytań. Szybka powtórka przyda się przed klasówką. Uwaga! Tytuł utworu jest zawsze bardzo ważny, bo stanowi jego wizytówkę (dziś powiedzielibyśmy: reklamę) – może czytelnika zaintrygować lub skutecznie zniechęcić do lektury. W przypadku tej powieści tytuł okazał się bardzo adekwatny do treści – ze względu na jego trafność bardzo często podkreśla się
Sprawdź swoją wiedzę z literatury renesansu i baroku 1. Mistrzem dla Jana Kochanowskiego był: a) Homer b) Wergiliusz c) Arystoteles d) Horacy 2. Carmina to po łacinie a) poematy prozą b) treny c) fraszki d) pieśni 3. W następującym fragmencie Pieśni XI z Ksiąg wtórych: Stateczny umysł pamiętaj zachować, Jesli cię pocznie nieszczęście frasować; Także i góry nie radzęć wylatać, Kiedy się szczęście z tobą imie bratać poeta nawiązuje do:
Przeczytaj uważnie pytania i proponowane odpowiedzi. Tylko jedna a, b, c lub d jest prawidłowa. Zwróć uwagę na zasadę testu: jeśli w pytaniu podane są cechy – wszystkie muszą pasować do wybranej odpowiedzi. Jeśli w odpowiedzi w danym podpunkcie wymienionych jest kilka epok, czy nazwisk – wszystkie muszą spełniać warunki postawione w pytaniu. Szukaj odpowiedzi drogą redukcji – test bada nie tylko wiedzę – ćwiczy także umiejętność kojarzenia faktów. 1.
Odyseja Homera Dlaczego to ważne dzieło? Drugi z kolei epos w naszej kulturze – jest jeszcze barwniejszą niż Iliada opowieścią o przygodach antycznego bohatera Odyseusza. Iliada była eposem, w którym wojna, walka, honor rycerza odgrywały pierwszoplanową rolę. Odyseja skupia się na człowieku – mocy ludzkiego rozumu, sile, jaką jest inteligencja. Odyseusz jest reprezentantem człowieka, buntuje się przeciw nakazom bogów czy losu, chce sam decydować o sobie. W późniejszej kulturze postać
Argumentacja Argumentowanie, czyli uzasadnianie określonego w tezie stanowiska za pomocą argumentów, jest kolejną umiejętnością, którą należy wykazać się na egzaminie maturalnym z języka polskiego. O jej ważności świadczy fakt, iż z tego kryterium można uzyskać najwięcej punktów, zarówno na egzaminie pisemnym, jak i ustnym! Co to znaczy „uzasadnić swoje stanowisko”? Według Informatora o egzaminie maturalnym z języka polskiego od r. szk. 2014/2015 ( dostępny na stronie CKE) znaczy to:
Pod względem budowy ogół wyrazów możemy podzielić na wyrazy proste oraz formacje słowotwórcze. Wyrazy proste to wyrazy, które nie pochodzą od innych wyrazów. Są one więc niepodzielne słowotwórczo – nie można w nich wyodrębnić tematu słowotwórczego i formantu słowotwórczego. Rzeczownik miednica z historycznej perspektywy nie jest wyrazem prostym: pochodził od rzeczownika miedź, dawniej oznaczał misę wykonaną z miedzi. Dziś miednica nie jest miedziana – zatarł się związek między tym wyrazem a rzeczownikiem miedź. Natomiast rzeczownik
Czy znasz różnice między mową a pismem? Na pierwszy rzut oka wszystko jest jasne. Wypowiedzi możemy przekazywać dwojako: ustnie i na piśmie. Pierwsza różnica byłaby więc oczywista: sama forma, sposób w jaki komunikat został podany. Kłopoty zaczynają się wtedy, gdy rozważymy takie oto dwie sytuacje. W pierwszej prelegent odczytuje audytorium referat lub sprawozdanie. Odczytuje – co prawda – na głos, ale samo sprawozdanie zostało uprzednio napisane. Zatem: język pisany, przekazany
Kluczowe dla każdej wypowiedzi- czy to na egzaminie pisemnym, czy ustnym – jest zrozumienie tego, JAKI PROBLEM MAMY ROZWAŻYĆ, ROZSTRZYGNĄĆ czyli zrozumienie TEMATU. Na egzaminie pisemnym na poziomie podstawowym w rozprawce problemowej i na egzaminie ustnym w wypowiedzi monologowej problem do rozstrzygnięcia jest sformułowany bezpośrednio. Egzamin pisemny (rozprawka problemowa): Czym może być dla człowieka podróżowanie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu reportażu R. Kapuścińskiego oraz
B Ballada – utwór synkretyczny, wywodzi się ze średniowiecznej tradycji ludowej, popularna zwłaszcza w romantyzmie. Łączy opowieść fabularną, elementy dialogowe z nastrojowością i liryzacją przyrody. Dominuje w niej fantastyka, groza i tajemniczość. Bohater liryczny – postać w utworze, o której się opowiada (jak w prozie bohater literacki). Może być nim literackie „ty”, do którego autor się zwraca, albo np. Ojczyzna (w Inwokacji w Panu Tadeuszu)
D Decorum – wypracowana w starożytności i charakterystyczna dla klasycyzmu zasada zgodności stylu z tematem; o rzeczach poważnych pisze się stylem podniosłym (patetycznym), o rzeczach trywialnych stylem niskim. Stosowanie zasady decorum prowadzi do zachowania czystości gatunków i stylów. Dialog – jest to rozmowa co najmniej dwóch osób na określony temat, to podstawowy wyznacznik dramatu, ale jest często obecny w liryce, np. w sielankach, balladach. Dygresja – odbiegnięcie od tematu, fragment tekstu tematycznie bezpośrednio niezwiązany z resztą utworu, wzbogaca naszą
E Egzotyzm – jest to wprowadzenie do utworu literackiego elementów (np. leksykalnych i tematycznych) zaczerpniętych z innych kultur i tradycji. Eklektyzm – to zjawisko w sztuce polegające na wybiórczym traktowaniu elementów różnych stylów, niekoniecznie powiązanych w spójną całość. Ekspresjonizm – jeden z kierunków awangardy z początku XX wieku, jego wyznacznikiem była ekspresja, czyli wyrażanie własnego wnętrza i przeżyć. Dążył do wizyjności, dynamiki i „poetyki krzyku”. Operował kontrastem i skrajnościami. Liczyła się prawda uczuć i siła wyrazu; np. Hymny Kasprowicz. Elipsa –
F „Formy nieczyste” – tak często określano poezję Różewicza, włączanie do języka poetyckiego gatunków i stylów niejednorodnych, np. publicystycznego, potocznego, terminów fachowych, także wstawek gazetowych. Tradycyjnie rozumiana poetyckość wchłania struktury „niepoetyckie”. Franciszkanizm – filozofia obecna zwłaszcza w młodopolskich wierszach Staffa i Kasprowicza. Pochodzi od św. Franciszka z Asyżu (XIII wiek). Głosi pochwałę prostego wiejskiego życia, postuluje pokorę, miłość do człowieka i całego stworzenia. Funeralna poezja – związana ze śmiercią i rytuałami pogrzebowymi, wywodzi się z napisów nagrobnych.
G Groteska – kategoria estetyczna, której wyznacznikami są m.in. wyolbrzymienie, przejaskrawienie, deformacja bądź karykatura, absurd, parodia i przeplatanie się przeciwieństw: komizmu i tragizmu czy grozy i trywialności.
H Hiperbola (przesadnia) – takie przedstawienie jakiegoś zjawiska, że jego wygląd, działanie, znaczenie ulega wyolbrzymieniu. Zawsze jest znakiem silnych emocji. Na przykład „oczy twe nie są oczy, ale słońca jaśnie” (J. A. Morsztyn).
I Impresjonistyczny sposób obrazowania w wierszu – to jest taki, w którym podkreślane jest ulotne wrażenie, dynamiczność, zmienność obrazów, ważne jest światło, zmienność barw; pełny opis zostaje zastąpiony impresjonistycznymi „plamami”. Technika zapożyczona z malarstwa, szczególnie popularna w poezji Młodej Polski. Intonacja – zmiany wysokości tonu mowy. Ma na celu wyodrębnienie i zróżnicowanie pewnych segmentów wypowiedzi, a także podkreślenie ich znaczenia. Inwersja (np. składniowa) – przestawny szyk wyrazów w zdaniu, niezgodny z obowiązującymi normami,